Bağış 2: Türkiye'nin kadavradan organ nakli programı, Technical Assistance for Alignment in Organ Donation- EuropeAid/131052/D/SER/TR Bağış 2: Türkiye'nin kadavradan organ nakli programı, gerçek bir seçenek? Dr. Núria Masnou Yoğum Bakım Doktoru. Organ Nakli Koordinatörü . Eğitim Uzmanı

Ana Konular Dünyada organ nakli aktivitesine genel bakış Dünya organ nakli aktivitesi: canlı bağış/kadavradan bağış Türkiye ve İspanya Kopyala Yapıştır İspanyol Modelin yararlı araçları Kalite Güvence programından göstergeler Türkiye'nin bağış sonuçlarının analizi ve karşılaştırması Amaçlarınız (iyileştirme alanları)

Kardiyak Ölüm sonrası donör Organ donörü Canlı Bağış Kadavradan bağış Beyin Ölümü Donör Kardiyak Ölüm sonrası donör Maastricht I-II (kontrolsüz) Maastricht III (kontrollü) Simplificar: donants d’òrgans cadàver Afegir: asistolia : Maastrch II/ III

LD 30 %-100% http://issuu.com/o-n-t/docs/2012ad 20% cadaveric donor and 80 % living donor http://issuu.com/o-n-t/docs/2012ad

LD 5%-83% http://issuu.com/o-n-t/docs/2012ad 23% cadaveric and 77% living http://issuu.com/o-n-t/docs/2012ad

Spain Turkey http://issuu.com/o-n-t/docs/2012ad Espanya és el quart per la dreta http://issuu.com/o-n-t/docs/2012ad

Spain Turkey http://issuu.com/o-n-t/docs/2012ad

Spain Spain uses less than 15% kidneys from living donors; Catalonia uses 30% last year Turkey

Türkiye’de beyin ölümü aktivitesi From Turkish Health Ministry

4 ülkede Karşılaştırma organ nakli aktivitesi İspanya Türkiye İsrail Tunus Nüfus 46.8 74.5 7.7 10.7 Yıllık Kadavradan Bağış Donörü(DBD +DCD) N pmp 1643 35,1 345 4,6 57 7.4 1 0.1 Sirkülatuvar ölümden sonra bağış 161 3,4 No no Çoklu Organ donörü 1267 27,1 41 5.3 2012 international donation and transplantation activity, from Global Observatory on D& T (Newsletter Transplant of the Council of Europe 2013)

Canlı bağış ve Kadavradan bağış Ülke İspanya Türkiye Nüfüs 46,8 74,5 Toplam böbrek tx 2551 54.5 2905 39 % (Canlı Bağış/Kadavradan bağış) 14.2 81,9 Toplam karaciğer tx 1084 23.2 1001 13.4 % (Canlı Bağış/ Kadavradan bağış) 2.5 73.6 2012 international donation and transplantation activity, from Global Observatory on D& T (Newsletter Transplant of the Council of Europe 2013)

We have the know how because we have been workin with QAP for the last 20 years

http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1600-6143.2012.04138.x/pdf

January 2006 to March 2009 http://www.ont.es/publicaciones/Documents/DOPKI%20GUIA.pdf

Değerlendirilen Hastane Hedeflerin Standartı BEYİN ÖLÜMÜ İLE İLGİLİ YÜZDE Değerlendirilen Hastane Mükemmel Standartlar Tıbbi Kontrendikasyonlar 20% Organ nakli koordinasyon ekibi ile ilişkin olmayan BÖ 0% Yönetim Sorunları <3% Aile ret 10% Adli ret <1% Uygun olmayan alıcı Organizasyon sorunları Mevcut Donörler (Gerçek Donör/ BÖ) >65% GERÇEK DONÖR (GD), DİĞER HASTANE VE YBÜ PARAMETRELER İLGİLİ GD/ Hastanede 100 yatak >3,2% AD/ YB’da 100 yatak >75% AD/ Hastane mortalitesi ~2,5% AD/ YB Mortalitesi ~10%   ALL HOSPITALS HOSPITALS with NEUROSURGICAL UNIT HOSPITALS without NEUROSURGICAL UNIT % BD/HOSPITAL Deaths 2.3 2.8 1.1 % BD/CCU Deaths 12.4 13.7 8.3

YOĞUM BAKIM ÜNİTESİ MORTALITE Sorunların nerede olduğunu nasıl tespit edelim? Yoğun bakım ünitesinde her ölü kişiden tıbbi kayıtları retrospektif analizleri* YOĞUM BAKIM ÜNİTESİ MORTALITE BEYİN ÖLÜMLERİ DONÖR Organ Nakli Koordinasyon Ekibine sevk Potansiyel donör kaybı nedenleri *Units with ventilation facilities and admitting patients for more than 12 hours

Bağış Potansiyeli Ciddi Beyin Hasarlı Hasta Medikal Kontraendikasiyonlar olmadan Beyin ölümü mümkün Medikal Kontraendikasiyonlar olmadan beyin ölümü onaylanmış Beyin ölümü mümkün Onaylama ve beyin ölümünün yasal deklarasyonu Organ bağışı izini Efektif (geçek) Bağışçı Organ alımı Tanımlama Değerlendirme Etkenlik Bakım Geliştirilecek Alanlar Organ Bağışı reddi / Otopsi reddi (gerekirse) Beyin Ölümü tanısının tamamlanamaması Tanımlayamama/ Sevk edememe Medikal Kontraendikasiyonlar Bakım Problemleri http://www.ont.es/publicaciones/Documents/DOPKI%20GUIA.pdf

Turkey ACTIVITY INDICATORS

2. Süreçİn etkİnlİğİ

İspanya Sonuçları 1998-2010 118/148 %79 ? 377/1700 %22 Tüm Hastaneler Nöroşirürji Birimi olan hastaneler Nöroşirurji Birimi olmayan hastaneler BDD/BDDx %Actual donors/BD 14.011/25.653 %54.6 55.5 50.0 Türkiye Sonuçları 2002-2013  Türkiye Tüm Hastaneler Nöroşirurji Birimi olan hastaneler Nöroşirurji Birimi olmayan hastaneler BDD/BDD %Actual donors/BD (2002) 118/148 %79 ? BDD/BDDx (2013) 377/1700 %22 Potansiyel : BDDx’lerin %79’unu kullansaydık, 1043 BDD’miz olabilirdi

Beyin ölümünden sonra Bağışı süreci YBÜ dışında tespit YBÜ’de tespit Değerlendirme Beyin Ölümü tespiti Onayının alınması Bakım 2 3 BEATRIZ YBÜ’de potansiyel donör bakımı Organ nakli için onayının alınması YBÜ dışında potansiyel donör tespiti

ICD-9 Beyin ölümü nedenleri temsil eden kodları ICD-9 CODE Kafa Travması 800 Kafa Kubbesi Kırığı 801 Kafa kaidesinin kırığı 803 Diğer ve vasıfsız kafatası kırıkları 804 Kafatası veya yüz kemiklerini içeren çoklu kırıklar 850 Serebral Kontüzyon 851 Serebral Laserasyon ve kontüzyon 852 Subaraknoid, subdural ve ekstradural kanamayı takiben hasar 853 Diğer ve belirsiz intrakraniyal kanamayı takiben hasar 854 Diğer ve tanısız türde Intrakraniyal hasar ICD-9 CODE Serebrovasküler Hastalıklar 430 Subaraknoid hemoraji 431 Intraserebral hemoraji 432 Diğer ve tanısız türde intra kranial hemoraji 433 Preserebral Arterlerde oklüzyon 434 Serebral Arterlerde Oklüzyon 436 İnme (hemoraji ya da enfarktüs olarak tanımlanmamış) Beyin Neoplazmı 191 Beyin malign neoplazmı 192 Diğer ve Sinir sisteminin belirtilmemiş bölümlerinin malign neoplazmı 225 Beyin ve sinir sisteminin diğer bölümlerinin benign neoplazmı Beyin Anoksisi 348.1 Anoksik beyin hasarı Seçilmiş ICD-9 Kodlarıyla YBÜ ölümleri Seçilmiş ICD-9 Kodlarıyla Hastane ölümleri Cuende N et al. Med Intensiva 2004; 28 (1) :1-10 23

? ? ? ? ? Seçilmiş Kodlar ile Hastane Ölümleri 26% Olası Donörlerin Tanımlanması ve YBÜ’ye Sevki Seçilmiş Kodlar ile Hastane Ölümleri Populasyon başına seçilmilş kodlarla hastane ölümleri ? Hayır Nöroşirurji ? Evet Yüksek % ? Hayır Yatak doluluk oranı ? Stroke Unit Evet Yüksek % 26% ? Evet +beds Higher % Seçilmiş Kodlarla YBÜ Ölümleri Populasyon başına YBÜ yatak sayısı

http://www.ont.es/publicaciones/Documents/VERSIÓN%20INGLESA%20MAQUETADA_2.pdf

Training on informing RELATIVES Nörokritik hastaların tedavisine dönük spesifik bir bir programın varlığı olası donörlerin kritik bakım ünitelerine (CCU) sevk etkinliğini arttırır. Ciddi beyin hasarlı hastaların tanımlanması ve bu kişilerin CCUlara erken yönlendirilmesi ile ilgili aksiyon protokolleri uygulanması tavsiye edilir. Belirtilen programın geliştirilmesine uygulamasına ve bakımına ciddi beyin hasarlı hastaya CCU dışında müdahil olan ünitelerde dahil olmalıdır. Yaşam devam tedavisinin sınırlanmasıyla ilgili protokolleri olması tavsiye edilir CCU’larda özellikle nörokritik hastalar ve olası donörlerin idaresi hakkında alınacak kararların tartışmalar ve fikir birliğine dayalı olmasının alışkanlık haline gelmesi önemlidir. CLINICAL TRIGGER for referral of neurocritical patients to ICU, specifying GCS level (eg. ≤8), REGARDLESS OF AGE, COMORBIDITY AND PROGNOSIS Notification to Transplant Coordination (if not represented at the ICU) ORGAN DONATION RECOGNIZED AS A MEDICAL REASON to be admitted to the ICU INVOLVEMENT OF THE TC in the making decision process for the admission of the possible donors to the ICU (if appropriate) NEUROCRITICAL PATIENTS AS PRIORITY (availability of CCU resources barely an obstacle). Eventually possible donors maintained in the emergency department or referred to another center!!! Training on informing RELATIVES Complementary protocols on the WITHDRAWAL OF LIFE-SUSTAINING TREATMENT Brain death means DEATH, continued treatment is futile Değerlendirme yapmak için CCU dışında denetlemeler yapılması ve potansiyel donörlerin CCU’ya sevkinin etkinliğinin gözlemlenmesi ve geliştirilecek alanların tespit edilmesi tavsiye edilen bir aktivitedir. Bağış CCU’nun servis portföyünde yer almalıdır

İşbirliği Nörokritik Hastaların tedavisinin optimize edilmesi için bir anahtardır. Hastane programı nörokritik hastaların tedavisini optimize etmek için hedeflenmektedir. Potansiyel donörleri tespit etmesi ve YBÜ’ne sevk etmesi Nörokritik hastaları YBÜ’sine sevk etme kriterleri, GCS seviyesi belirterek (ej. ≤ 8), yaşı ne olursa olsun, KOMORBİDİTE VE PROGNOZ Organ Nakli Koordinatörünü bilgilendirmesi (YBÜ temsilcisi değilse) Hastalarla ilgili tüm kararlar / nörokritik hastalar için yoğun bakım ile ortak karar veriliyor. Organ nakli ve organ bağışına ilişkin ortak tutum ve uygulamaları teşvik etmek için Tasarım, uygulama ve bakım programına YB’da olan tüm ciddi beyin hasarı olan hastaları dahil edin işbirliği

Türkiye’de aile ret oranları 77% FR 25% FR

İspanya’da aile ret oranları 20% 2013 15,9%

Aile yaklaşım geliştirilmesi KÜLTÜR (Profesyoneller için) Beyin ölümü ölümdür. Yaşamın son bakımın parçası olarak organ nakli Kötü haberi verme becerileri ( sağlık personeline eğitim kursu)

Eve götürmek için fikirler Türkiye’de şu anda işleyen organ nakli programı var ANCAK Canlı vericiden bağışa dayanmaktadır. Hedefimiz kadavradan donör havuzunun arttırılmasıdır: Değişim iki unsur tarafından desteklenmektedir: Aile ret oranının azaltılması Beyin ölümü tespitinin artırılması Kadavradan organ bağışı ve organ nakli artırmak için yerel sorunlarının tespit etmesi ve aktif planın hazırlanması zorunludur.