MEME KİTLELERİNE YAKLAŞIM Dr. Feyza PARLAK KABAKCIOĞLU

Hedefler Meme hastalıklarında anamnez ve ayırıcı tanı Meme kanseri insidansı, risk faktörleri, erken tanısı Benign meme kitlelerinin özellikleri Klinik meme muayenesi Kendi kendine meme muayenesinin önemi

Meme anatomisi

Meme 20-40 lobdan oluşan glandüler bir yapı Her lob 15-20 lobül’ün (segment) birleşmesi ile oluşur Lobüllerin her biri 10-100 alveolden meydana gelir. (En küçük birim alveol) Her lobül bir duktus ile lob duktusuna bağlanır Lobların duktusları meme maşına doğru birleşerek meme başındaki süt orifislerine açılır.

Meme kitlelerinin nedenleri Normal nodülarite…yağ lobülleri, öne çıkık kaburga İnflamatuar..abseler, yağ nekrozu Sık benign değişiklikler..fibroadenomlar, kistler, galaktoseller Benign tümörler..duktus papillomaları,lipomlar Malign..karsinoma in situ, primer ve sekonder kanserler Deri lezyonlar.. Sebase kistler, hidroadenit, malign veya benign cilt tümörleri Lange aile hekimliği tanı ve tedavi,2011

Meme kanseri

Meme kanserinin insidansı Kadınlarda görülen kanserlerin %30’unundan sorumludur ve kansere bağlı ölümlerin 2. sırasını oluşturur Yaşam boyu risk ABD’de %12, Avrupa’da %10 dur. Türkiye’de meme kanseri insidansı %35’tir. Tuncer M., eds. Cancer Control in Turkey, Ankara, Onur Press, Health Ministry Publication, 2008 Jemal A, Siegel R, Ward E, Hao Y, Xu J, Thun MJ. Cancer statistics 2009. CA Cancer J Clin 2009

Her 11 dakikada 1 kadın meme kanseri nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Her 3 dakikada 1 kadına yeni meme kanseri tanısı konulmaktadır.

Türkiye’de meme kanseri insidansı Her yıl 30.000 kadın meme kanseri olmaktadır. Mevcut verilere göre Doğu Anadolu’da 20/100.000 , batı bölgelerde 40-50/100.000 oranındadır.  I. Evre meme kanseri oranı %25 kadardır. Bu oran Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da daha düşüktür. Meme kanseri taramasının uygulandığı ABD ve Batı Avrupa’da ise bu oran yani erken Evre meme kanseri %75 kadardır. Bu, ülkemizde kadınlara meme kanserinin teşhisini ileri evrede yani geç koyuyoruz demektir  Tuncer M. Significance of cancer in Turkey, the burden of disease and cancer control policies (Volume 74). In: Tuncer M., eds. Cancer Control in Turkey, Ankara, Onur Press, Health Ministry Publication, 2008

Meme kanseri risk faktörleri A) epidemiyolojik risk faktörleri > 65 yaş erkek/kadın 1/100 B) Orta derecede artmış risk aile hikayesi <12 yaş menarş, >55 yaş menapoz gebe kalmamak, ilk gebeliğin >30 yaşında olması diğer memede meme kanseri olması Diğer kanserler (kolon, endometrium) yağlı ve yüksek kalorili diyet radyasyon obezite c)İleri derecede artmış risk şüpheli gen taşıyıcısı olmak kuvvetli aile hikayesi Schwart’s principles of surgery , Mc Graw-Hill, 2005

Meme kanseri risk faktörleri Demografik özellikler (cinsiyet, yaş, ırk) 100 yaş risk 20-30 1/2152 30-40 1/251 40-50 1/69 50-60 1/36 60-70 1/26 70-80 1/23

Meme kanseri risk faktörleri Reprodüktif öykü Östrojen hormonuna maruz kalınan sürede artış olması meme kanseri gelişme riskinde artışla ilgilidir ….erken menarş(<12), geç menapoz(>55),gebelik ilk canlı doğumun daha ileri yaşta yapılması ve hiç doğum yapmamış olmak meme kanseri riskinde artışla ilişkilidir. Nulliparite meme kanseri rölatif riskinde 1.2-1.7 artışa neden olur. Rosner B, Colditz GA, Willett WC. Reproductive risk factors in a prospective study of breast cancer: The Nurses’ Health Study

Meme kanseri risk faktörleri Laktasyon meme kanseri riskini azaltmaktadır Stuebe AM, Willett WC, Xue F, Michels KB. Lactation and incidence of premenopausal breast cancer: a longitudinal study. Arch Intern Med 2009

Hormon replasman tedavisi HRT alan kadınlarda, verilen tedavinin tipinden ve yönteminden bağımsız olarak hayatı tehdit eden meme kanserine yakalanma riskinin arttığı ortaya konmuştur. Million Women Study Collaborators. Breast cancer and hormonereplacement therapy in the million women study. Lancet 2003

Oral kontraseptif ilaçlar Oral kontraseptif kullanımı ile meme kanseri riski arasında bir ilişki gösterilememiştir Marchbanks PA, McDonald JA, Wilson HG, Folger SG, Mandel MG, Daling JR, Bernstein L, Malone KE, Ursin G, Strom BL, Norman SA, Wingo PA, Burkman RT, Berlin JA, Simon MS, Spirtas R, Weiss LK. Oral contraceptives and the risk of breast cancer. N Engl J Med 2002

Meme kanseri risk faktörleri Egzersiz ( Fizik aktivitede artış özellikle premenapozal kadınlarda meme kanseri riskinde azalma ile ilişkilidir) Howard RA, Leitzmann MF, Linet MS, Freedman DM. Physical activity and breast cancer risk among pre- and postmenopausal women in the U.S. Radiologic Technologists cohort. Cancer Causes Control. 2009

Meme kanseri risk faktörleri Alkol kullanımı ( Birçok çalışmada orta düzeyde alkol alımının (her gün 1-2 kadeh) meme kanseri insidansında %30-50 oranında artışa neden olduğu gösterilmiştir)   Terry MB, Zhang FF, Kabat G, Britton JA, Teitelbaum SL, Neugut AI, Gammon MD. Lifetime alcohol intake and breast cancer risk. Ann Epidemiol. 2006

Meme kanseri risk faktörleri Aşırı kilolu veya obez kadınlarda postmenapozal meme kanseri daha sık görülmektedir. Beslenme alışkanlığı Yağ içeriği yüksek yiyeceklerin uzun süreli tüketiminin de serum östrojen düzeylerini yükselterek meme kanseri riskinde artışa neden olur. Haftada 5 kez kırmızı et yenilmesi ile meme kanseri riskinde artış olduğu bazı çalışmalarda gösterilmiştir Vitamin D’nin meme kanserine karşı koruyucu bir rolü olabileceği bazı araştırmalarda gösterilmiştir.

Meme kanseri risk faktörleri Genetik Meme kanseri olgularının %5-10’unun ailesel olduğu bilinmektedir Kalıtsal meme kanseri ile ilişkili çeşitli genler tanımlanmıştır. BRCA1, BRCA2, TP53 , PTEN

Meme kanseri risk faktörleri Aile Öyküsü Birinci derece akrabalarında meme kanseri olan kişilerde meme kanseri riski artar, akrabalardaki meme kanseri premenapozal dönemde ortaya çıkmış ve bilateral ise bu oran daha çok artar. Murff HJ, Spigel DR, Syngal S. Does this patient have a family history of cancer? An evidence-based analysis of the accuracy of family cancer history. JAMA 2004 Bir adet birinci derece akrabasında meme ca 1.8 kat 2 adet birinci derece akrabasında meme ca 2.9 kat Familial breast cancer: collaborative reanalysis of individual data from 52 epidemiological studies including 58,209 women with breast cancer and 101,986 women without the disease. Lancet 2001

Meme kanseri risk faktörleri Radyasyona maruz kalma: Özellikle 10-14 yaş arasında, memenin aktif olarak geliştiği dönemde, radyasyona maruz kalma meme kanseri riskini artırmaktadır. Hayatın ilk 3 dekatında toraks bölgesine yapılan terapötik radyoterapi işlemi de aynı şekilde meme kanseri riskini artırmaktadır Ronckers CM, Erdmann CA, Land CE. Radiation and breast cancer: a review of current evidence. Breast Cancer Res 2005

Meme kanserinden ölümü engellemenin tek yolu ERKEN TANIDIR.

Erken Tanı Meme kanserli olgularda tüm evrelerde 5 yıllık sağ kalım oranları, gelişmiş ülkelerde %73, gelişmekte olan ülkelerde % 53 olarak bildirilmektedir. Anlamlı fark, gelişmiş ülkelerde tarama mamografisi sayesinde erken tanı ve daha iyi tedavi olanakları ile açıklanabilir. Meme kanserinde beş yıllık yaşam oranının erken tanı ile % 84'e ulaştığı bildirilmektedir.

 Risk taşıyan kadınlarda düzenli tarama yapılmalı. Amerikan kanser derneğinin asemptomatik kadınlarda meme kanser tarama rehberindeki önerileri  20 yaş üzerinde tüm kadınlar her ay kendi kendine meme muayenesi yapmalıdır.  20-39 yaş arası kadınlar, her üç yılda bir hekimin yapacağı meme muayenesinden geçmelidir.  40 yaş üzeri kadınlar her yıl meme muayenesi ve mammografik inceleme yaptırmalıdırlar.  Risk taşıyan kadınlarda düzenli tarama yapılmalı.  Hormon replasman tedavisi yapılacak hastalarda tedavi öncesi ve tedavi süresince mutlaka mammografik kontroller yapılmalıdır.

Mastalji Çoğunlukla sikliktir ( mestrüel peryottan hemen önce) Nadiren kitle ile birlikte ağrı olur NSAİ

Meme başı akıntısı Spontan veya provake Spontan meme başı akıntısının en sık nedenleri intraduktal papillom ve duktal ektazidir Tek duktustan…intraduktal papillom Birden fazla duktustan…duktal ektazi Galaktore… prolaktinoma, bazı ilaçlar ( OKS, metokloropramid, trisiklik antidepresanlar)

Fibroadenom Adolesan ve genç kadınlarda Memenin en sık görülen benign tümörüdür. Hem epitelyal hem de stromal elemanlar içerir. İyi sınırlı, mobil, ağrısız Premalign değildir

Fibrokistik Hastalık Memenin en sık rastlanan hastalığıdır. Kadınların %60’ında mevcuttur. Sınırları keskin olmayan, lastik kıvamında nodülarite olarak palpe edilir Patolojik olarak makro veya mikrokistler, fibrozis , adenozis, lenfositik infiltrasyon görülmektedir. Genellikle tedavi gerektirmez. Sadece makrokistler aspire veya eksize edilebilir.

Fibrokistik Hastalık

Meme Kistleri Ölçütleri mikroskopik boyutlardan 30 ml sıvı içeren büyük palpabl yapılara kadar değişebilen içi sıvı dolu, epitelle döşeli kavitelerdir. Over hormonlarından etkilenirler ( menstrüel siklus sırasından aniden ortaya çıkabiir, büyüyebilir, adetlerin kesilmesiyle gerileyebilirler) Genellikle 35 yaşından sonra çıkar, menapoz döneminden sonra eksojen hormon replasmanına bağlı oarak görülebilir. FM, USG, İİAB

Anamnez 1-Kitleyi ne zaman fark ettiniz. Bu sırada büyüme oldu mu? 2-Menstrüel siklus sırasında kitlede değişiklikler oluyor mu? 3-Kitlede ağrı var mı? 4-Daha önce memenizde kitle oldu mu? 5-Memenizin cildinde bir değişiklik dikkatinizi çekti mi? 6-Meme başında çekinti, akıntı gibi sorunlar var mı? 7-Daha önce memenize bir çarpma oldu mu? 8-Ailede meme kanseri var mı?

Klinik Meme Muayenesi Bir çalışmada sağlık personeli, nasıl klinik meme muayenesi yapılacağını bilmediklerini belirtmiştir . Tıp fakültesi öğrencilerinin sadece %55’sinin sistematik bir palpasyon yapabildikleri saptanmıştır . %25’inin inspeksiyon yaptığı, yine sadece %25’inin aksilladaki lenf nodlarını muayene ettikleri saptanmıştır. Cerrahi uzmanlık eğitimi öğrencileri, 2. Yılın başında KMM becerileri değerlendirilerek, bir KMM öğrenim rehberi ile oryantasyon eğitimi aldıktan sonra, performans skorlarının tüm muayene bileşenlerinde arttığı gösterilmiştir. McDonald S, Saslow D, Alciati M.H. Performance and reporting of clinical breast examination: A review of the literature. CA Cancer J Clin 2004;54:345-361.

Ne zaman yapılmalı? Adet görüyor ise: Adet görmüyor ise: En iyi dönem adet bitiminden 5-7 gün sonra Adet görmüyor ise: Her ayın belli bir günü

Sternumun ortasından koltukaltının orta hattına kadar, yukarıda klavikuladan aşağıda memeden birkaç santimetre aşağıya kadar bölge muayene edilir

Memede kitle ele gelen olgularda görüntüleme yöntemlerinin kullanımı  20 yaş altında yalnızca US yapılır.  35-40 yaş arasında ilk değerlendirme US ile yapılır. US bakıda kist saptanırsa başka bir görüntüleme gerekmez. Ancak US bakıda solid kitle ve kuşkulu bir görünüm saptanırsa yada fizik bakı bulguları US ile açıklanamazsa mammografi eklenir.  40 yaş üzerinde mammografik inceleme yapılır. Gerek duyulursa US bakı ilave edilir.

Teşekkürler