Gastrointestinal Sistem Hormonları Yapı ve fonksiyonları Polipeptid yapıdadır. Mide ve ince barsak hücreleri tarafından yapılır. Mide, barsak motilitesi, sekresyon, sindirim ve absorbsiyonunu etkiler. Safra akışı, pankreas sekresyonunun düzenlenmesi.

Hormonlar Gastrin ailesi 1-Gastrin 2-Kolesistokinin (CCK) Sekretin ailesi 3- Sekretin 4- Gastrik inhibitör polipeptid (GİP) 5-Vazoaktif intestinal poipeptid (VİP) 6- Peptid histidin-izolösin (PHİ)

Pankreatik polipeptid ailesi 7- Pankreatik polipeptid (PP) 8- Peptid YY (PYY) 9- Nöropeptid Y (NPY) Diğer Gİ hormonlar 10- Somatostatin 11- Nörotensin 12- Motilin 13- Bombesin 14- Substance P 15- Pankreastatin

SEFALİK FAZ N.Vagus Görme, koklama yada düşünme Gastrik motilite ve salgıda artış

GO GASTRİK FAZ Gastrin Vagal uyarılma, antral distansiyon Parietal hücrelerden HCL salımı. GO FOOD

INTESTINAL FAZ Gastrik motilitenin inhibisyonu Circulation Secretin & Cholecystokinin (CCK) Circulation

Gastrin *Gastrik mukozanın antral kısmında (G hücreleri)ve duodenumda üretilir. *Gastrik mukozadan pepsinojen ve intrensek faktör salınımını uyarır * Pankreastan bikarbonat ve enzim salınımını * Mide ve intestinal motiliteyi * Mukozal büyüme ve mide kan akımını

Gastrin salınımını artıran nedenler *Antral distansiyon, vagal uyarılma, pH>5 * Serbest aminoasidler (glisin triptofan, fenil alanin), * Alkol, kafein, kalsiyum infüzyonu Gastrin salınımını azaltan nedenler * Sekretin, GIP, glukagon, kalsitonin, somatostatin * Midenin boş olduğu durumlar, pH<1.0

Gastrin * Zollinger-Ellison sendromu (ZES) tanısında *Örnek alımı ve saklama 12 saatlik açlık Plazma kullanılmamalı Hemen soğutmalı santrifüjde ayrım yapılmalı dondurulmalı *Sekretin yükleme testinde gastrin düzeyi > 200ng/L ise ZES(+)

Kolesistokinin (CCK) *Duodenum ve jejunum mukoza hücreleri (I hücreleri) ve beyinde bulunur. * Safra kesesi ve ince barsağın kasılmasını artırır, Oddi sfikterinin gevşemesini sağlar * Gastrik asid ve pepsinojen salınımını stimüle eder, gastrin reseptörlerine de bağlanabilir * Mide boşalmasını inhibe eder * Pankreas enzim ve bikarbonat sekresyonunu stimüle eder

CCK salınımını artıran nedenler Fizyolojik * HCl ve duodenumda yiyeceklerin varlığı * Polipeptidler ve aminoasidler (Fenilalanin, triptofan, lizin) * 9 karbondan daha uzun zincirli yağ asidlerinin varlığı * Artmış serum kalsiyum düzeyi Patolojik * Pankreas ekzokrin yetersizliğinde, çöliak sprue, gastrik ülser, irritabl kolon

Sekretin * Duodenum ve jejunumdaki S hücrelerinden salınır *Yapı olarak glukagona benzeyen 27 aa.’den oluşur * Duodenum ve jejunumdaki S hücrelerinden salınır * Pankreasdan enzim, bikarbonat, su ve insülin salınımını uyarır * Hepatik safra akımını ve safra kesesi kasılmasını uyarır * Gastrik ve duedonal motiliteyi inhibe eder * Gastrin ve gastrik asit salınımını inhibe eder

Regülasyonu *Salınımı gastrik asidin (<pH:4,5) S hücreleri ile teması sonucu uyarılır * 10 karbondan daha fazla yağ asidinin varlığı sekretin salınımını uyarır * Alkol sekretin salınımını uyarır * Somatostatin salınımını inhibe eder * Yarılanma ömrü ~4 dk, * Böbrekte degradasyona uğratılır

Sekretin *Açlık, DM, fizksel egzersiz sonucu artar Örnek alım ve saklama koşulları: * 12 saatlik açlık * Serum ya da heparin içeren plasma * Plastik tüp tercih edilmeli * Proteazlaca hemen yıkılır (hemen ayrılmalı)

Vazoaktif intestinal polipeptid (VİP) * Yapı olarak sekretine benzer * GİS ve MSS’de bulunur (nörotransmitter ) * Vagal stimülasyon ile uyarılır *Glikoliz, lipoliz, safra kesesi kasılmasını uyarır

Vazoaktif intestinal polipeptid *Gastrin ve gastrik asid salgılanmasını inhibe eder * Pankreastan; bikarbonat, su, barsaktan su ve elektrolit sekresyonunu uyarır *Barsak, genitoüriner sistem ve dolaşım sistemindeki düz kas gevşemesini sağlar

Verner-Morrison sendromu (Pankreatik kolera) * Pankreas tümörü sonucu VİP üretiminde (VIPoma) * Diyare, hipotansiyon,hipokalemi, aklorhidri, cutaneous flushing * Hepatik sirozda VIP artışı sonucu diyare görülür

Gastrik inhibitör polipeptid (GİP) Duodenum ve jejunumdaki K hücrelerinden salınır Glukoz, trigliserid, aminoasidlerin duodenuma ulaşmalarıyla salınımmı uyarılır

Gastrik inhibitör polipeptid (GİP) * Gastrik asid, pepsin salınımını inhibe eder * İnce barsak sıvı ve elektrolit salınımını uyarır * Gastrik ve intestinal motiliteyi azaltır * İnsülin salınımını uyarır (glukoz bağımlı insülinotropik peptid)

Pankreatik Polipeptid *Pankreas D2 hücrelerinden salınır * Vagal stimülasyon, trigliserid, glukoz, proteinler salınımını uyarır * Pilor, ileocekal sfinkterin kolon ve safra kesesinin gevşemesini sağlar * CCK ve sekretine zıt etki gösterir * VİPoma, glukagonoma, gastrinoma, insülinomada düzeyleri artar

Somatostatin *Hipotalamus, antrum, pankreas ve incebarsağın üst bölümlerinde bulunur * Endokrin salınımının bilinen en güçlü inhibitörüdür * GH, TSH, insülin, glukagon, gastrin, CCK, sekretin, VİP, GİP, motilin, pankreatik poipeptid, enteroglukagon, substance P, nörotensin salınımını inhibe eder

Motilin * Tüm GİS hücrelerinden, pineal bez ve hipofizden salınabilir * Üst GİS motilitesini uyarı * Yağ içeriği salınımını uyarır * Akut diyare, Crohn, irritabl kolon, tropikal sprue, ülseratif kolitte konsantrasyonu artar

Glukagon benzeri immun-reaktif peptidler * İncebarsak hücrelerince sentezlenirler * Düz kas hücrelerinin gevşemesini sağlar * Gastrik sekresyonu inhibe eder * İntestinal sıvı ve elektrolit salınımını uyarır * Kardiyak atım gücünü uyarır

Nörotensin Substans-P * İleumdaki spesifik hücrelerden salınır, hipotalamusda da bulunur Substans-P * Beyin ve barsakta bulunur * İntestinal motilitenin, tükrük salınımının ve ösefagus sfinkter basıncının artışına neden olur *Karsinoid sendromda artar

Endojen opiatlar * Beyin, duedonum, ve mide de bulunur 1-Pentapeptid enkefalinler 2- Endorfinler * Beyin, duedonum, ve mide de bulunur * Gastrik asid sekresyonunun parsiyel antagonistidir