TAHRİBATSIZ MUAYENE (NON DESTRUCTIVE TEST)

TAHRİBATSIZ MUAYENE YÖNTEMLERİ 1) Görsel Kontrol ( VT) 2) Sıvı Penetrant ( PT) 3) Magnetik Parçacık( MT) 4) Radyografik-Radyoskopik Kontrol( RT) 5) Girdap Akımları( ET) 6) Ultrasonik Kontrol ( UT) 7) Kaçak Testi( LT) 8) Sonik Kontrol Bu test metodlarının yanında son yıllarda Akustik Emisyon ve İnfrared Termografi teknikleri de gelişme göstermektedirler. HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

GÖRSEL KONTROL (VISUAL INSPECTION-VT)

GÖRSEL KONTROLÜN TEMELLERİ Görsel kontrol veya görsel muayene, bir nesnenin direkt veya indirekt olarak belirlenen kriterlere göre, bir insan tarafından, hata olup olmadığının kontrol edilmesi ve nesne ile ilgili kabul/red/tamir gibi kararların verilmesidir. Görsel kontrol doğru uygulandığında çok etkili bir kalite kontrol aracıdır. Görsel kontrol, yüzey hatalarını tespit etmenin yanı sıra, kaynak hatalarının tespitinde mükemmel bir kalite kontrol yöntemi olabilir. HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

GÖRSEL KONTROL Görsel Kontrol Hızlı Uygulanabilir Ekonomik bir kontrol yöntemidir Hata tespitinde çok başarılı bir yöntemdir DİĞER YANDAN Sadece görünür hatalar tespit edebilir…. İç Yapı hakkında fikir veremez…. Tecrübe ve bilgi çok önemlidir…. Personelin dalgınlığı ve dikkatsizliği çok etkilidir…. Göz yanılmaları olabilir…. Aydınlatma düzeyi yeterli olmalıdır…. HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

GÖRSEL KONTROLÜN TEMELLERİ Birçok insan görsel kontrolün üretim tamamlandıktan sonra gerçekleştirileceğini düşünür. Fakat kaynak öncesi ve kaynak sırasında yapılan kontroller, kaynak bittikten sonra oluşacak hataları ortadan kaldıracak ve üretim sonu kontrol işlemini kolaylaştıracaktır. Kaynak sonrası yapılacak kontroller temelde şunlardır; Kaynak görüntüsü Bitmiş kaynak ölçüleri Kaynak hataları Bitmiş kaynakta yapılan kontrollerin temel amacı kaliteden emin olmaktır. Bu sebeple bu aşamada görsel kontrol gereklidir. HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

KAYNAK HATALARI OLASI SEBEPLERİ ÇÖZÜMLER

TEMEL KAYNAK BİRLEŞİM TÜRLERİ HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

ŞEKİL VE ÖLÇÜ HATALARI 1.RADYAL KAÇIKLIK Aynı kalınlıkta uç uca kaynağı yapılan iki parça aynı hizada olmalıdır. Aynı hizada olmaması durumunda dinamik yüklere dayanıklı olmayacaktır. Offset veya High-low veya radyal kaçıklık olarak tabir edilen bu hizadan sapma; TS EN 10217-1 ≤12,5 mm > 12,5 mm 1,6 mm (max) 0,125t veya max 3,2 mm hangisi küçükse AWWA C200 ≤9,5 mm > 9,5 mm 0,1875 t veya1,6 mm (max) hangisi büyükse 0,1875 t veya 3,2 mm (max) hangisi küçükse API 5L ≤12,7 mm > 12,7 mm 1,6 mm (max) 0,125t veya max 3,2 mm hangisi küçükse RADYAL KAÇIKLIK HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

ŞEKİL VE ÖLÇÜ HATALARI 2.DİKİŞ YÜKSEKLİĞİ Kaynak yüksekliğinin fazla olması malzemenin statik yüklerdeki mukavemetini etkilemez, fakat dinamik yüklerde sakıncalıdır. Dinamik yüklerde kaynak dikiş yüksekliğinin fazla olması, keskin köşelerde, çentik etkisi oluşmasına sebep olur. TS EN 10217-1 t≤12,5 mm t>12,5 mm 3,5 mm 4,8 mm API 5L t ≤12,7 mm t > 12,7 mm 3,2 mm 4,8 mm HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

ŞEKİL VE ÖLÇÜ HATALARI 2.DİKİŞ YÜKSEKLİĞİ Kaynak Dikiş Yüksekliğinin fazla olmasının ana sebepleri ve önlemler şunlardır; Kaynak Voltajı Düşük Boru Makinası Ayar Formuna göre kontrol et Kaynak Amperi Yüksek Boru Makinası Ayar Formuna göre kontrol et Kaynak Meme Yüksekliği Fazla Serbest tel uzunluğunu 22-30 mm’ye ayarla (Serbest Tel Uzunluğu Fazla) Bant genişliğini kontrol et, azaldıysa frezeyi ayarla Kaynak Ağzı Profili değişti. Kaynak Dikiş Yüksekliğinin az olmasının ana sebepleri ve önlemler şunlardır; HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

KAYNAK KALİTE HATALARI 1. NÜFUZİYETSİZLİK ÜÇ ŞEKİLDE ORTAYA ÇIKAR; TEK TARAFLI KAYNAKLARDA KAYNAK DOLGUSU, MALZEMEYİ TAMAMEN KAPATAMAZ. ÇİFT TARAFLI KAYNAKLARDA İKİ TARAFLI KAYNAK ARASI BOŞLUK T KAYNAĞINDA KAYNAK KÖPRÜ OLUŞTURUR, UÇLARA ULAŞMAZ. Kaynak Merkezinde kesikli veya sürekli siyah çizgi HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

1.NÜFUZİYETSİZLİK NÜFUZİYETSİZLİKTE KAYNAK AKIMININ ÖNEMİ BÜYÜKTÜR. NUFUZİYETSİZLİK TEMELDE AKIMIN ÇOK DÜŞÜK OLMASINDAN KAYNAKLANIR VE AMPERİ ARTTIRARAK KOLAYLIKLA DÜZELTİLEBİLİR. DİĞER SEBEPLER; TORÇ AÇISININ UYGUN OLMAYIŞI, HIZ DÜŞÜK OLABİLİR. HER İKİ DURUMDA DA KAYNAK MALZEMESİNİN ARKIN ÖNÜNDE TOPLANIR VE PENETRASYONA ENGEL OLUR. ARK, KAYNAK HAVUZUNUN ÖNÜNDE TUTULMALIDIR. DİĞER BİR ETKEN İSE TEL ÇAPININ KAYNATILACAK METAL KALINLIĞINA GÖRE SEÇİLMEMİŞ OLMASIDIR. Nüfuziyetsizlik Eksik Dolgu HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

2.ERGİME NOKSANLIĞI (YAPIŞTIRMA NOKSANLIĞI) Ergime noksanlığında, kaynak metali ana metali eritmeden yan duvarlarına yapışır. En önemli sebebi ise kaynak tekniğinin yanlış olmasıdır. Ya kaynak havuzu çok geniş (ilerleme hızı çok yavaş) Makina Hızı Yüksek, Kaynak Ağzı Genişlikleri fazla, tel çapı düşük yada kaynak metali arkın önünde toplanmıştır. Ark kaynak havuzunun önünde ilerlemelidir. Böylece kaynak havuzu çok fazla yayılmaz ve arkın önünü kapatmaz. HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

3.EKSİK DOLGU (DÜŞÜK KAYNAK) En önemli sebebi ise kaynak tekniğinin yanlış olmasıdır. Ya kaynak havuzu çok geniş (ilerleme hızı çok yavaş) Makina Hızı Yüksek, Kaynak Ağzı Genişlikleri fazla, tel çapı düşük yada kaynak metali arkın önünde toplanmıştır. Ark kaynak havuzunun önünde ilerlemelidir. Böylece kaynak havuzu çok fazla yayılmaz ve arkın önünü kapatmaz. HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

4.UNDERCUT (yanma oluğu) Yanma oluğu kaynak dikişinin hemen yanında (alt veya üst) oluklardır. Yanma olukları dinamik yükler altında kaynak dikişinde çentik etkisi yaratarak kırılmalara neden olur. HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

4.UNDERCUT (yanma oluğu) Hız çok yüksek Voltaj çok yüksek VEYA Amper Yüksek DIŞTA YANMA OLUĞU İÇTE YANMA OLUĞU HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

5.GÖZENEK VE GAZ BOŞLUĞU Genellikle eriyen metal içerisine giren gaz VEYA diğer yabancı malzemeler sonucu oluşur. Sebepleri ; Paslı, yağlı, boyalı parçaların temizlenmeden kaynatılması Kaynak banyosunun çabuk katılaşması (Gaz Boşluğu) Parçaların ıslaklığı, elektrod örtüsünün rutubet almış olması. Bu husus rutubete karşı çok hassas olan bazik elektrotlarda çok önemlidir. Bu sebeple özellikle bazik elektrotların kullanımdan önce, birkaç saat 250-3000C’de kurutulmaları çok önemlidir. Akım şiddetinin zayıf olması durumunda da banyo çabuk soğuyacak, gazlar kaçmaya fırsat bulamayacaktır. HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

5.GÖZENEK VE GAZ BOŞLUĞU YIĞIN HALİNDE GÖZENEK DAĞINIK HALDE GÖZENEK HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

6. ÇATLAK Kaynak üzerinde çatlak kesinlikle kabul edilemez. Çatlak bölgesi çıkarılmalı ve tamir edilmelidir. HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

OVERLAP (ÜST ÜSTE BİNME, SOĞUK YAPIŞMA) HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

ÖZET Gözenek Bant üzerinde Yağ, Pas v.b. Tel Mn ve Si oranı düşük olabilir. Kaynak tozu yetersizliği Nüfuziyetsizlik Kaynak bağlantı boşluğu çok dar Kaynak akımı çok düşük veya çok yüksek Ergime Yetersizliği Kaynak voltajı ve akımı çok düşük Hız çok düşük Undercut Hız çok yüksek Voltaj çok yüksek Amper Yüksek HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

ARK DARBELERİ HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

ÖRNEKLER HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

ÖRNEKLER ÜSTEN GÖRÜNÜŞ YANDAN GÖRÜNÜŞ İYİ KÖTÜ KÖTÜ Uygun Akım, Voltaj ve Hız Düzgün kaynak dikişi, Kaynak dikiş yüksekliği iyi, undercut yok KÖTÜ Kaynak dikiş yüksekliği fazla, nüfuziyetsizlik az Kaynak Akımı Çok Düşük Kaynak dikişi fazla yayılmış, kenarlarda oluşan undercut (yanma oluğu) bağlantıyı zayıflatmış, düzensiz tortu KÖTÜ Kaynak Akımı Çok Yüksek HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

ÖRNEKLER KÖTÜ KÖTÜ KÖTÜ Çok düzensiz kaynak dikişi ve zayıf nüfuziyet Ark çok uzun (Voltaj Çok yüksek) KÖTÜ Kaynak dikişi çok küçük ve düzensiz. Bağlantıda yeterince kaynak metali mevcut değiş. Kaynak yeterince güçlü olamaz Kaynak Hızı Çok Yüksek KÖTÜ Kaynak Metali Aşırı Yayılmış, kenarlarda nüfuziyet sağlanamamış. Kaynak Hızı Çok Düşük HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

ÖRNEKLER Kaynak hızı Düşük Doğru Yüksek SONUÇ Birim Uzunluk başına çok Uygun Birim Uzunluk başına fazla tel sarfiyatı, ergime az tel kullanımı, undercut alanı çok geniş, görüntü hatalı Dipte nüfuziyetsizlik HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

ÖRNEKLER AKIM Düşük Doğru Yüksek Kırılganlık yükselir SONUÇ Yetersiz Nufuziyet Uygun Aşırı nüfuziyet Dipte overlap, istenmeyen görüntü, dip üsten daha geniş HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

ÖRNEKLER VOLTAJ Düşük Doğru Yüksek SONUÇ Aşırı takviye Uygun Kaynak çok geniş, Alt kaynak armut şeklini almış çok fazla toz birleşmesi Derinliğine oranla genişliği çok az Nüfuziyet azalır Merkez soğuma sonu içte çatlak HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

Temizlenmiş plaka Temizlenmemiş Plaka HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK

TEŞEKKÜRLER HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK