Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD AKILCI İLAÇ KULLANIMI Dr. S. Burçin Kavak Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD

KUTLU OLSUN

Akılcı İlaç Kullanımı Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre uygun ilacı, uygun süre ve dozajda, en düşük fiyata ve kolayca sağlayabilmelerine akılcı ilaç kullanımı denir.

İlaç Kullanımı; ülkelerin sağlık giderleri içerisinde belirli bir pay alır. Bu payın artışı ekonomiye ek yük getirir. Akılcı kullanım ilaç harcamalarının uygun aralıkta kalmasını sağlar. Öte yandan istenmeyen ilaç etkilerinin önüne geçilmiş olur. Türkiye’deki durum;

Ülke ekonomisinde yük olmaya başlayacak kritik nokta %10

En çok satılan ilaçlar (Dünya genelinde) Kalp-damar hastalıkları % 19.3 Santral sinir sistemi hastalıkları % 15.8 Metabolik hastalıklar % 15.3 Antibiyotikler % 9.9 ** Solunum sistemi hastalıkları % 9.3 En çok satılan ilaçlar (Türkiye’de) Antibiyotikler % 19.0 ** Ağrı kesiciler % 12.0 Antiromatizmal ilaçlar % 11.0 Soğuk algınlığı ilaçları % 8.6 Vitaminler % 7.3 http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-7771/akilci-ilac-kullanimi.html

Servislerde Antibiyotik Kullanımı Servis Toplam Antibiyotik (%) Dahiliye 2059 441 (21) Genel Cerrahi 705 269 (38) Üroloji 327 209 (64) Kadın-Doğum 318 104 (33) Pehlivan, ve ark. 1994

Rasyonel Olmayan Kullanım Dahiliye %6 Genel Cerrahi %28 Üroloji %56 Kadın-Doğum %44 Toplam %23 Pehlivan, ve ark. 1994

yanlış, gereksiz, etkisiz ve yüksek maliyetli ilaç kullanımını 20. yüzyılda, ilaç endüstrisindeki gelişim; tüm dünyada yanlış, gereksiz, etkisiz ve yüksek maliyetli ilaç kullanımını artırmış ve bir takım problemleri de beraberinde getirmiştir. Bu problemler: tedavi hataları antibiyotiklere direnç gelişimi advers ilaç reaksiyonları ilaç etkileşimleri morbidite ve mortalite artışı kaynak israfı sonucu mali yük geri ödemede yaşanan sorunlar   sssssssss 9

ABD’de advers etki 4. sıklıkta ölüm nedenidir. Tahmin edilen, ilaçlara bağlı morbidite ve mortalite giderleri ABD’de 30 milyon- 130 milyar dolar En sıklıkla ve en masraflı advers olaylar; kanama, aritmi, hipotansiyon, ateş, diyare, kaşıntı, kusma, böbrek yetmezliği olarak bildirilmiştir.

Refik Saydam Hıfzıssıhha Müdürlüğü tarafından yapılan alan çalışmalarında; İlaç kutu sayısı açısından bakıldığında tanıya uygunluk bakımından yaklaşık % 50’sinin akılcı olmadığı, İlaç maliyetlerine bakıldığında ise yine % 50’sinin akılcı olmadığı ortaya çıkmıştır.

AKILCI İLAÇ KULLANIMI (WHO, 1985, Nairobi) Kişilerin ilaçları; klinik gereksinimlerine uygun biçimde kişisel gereksinimi karşılayacak dozlarda yeterli zaman diliminde kendilerine/topluma en düşük maliyette kolayca almaları için uyulması gereken kurallar bütünü AKILCI İLAÇ KULLANIMI (WHO, 1985, Nairobi) Conference of Experts on the Rational Use of Drugs, World Health Organization, Nairobi, Kenya, WHO/CONRAD/WP/RI, (25-29.12.1985).

Akılcı İlaç Kullanımına ilişkin çalışmaların derlenmesi, toplanması ve ülkenin ihtiyaçlarına, önceliklerine ve kaynaklarına uygun stratejik planlar haline getirilmesi için geniş kapsamlı ulusal politikalar belirlemek ve hayata geçirebilmek amacıyla 12 Ekim 2010 tarihinde Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü bünyesinde; “Akılcı İlaç Kullanımı Şube Müdürlüğü” kurulmuştur

Akılcı ilaç kullanımı Doğru endikasyonda, doğru hasta Doğru ilaç Doğru doz/doğru kullanım yolu Doğru ve yeterli bilgilendirme Tedaviyi sonlandırma veya değiştirme açısından doğru zaman

AKILCI İLAÇ KULLANIMI İLKELERİ Etkililik Güvenlilik Uygunluk Maliyet

ETKİLİLİK Tedavi amaçlarını ve tedavide belirlenen hedefleri sağlamada en etkili ilaç

GÜVENLİLİK İyileşmeyi sağlayacak ve yan etki açısından en güvenli ilaç. Yan etkiler Başka ilaçlar/maddelerle etkileşim

UYGUNLUK Aktif madde ve dozaj şekli uygun mu? Doz şeması uygun mu? Süresi yeterli mi? Kontrendikasyonlar? Özel durumlarda kullanım?

MALİYET Jenerik ürün olarak bulunabilen, en ucuz ilaç Kanıta dayalı güvenilir çalışmalarla biyoyararlanımı (biyoeşdeğerliği) daha yüksek bulunmuş olan ilaç pahalı da olsa tercih edilir!

Özel durumlar Bebekler ve çocuklar Yaşlılar Gebeler Emzirme dönemindeki kadınlar Organ yetmezliği olanlar (böbrek, karaciğer) Kronik hastalığı olanlar İlaç ve besin allerjisi öyküsü olanlar

Hastayı Bilgilendirin Yan Etkileri Hangi yan etkiler oluşabilir ? Hasta bunları nasıl fark edecek ? Ne yapmalı ?

Hastayı Bilgilendirin Talimatlar İlaç ne zaman ve nasıl alınmalı ? Tedavi ne kadar devam etmeli ? İlaç nasıl saklanmalı ? Kalan ilaçları ne yapmalı ?

Hastayı Bilgilendirin Uyarılar İlaç ne zaman alınmamalı ? Azami doz nedir ? Tedavinin tümünün uygulanması neden gereklidir ?

Hastayı Bilgilendirin Kontrol Hasta hekime ne zaman tekrar gelmeli ? Hangi durumlarda daha önce gelmeli ?

Hastayı Bilgilendirin Her Şey Açık mı? Hasta her şeyi anladı mı ?

Son söz..... İlacı iyi bilelim! Hastada uygunluğunu iyi değerlendirelim! Tedaviyi iyi anlatalım ve iyi izleyelim!

TEŞEKKÜRLER