Network Temelleri Internetwork Grubu © 2004

Network (Ağ) Nedir? Ağ (network) kavramı, var olan kaynakların kullanıcılar tarafından beraber kullanılması, bilgiye ortak ulaşmaları ve buna bağlı olarak da maliyet ve zaman tasarrufu sağlanılması gereksiniminden ortaya çıkmıştır. Bilgisayar ağları, bilgisayarların kaynaklarını paylaşmalarını sağlar.

Networkun Yararları 1.Bilgilerin paylaşımı 2.Merkezi yönetim ve destek 3.Kurumsal çalışma 4.Güvenlik 5.Tasarruf

Networkun Gelişimi İstemci / Sunucu (Client/ Server) Modeli Eşlenik Ağ (Peer to Peer) Modeli

OSI Referans Modeli ISO Tarafından 1984 yılında ortaya çıkarılmıştır. Açık Sistem Bağlantıları (Open Systems Interconnection - OSI )

OSI Katmanları Uygulama Sunum Oturum Taşıma Ağ Veri Bağlantısı Fiziksel

Uygulama (Application) Katmanı Kullanıcının çalıştıracağı uygulamalara ağ servislerini sağlar. Kullanıcıya en yakın olan katmandır. Bilgi (data) iletir. Telnet, SMTP, FTP, SNMP, NCP, SMB, HTTP, Browserlar..

Sunum (Presentation) Katmanı Gönderilecek bilginin ortak ve standart formatlara dönüştürülmesini sağlar. Kodlama ve dönüştürme fonksiyonlarını tanımlar. Veri sıkıştırması, veri çoğaltılması kriptografi güvenlik ve kullanıcı doğulaması için de kullanılır. MPEG, QuickTime, ASCII, EBCDIC, TIFF; JPEG, GIF..

Oturum (Session) Katmanı Oturum katmanı bir bilgisayar birden fazla bilgisayarla aynı anda iletişim içinde olduğunda, gerektiğinde doğru bilgisayarla konuşabilmesini sağlar. Dosya transferinde kontrol noktaları oluşturur. Transferin kopmasında kaldığı yerden başlamasını sağlar.

Taşıma (Transport) Katmanı Taşıma katmanı üst katmanlardan gelen veriyi ağ paketi boyutunda parçalara böler. Bilgilerin doğruluğunu kontrol eder. Gönderilecek bilginin güvenli bir şekilde ulaştırılmasını sağlar. Hata bulma ve hataları düzeltme görevi vardır.

Ağ (Network) Katmanı Yönlendirme ve adresleme işlemlerinin yapılmasını sağlar. Routed ve Routing protokoller bu katmanda çalışır. Routed protokol bilgiyi paketlere çevirir. Ve bu paketlere bir başlık eklenir. Bu başlıkta bilgi kaynağının adresi ve gideceği adres bilgileri bulunur. IP protokolü burada çalışır.

Data Link (Data Link) Katmanı Veri bağlantısı katmanı fiziksel katmana erişmek ve kullanmak ile ilgili kuralları belirler. Gönderilecek bilginin ağ ortamında nasıl taşınacağını, Fiziksel adreslemeyi ve ağ topolojisini tanımlar. Media Access Control(MAC) Logical Link Control(LLC).

Fiziksel (Physical) Katman Verinin kablo üzerinde alacağı fiziksel yapıyı tanımlar. Verinin kabloya aktarımındaki voltaj frekans değerlerini belirler. Diğer katmanlar 1 ve 0 değerleriyle çalışırken, 1. katman 1 ve 0 ların nasıl elektrik, ışık veya radyo sinyallerine çevrileceğini ve aktarılacağını tanımlar.

LAN - Local Area Network LAN, Sınırlı mesafelerdeki bilgisayarlar, printerler ve ağ bağlantı araçlarının birleşmesinden oluşur.

WAN – Wide Area Network

İletişim Metodları Unicast Multicast Broadcast

İletişim Metodları Unicast İletişim

İletişim Metodları Multicast İletişim

İletişim Metodları Broadcast İletişim

Ağ Teknolojileri Ethernet Token Ring ATM FDDI Frame Relay

Ethernet Ethernetin çalışma prensibi

Token Ring Token Ring ağ teknolojisi IBM tarafından geliştirilmiştirToken Ring, token passing erişim yöntemini kullanır. Token Ring ağlar bir yıldız yerleşim biçimi olarak kurulurlar. Bilgisayarlar merkezi bir hub'a bağlanırlar. Token Ring network'ler fiziksel olarak bir Star network görünümündedir. Ancak mantıksal olarak bir ring (halkayı) andırır. Her bilgisayar merkezi bir birime (MSAU) bağlıdır. MSAU her istasyondan aldığı sinyalleri bir sonraki aktararak iletişimi yönlendirir.

ATM ATM, paket anahtarlama temeline göre çalışan bir teknolojidir. ATM ile uzak ofislerin iletişimi sağlanır ya da ATM bir omurga (backbone) oluşturmada kullanılır. -Ses, video -Resim -Megabit hızında veri transferi.

FDDI Yüksek hıza gereksinim duyan ağlarda kullanılır. Token-passing erişim tekniğine sahiptir ve fiber-optik kablo üzerinden iletişim sağlar. Erişim yöntemi olarak token geçirme tekniği kullanılır.

Frame Relay Frame Relay, paket anahtarlama tekniğini kullanan bir ağ türüdür. Genellikle WAN ağlarında ve fiber optik bağlantılar üzerinde kullanılır. Geniş alanda gönderilen paketlerin yolunun en kısa şekilde bulabilecek özelliktedir. TürkTelekom’un kiralık hat hizmeti (leased line) buna örnek olarak verilebilir.

Ağ Topolojileri Bus Ring Star Mesh Hibrid

Bus Topolojisi Bus topolojisinde bir kablo boyunca tüm terminallerin (file serverlar, workstationlar ve diğer çevre birimleri) doğrusal lineer kabloya bağlanmasıdır.

Ring Topolojisi Bir dairesel uçtan uca bağlantı topolojisidir. Tüm birimler doğrudan yada bir arayüzle halkaya bağlıdır. Elektrik sinyali tek yönlüdür. Gelen kablo alıcı giden kablo göndericidir. Her noktada sinyal kuvvetlendirilir.

Star Topoloji Yıldız topolojide her bir terminal (file serverlar, worstationlar ve diğer çevre birimleri) switch veya hub'a direk olarak bağlanır. Hatanın belirlenmesi ve hatalı aygıtın ağ dan çıkarılması kolaydır.

Mesh Topolojisi

Hibrid Topoloji

ETHERNET Ethernetin tarihçesi Ethernet Xerox  firmasının Palo Alto araştırma merkezinde 1970'li yıllarda Dr. Robert M. Metcalfe tarafından geliştirildi. 1972 yılının sonlarında, Metcalfe ve Xerox'ta çalışan iş arkadaşları Xerox Alto'ları birbirine bağlamak için deneysel olarak Ethernet'i geliştirdiler. Böylece Alto bilgisayarlar diğer sunucular ve lazer yazılıcılar birbiriyle haberleşebiliyordu. İlk ethernet tek parça bir koaksiyel kablo kullanıyordu.

Çalışma Şekli Verinin aktarımı: Paketler(Frames) MAC adresi MAC adreslerinin kullanımı CRC hata denetimi Kabloyu kim kullanacak (CSMA/CD) Collision durumları

Verinin Aktarımı-Paketler Tüm bilgisayar ağları, ağ üzerinden aktarılacak veriyi sabit boyutta küçük paketler halinde iletirler. * Büyük bir dosya transferi yapan bir bilgisayar ağın tamamını uzun bir süre meşgul durumda tutmamış olur. * 50 MB'lık dosyanın bir biti bile aktarım esnasında bozulursa,bu tüm dosyanın en baştan tekrar gönderilmesi anlamına gelir. Oysa veri paketlere bölünüp yollandığında, sadece bozuk giden paketin tekrar yollanması yeterlidir. Ethernet veri paketinin yapısı sabittir. Her paket şu dört bilgiyi içerir: -Alıcının MAC adresi -Gönderenin MAC adresi -Gönderilecek veri'nin kendisi -CRC kodu

MAC Adresi Ethernet ağında sistemler birbirinden sahip oldukları MAC adresi ile ayırdedilirler. Her node veya basitçe her ethernet kartı dünyada eşi olmayan bir adrese sahiptir. Bu adres 48 bitlik bir sayıdır. 12 0D 4A 51 9B 03 MAC adresleri sayesinde sistemler ağ üzerinden kendilerine ulaşan veri paketinin kendilerine gelip gelmediğini anlarlar. Her makine paketin ilk bölümü olan alıcı MAC adresini okur ve kendi MAC adresiyle kontrol eder. Eğer gelen paket kendine aitse işler, değilse göz ardı eder.

CRC Hata Denetimi CRC(Cyclic Redundancy Check) veri paketlerinin iletilirken bozulmaları durumunda, bu bozulmanın yani veri paketinin karşıya yolda değişmiş olarak ulaştığının tespitine yarar. Gönderen taraf, veri paketine konacak veriyi matematiksel bir işlemden geçirir. İşlemin sonucu CRC kodudur.

CSMA/CD Carrier Sense, Multiple Access, Collision Detection’a göre, ethernet kartı veri gönderimine başlamadan önce kablonun kullanımda olup olmadığını kontrol eder. Kabloda aktarım olup olmadığını tespit Carrier Sense'dir. Kablo boşta olduğunda her Ethernet arayüne sahip cihaz eşit hakka sahiptir ve veri aktarımına başlayabilir. Buna Multiple Access denir. Bazı durumlarda iki sistem kablonun boş olduğunu tespit ederek aynı anda veri aktarımına başlayabilir. Bu durumda iki tarafın yolladığı veri çakışır(Collision).

Collision Durumları Eğer birden fazla ethernet kartı aynı anda veri iletimine geçerlerse çakışma oluşur. Sistemler kendi yolladıklarıyla kablodan geleni karşılaştırarak bunu hemen tespit ederler. Bunun akabinde her iki taraf da özel bir algoritma ile belirlenen rastgele bir süre boyunca beklerler. Çakışmalar saniyenin milyonda biri gibi sürelerde giderilir. Yani çakışmanın ardından birkaç mikro saniye bekleyen sistem veriyi yollamaya tekrar başlar.

Collision Durumları

Collision Durumları

Collision Durumları

Hız Standartları 10Base5 10Base2 10BaseT 10BaseFL 100BaseT 4 100BaseTX 100BaseFX 1000BaseT 1000BaseCX 1000BaseSX 1000BaseLX

Ağ Cihazları Ağ Adaptörü (NIC-Network Interface Card) Repeater Hub Switch Router Gateway

Ağ Adaptörü Bir ağ adaptörü şu görevleri yerine getirir: -Bilgisayardaki verileri alır ve kabloya iletir. -Aynı şekilde, kablodaki verileri alır ve bilgisayara iletir. -Kablodan alınan verinin bilgisayar için olup olmadığını belirler. -Bilgisayarla kablo arasında veri akışını kontrol eder.

Repeater Repeater'lar şu görevleri yerine getirirler: -Sinyallerin zayıflamasını giderir. -Çarpışmayı önler. -Segmentleri izole eder.

Hub Hub'ın yaptığı basitçe, bir portundan gelen sinyalin kopyalarını oluşturup, diğer tüm portlara yollamaktır. Hub'lar aynı repeater gibi OSI Modelinin 1. katmanında yani fiziksel katmanda çalışırlar.

Bridge-Switch Switch bir çok portu olan ve her portuna bir bilgisayar (veya hub) bağlanan bridge'ler olarak tanımlanabilir. Bir portuna bağlı bilgisayar veya bilgisayarları MAC adreslerini okuyarak tanır.

Router Bir router'in görevleri şunlardır: -Bir veri paketini okumak. -Paketin protokollerini çıkarmak. -Gideceğin network adresini yerleştirmek. -Routing bilgisini eklemek. -Paketi alıcısına en uygun yolla göndermek

Gateway Farklı network mimarilerini birleştirir.

Kablo Tipleri Koaksiyel Kablo UTP(Unshielded Twisted Pair) Fiber Optik Kablo

Koaksiyel Kablo Thin Net 185 metre Thick Net 500 metre

UTP-STP UTP 100 metre STP 100 metre Kategori Desteklediği maksimum veri aktarım miktarı Kategori 1 Telefon hatları-veri aktarımında kullanılmaz Kategori 2 4 Mbit/Saniye Kategori 3 16 Mbit/Saniye Kategori 4 20 Mbit/Saniye Kategori 5/5e 100 Mbit/Saniye Kategori 6 1000 Mbit/Saniye

Fiber Optik Kablo Fiber'in hafif ve ince yapısı bakır kablo kullanmanın zor olduğu ortamlarda kullanılabilmesini sağlar. Bütün bunlar fiber'in önemli özellikleri olmakla beraber, fiber'in en önemli özelliği elektomanyetik alanlardan hiç etkilenmemesidir. Çünkü fiber kablodan elektrik değil ışık aktarılır.

UTP Kablo yapımı

UTP Kablo yapımı Düz kablo Düz kablo yapmak için iki uçta aynı şemada olmalı, yani 568A<->568A veya 568B<->568B Çapraz Kablo Çapraz kablo yapmak için bir ucu 568A diğerini 568B şemasına göre olmalıdır.

UTP Kablo yapımı Jak Sıkma Araçları

Ağ Protokolleri Protokoller iletişimin kurallarıdır. Bir network'teki iletişim kuralları protokoller tarafından düzenlenir. Diğer bir deyişle bilgisayarlar aynı ya da uyumlu protokolleri kullanıyorlarsa birbirleriyle iletişim kurabilirler. Protokollerin görevi iki bilgisayar arasındaki iletişim kurallarını düzenlemek ve verilerin gönderilmesini sağlamaktır.

Ağ Protokolleri Açık Protokoller Üreticiye Ait Protokoller Routable Protokoller (TCP/IP - IPX/SPX) Non-RoutableProtokoller(Netbeui-DLCI-Unicast)

NWlink(IPX/SPX) NWLink, Microsoft-uyumlu IPX/SPX protokolüdür. Sadece NWLink ile Windows 2000 bilgisayarların NetWare server üzerindeki dosyalara ve yazıcılara ulaşması mümkün değildir. Bu durumda sadece client/server uygulamalar çalıştırılır. Dosyalara ve yazıcılara erişmek için bir redirector'ın da yüklenmesi gerekir. Bu düzenleme Client Service for NetWare ile yapılır. Windows 2000 Server üzerinde de Gateway Service for NetWare servisi vardır.

Netbeui NetBEUI (NetBIOS Extended User Interface) küçük LAN networkleri için geliştirilmiştir. Windows 3.11 ve Windows 9x gibi ortamlar için idealdir. Routable (yönlendirilebilir) olmadığı için büyük network altyapılarında kullanılmamaktadır. Appletalk AppleTalk protokolü Apple Computer Corporation tarafından geliştirilmiştir. AppleTalk, Macintosh bilgisayarlarla iletişim kurmak için kullanılır. AppleTalk ile Windows 2000, router ve dial-up server olabilir. Ayrıca dosya ve yazıcı desteği sağlar.

TCP/IP TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) endüstri standardı olan bir iletişim protokolüdür. TCP/IP, yerel networkler (LAN) ve geniş alan networkleri (WAN) için geliştirilmiştir. Standart olarak routable (yöneltilebilir) olan TCP/IP protokolü, özellikle Internet ve Intranet ortamlarının temelidir. -Hata düzeltme olanakları. -Alt networklere (subnet) bağlanma. -Belli bir sahibi olmaması. -Minimum veri kullanımı.

TCP/IP

TCP/IP

TCP/IP

TCP/IP

IP ADRESİ Network üzerindeki bilgisayarlar Ethernet kartları aracılığıyla bir biriyle iletişim kurarlar. Her bir Ethernet kartının fiziksel olarak bir MAC adresi vardır. Bu üretimi sırasında karta işlenir. TCP/IP bakımında ise bir network kartının iki adresi vardır: -IP adresi -Host adresi (ethernet adresi) Bir IP adresi 32 bit uzunluğundadır. Diğer bir deyişle 8-bitlik 4 kısımda oluşur. Her bir kısım binary (ikili) olarak da ifade edileceğinden desimal olarak 0-255 arasında, ikili olarak da 0000000 ile 11111111 arasında değer alır.

IP ADRESİ

IP Adres Sınıfları Class A: 1-126 (00000001-01111111) Class B: 128-191 (10000000-10111111) Class C: 192-223 (11000000-11011111) Class D: 224-239 (11100000-11101111) Class E: 240-254 (11110000-11110111)

IP Adres Sınıfları Sınıf Network Sayısı Host Sayısı A 126 16777214 B 16384 65524 C 2097152 254

IP ADRESİ

Subnetsiz IP Adresleme Alt Ağlar Subnetsiz IP Adresleme Subnetli IP Adresleme

Subnet Mask 139.179.10.13 10001011 10110011 00001010 00001101 255.255.255.0 11111111 11111111 11111111 00000000 Ağ numarası alanı Bilgisayar numarası IP adresi Subnet Maskesi Açıklama 128.66.12.1 255.255.255.0 128.66.12 subnetindeki 1. Bilgisayar 130.97.16.132 255.255.255.192 130.97.16.128 subnetindeki 4. Bilgisayar 192.178.16.66 192.178.16.64 subnetindeki 2. Bilgisayar 132.90.132.5 255.255.240.0 132.90.128 subnetindeki 4.5'inci bilgisayar 18.20.16.91 255.255.0.0 18.20 subnetindeki 16. 91'inci bilgisayar

IP Adresi Atama

Web Servisleri Internet Intranet Extranet

Alan Adları(DNS) com Commercial organizations edu Educational institutions   gov   Government agencies   int   International associations   mil   Military organizations   net   Major network support centers   org   Other organizations  

Internet Protokolleri HTTP HTTPS FTP SMTP Telnet

Bazı Güvenlik Uygulamaları

Outlook Express Ayarları

Outlook Express Ayarları

Outlook Express Ayarları

Outlook Express Ayarları

SORU-CEVAP

TEŞEKKÜRLER!