AĞUSTOS 2013 TÜRKİYE’NİN NABZI “STRATEJİK OY VERME DAVRANIŞI” Prof. Dr AĞUSTOS 2013 TÜRKİYE’NİN NABZI “STRATEJİK OY VERME DAVRANIŞI” Prof. Dr. Özer SENCAR Prof. Dr. İhsan DAĞI Prof. Dr. Doğu ERGİL Doç. Dr. Sıtkı YILDIZ Dr. Vahap COŞKUN MetroPOLL Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi A.Ş. Cinnah Caddesi No: 67/18 06680 Çankaya/ANKARA Tel: (312) 441 4600 Faks: (312) 441 7490 www.metropoll.com.tr

SUNUŞ-1 Türkiye on yıldır yaşadığı büyük değişim ve Orta Doğu’da yaşanan acılı olaylar nedeniyle yıllardır gündemi çok yoğun olan bir ülke durumundadır. Gündemin yoğunluğu ve değişim hızı özellikle araştırmacılar için hayatı takip etmeyi inanılmaz derecede güçleştiriyor. Bazen çok önemli bir olayı araştırmaya başladığımızda, daha çalışmamızı bitiremeden, ortaya çıkan bir başka olayın etkisiyle üzerinde çalıştığımız konu gündemden düşebiliyor. Bunlara ilaveten Türkiye, hızla, içinde üç seçimin yer alacağı çok önemli bir sürece doğru gidiyor. Bu olgu, zaten çok yoğun olan ülke gündemini her boyutu ile etkiliyor ve siyasal ortamın tansiyonunu olağandışı yükseltiyor. Yedi ay sonra yapılacak olan yerel seçim diğer iki seçim sonucunu beklenmedik boyutta etkileyebileceği gibi, Başta Cumhurbaşkanı olmak üzere, Başbakan, Muhalefet liderleri ve bazı siyasal aktörlerin siyasal kariyerlerinde sürpriz sonuçlar üretebilir. Mevcut partilerin oy destekleri bir genel seçimde sürpriz üretmeyecek kadar açıktır. Halkın sempati ve güvenini sağlayabilecek yeni bir siyasi parti ortaya çıkmadığı sürece iktidar ve muhalefet mevcut konumlarını koruyacaklardır. Ancak 7 ay sonra yapılacak seçim yerel seçimdir ve bu seçimlerde halkın oy verme davranışını etkileyen faktörler milletvekili seçiminden çok farklıdır. Genel seçimlerde parti bağlılığı yüksek seçmenler çok büyük oranda samimi olarak destekledikleri görüşün partisine oy verirler. Parti bağlılığı gevşek olan veya rasyonel davranan seçmenler ise siyasal ve ekonomik istikrarı düşünerek tek parti iktidarını sağlayacak tercihte bulunurlar. Yerel seçimlerde ise, seçmenler bağlı oldukları partiyi desteklemenin yanı sıra "aday" faktörünü de dikkat almaktadırlar. Adayın kişisel özellikleri, tecrübesi, önceki başarılıları vb konular seçmenler üzerinde etkili faktörlerdir. Yerel seçimlerde oy verme tavrını etkileyen bir diğer önemli ve araştırılması zor konu ise stratejik oy verme davranışıdır. Kısaca stratejik veya taktiksel (Strategical and Tactical Voting) oy verme davranışı iki şekilde ortaya çıkmaktadır.  

SUNUŞ-2 İlki ve en yaygın olanı, seçmenlerin samimi olarak destekledikleri görüş veya partinin adayının kazanma ihtimalinin az olduğu durumlarda, kazanma ihtimali yüksek olan iki adaydan kendisine yakın olanı tercih etmesidir. Bir diğer stratejik oy verme davranışı ise seçmenin kendi partisinin adayı bile olsa kazanmasını istemediği bir adaya karşı en güçlü rakibini destekleme davranışıdır. Özellikle bu yöntem 2009 yerel seçimlerinde bir çok il ve ilçe merkezinde iktidar partisine karşı aktif şekilde kullanılmıştır. Stratejik oy verme davranışına örnek olarak gösterilebilecek bir diğer durum iktidara karşı olan memnuniyetsizliğin istikrarı korumak adına milletvekili seçiminde değil, yerel seçimlerde eyleme dönüşmesidir. Bu araştırmada özel dosya olarak "Stratejik oy verme davranışını" inceleyeceğiz. Yedi ay sonra yapılacak olan yerel seçimlerde bu davranış modelinin ne derece etkili olabileceğini incelemeye çalışacağız. Ağustos araştırmamızın ikinci önemli konusu Geçen Haziranda da yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimine yönelik araştırmadır. Geçen bir yıl içinde halkın cumhurbaşkanı adaylarına bakışındaki değişimi görmeye ve okuyucularımıza göstermeye çalışacağız. Araştırmamızda bu ay açıklanan Ergenekon dava sonuçları ve darbeler konusundaki halkın görüşlerine de yer vereceğiz. Ayrıca özellikle son dönemde gündemden düşmeyen hükümetin medya üzerindeki etkisi de araştırmamızın önemli konularından birisidir. Bu konuların yanında sürekli olarak ölçtüğümüz Türkiye’nin gidişatı, Liderlere olan güven ve beğeni, Partilerin oy desteği de incelenmiştir. Araştırma; Türkiye genelinde NUTS 2 sistemine göre 26 bölgeyi esas alan 31 ilde tabakalı örnekleme yöntemi ile 14 - 20 Ağustos 2013 tarihleri arasında toplam 1215 kişi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma; cinsiyet, yaş, NUTS-2 bölgeleri ve kent/kır kotaları uygulanarak CATI (Computer Assisted Telephone Interviewing - Bilgisayar Destekli Telefon Görüşmesi) yöntemi ile 0,95 güven sınırları içinde +/- 2,8 hata payı ile gerçekleştirilmiştir.

(12 Haziran M.V. Seçiminde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım %) Gündeme Yönelik Değerlendirmeler Açıklanan Ergenekon Davası Kararlarının Adil Olduğunu Düşünüyor musunuz? (12 Haziran M.V. Seçiminde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım %)   Evet düşünüyorum Hayır düşünmüyorum Fikrim yok / Cevap yok Toplam AK Parti 52,4 21,1 26,5 100 CHP 7,5 76,8 15,7 MHP 18,5 59,2 22,3 BDP 48,5 16,2 35,3 SP 47,1 29,4 23,5 Diğer 25,9 33,3 40,7 Protesto oy 21,7 30,4 47,8 Cevap yok 31,0 24,1 44,8 Yaşım tutmadı 13,5 45,9 40,5 ORTALAMA 35,2 38,6 26,2

Hükümetin TV ve Gazetelere Müdahale Ettiğini Düşünüyor musunuz? Gündeme Yönelik Değerlendirmeler Hükümetin TV ve Gazetelere Müdahale Ettiğini Düşünüyor musunuz? (12 Haziran M.V. Seçiminde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım %)   Evet düşünüyorum Hayır düşünmüyorum Fikrim yok / Cevap yok Toplam AK Parti 37,4 55,1 7,5 100 CHP 85,4 10,5 4,1 MHP 70,0 23,1 6,9 BDP 66,2 26,5 7,4 SP 70,6 23,5 5,9 Diğer 70,4 25,9 3,7 Protesto oy 52,2 34,8 13,0 Cevap yok 50,0 34,5 15,5 Yaşım tutmadı 59,5 32,4 8,1 ORTALAMA 55,8 37,1 7,1

Aşağıdaki İsimleri Ne Derece Beğeniyorsunuz? Beğenilen ve Güvenilen Liderler Aşağıdaki İsimleri Ne Derece Beğeniyorsunuz?

Farklı Partilere Oy Verebilir misiniz? Özel Dosya: Stratejik Oy Verme Davranışı Önümüzdeki Yerel ve Milletvekili Seçimlerinde Farklı Partilere Oy Verebilir misiniz? (12 Haziran M.V. Seçiminde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım %)   Evet verebilirim Hayır vermem Fikrim yok / Cevap yok Toplam AK Parti 31,6 62,1 6,3 100 CHP 63,7 27,3 9,0 MHP 70,8 23,1 6,2 BDP 55,9 32,4 11,8 SP 70,6 23,5 5,9 Diğer 74,1 22,2 3,7 Protesto oy 47,8 17,4 34,8 Cevap yok 37,9 36,2 25,9 Yaşım tutmadı 54,1 13,5 ORTALAMA 47,0 44,2 8,8

Özel Dosya: Stratejik Oy Verme Davranışı Türkiye’de Sizin de Oy Verebileceğiniz Yeni Bir Siyasi Partiye İhtiyaç Olduğunu Düşünüyor musunuz?

(12 Haziran M.V. Seçiminde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım %) Özel Dosya: Stratejik Oy Verme Davranışı Türkiye’de Sizin de Oy Verebileceğiniz Yeni Bir Siyasi Partiye İhtiyaç Olduğunu Düşünüyor musunuz? (12 Haziran M.V. Seçiminde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım %)   Evet düşünüyorum Hayır düşünmüyorum Fikrim yok/ Cevap yok TOPLAM AKP 31,5 66,2 2,4 100 CHP 67,8 28,8 3,4 MHP 60,8 36,2 3,1 BDP 48,5 45,6 5,9 SP 23,5 70,6 Diğer 66,7 33,3 Protesto oy 47,8 43,5 8,7 Cevap yok 37,9 53,4 8,6 Yaşım Tutmadı 37,8 59,5 2,7 ORTALAMA 45,0 51,7 3,3

Gelecek Sene Yapılacak Olan Yerel Seçimlerde Özel Dosya: Stratejik Oy Verme Davranışı Gelecek Sene Yapılacak Olan Yerel Seçimlerde Oy Vermedeki Temel Davranışınız Aşağıdakilerden Hangisine Uymaktadır?

Özel Dosya: Stratejik Oy Verme Davranışı Gelecek Sene Yapılacak Olan Yerel Seçimlerde Oy Vermedeki Temel Davranışınız Aşağıdakilerden Hangisine Uymaktadır? (12 Haziran M.V. Seçiminde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım %)   Desteklediğim partiye veya adaya oy veririm Kazanmasını istemediğim parti veya adayın karşısındaki en güçlü adaya oy veririm Fikrim yok/ Cevap yok TOPLAM AKP 81,0 15,3 3,7 100 CHP 62,2 33,0 4,9 MHP 69,2 26,9 3,8 BDP 75,0 16,2 8,8 SP 82,4 11,8 5,9 Diğer 77,8 14,8 7,4 Protesto oy 43,5 26,1 30,4 Cevap yok 55,2 22,4 Yaşım Tutmadı 83,8 13,5 2,7 ORTALAMA 73,3 20,9 5,8

ARAŞTIRMANIN DEMOGRAFİSİ

Örneklemin İllere Göre Dağılımı Araştırmanın Demografisi Örneklemin İllere Göre Dağılımı Sayı Yüzde 1 ADANA 35 2,9 2 AĞRI 14 1,2 3 ANKARA 79 6,5 4 ANTALYA 44 3,6 5 ARTVİN 11 0,9 6 AYDIN 24 2,0 7 BURSA 54 4,4 8 ÇANAKKALE 28 2,3 9 DİYARBAKIR 42 3,5 10 ERZURUM 16 1,3 ESKİŞEHİR 12 GAZİANTEP 37 3,0 13 HATAY İÇEL 15 İSTANBUL 271 22,3 İZMİR 68 5,6 Sayı Yüzde 17 KASTAMONU 24 2,0 18 KAYSERİ 36 3,0 19 KOCAELİ 56 4,6 20 KONYA 35 2,9 21 MALATYA 26 2,1 22 MANİSA 47 3,9 23 MARDİN 25 MUĞLA 1,5 SAMSUN 31 2,6 TEKİRDAĞ 27 TRABZON 30 2,5  28 VAN 29 ZONGULDAK 16 1,3 KIRIKKALE OSMANİYE 6 0,5 TOPLAM 1215 100

Araştırmanın Demografisi Cinsiyet ve Yaş Cinsiyet Yaş Grupları

Araştırmanın Demografisi Eğitim Durumu

Araştırmanın Demografisi Meslek

Araştırmanın Demografisi Aylık Gelir

TEŞEKKÜR EDERİZ