SPORCULARDA EN SIK GÖRÜLEN SAĞLIK SORUNLARI PROF.DR.ÇETİN İŞLEGEN EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ SPOR HEKİMLİĞİ ANA BİLİM DALI

SPORCU SAĞLIĞI SPOR SAKATLIKLARI İlk yardım Sakatlıkların önlenmesi DİĞER SAĞLIK SORUNLARI Anemi:Kansızlık Göğüs hast. K.B.B. Bölgesi sorunları Kalp hast. Diğer(Doping)

SPOR SAKATLIKLARINDA İLK YARDIM PROTECTION :KORUMA REST :İSTİRAHAT ICE :BUZ VEYA SOĞUTMA COMPRESSİO :BASKILAMA ELEVATION :YÜKSELTME SUPPORT :DESTEKLEME P R I C E S

PROTECTİON : KORUMA Sakatlanan bölgeyi mutlak istirahate sevk etmek için kullanılan yöntemleri kapsamaktadır: Alçı Atel Protez

REST : İSTİRAHAT Sakatlanan dokunun yaralanma şiddetine göre en az 24-48 saat yük altına sokulmadan dinlendirilmesi gerekmektedir. Dinlendirme sırasında atel,koltuk değneği,kol askısı gibi koruyucu araçlar kullanılabilir.

ICE : BUZ VEYA SOĞUTMA Sakatlanmadan hemen sonra kanamanın neden olacağı şişme,ağrı ve ödemi önlemek için uygulanır: Dokudaki ödemi ve kanamayı yavaşlatır. Sakatlanan bölgenin metabolik ihtiyacını azaltır. Ağrı reseptörlerini baskılar Kas spazmını azaltır.

SOĞUTMA METODLARI Direkt buz uygulanması Kullanılıp atılabilen buz paketleri Tekrar kullanılabilir buz paketleri Soğutucu spreyler : Deri içerisine 3-4 mm etkili olduğu için derin doku incinmesinde etkili değildir.

SOĞUTMA UYGULAMASI Süre:Eklemlere ve büyük kas gruplarına 30-45 dakika,küçük kas guruplarına 15-20 dk. İlk 2-3 saatte soğutma uzun süreli olmalı. 3.-6. Saatler arası saat başı uygulama olmalı. Daha sonra 48-72 saate kadar 15-20 dakikalık uygulama 2-4 saat aralarla uygulanmalıdır.

COMPRESSİON:BASKILAMA Soğutma ile birlikte kompresyon bandajı yapılmalıdır.Amaç,kanamayı baskılamak ve gelişebilecek ödemi önlemektir. Genellikle elastik bandaj ile uygulanır. Bandaj alttan üste doğru ve kan dolaşımını engellemeyecek şekilde,yapılmalıdır.

ELEVATİON:YÜKSELTME Yaralanan bölge yükseltildiğinde kan akımı azalır,kanın o bölgeden geri dönüşü daha kolay olur ve böylece oluşan şişlik azalır. Sakatlanan bölge 45 derecelik bir açıyla yükseltilmelidir. Yaygın kanama ve şişlik olan olaylarda 24-48 saat bu yükseltme uygulanmalıdır.

SUPPORT:DESTEKLEME Hafif sakatlanmış bir bölgenin spor yaparken tekrar eden bir travmadan korunmasında taping veya bandajlama yapılarak desteklenmesidir. Şiddetli bir sakatlanmadan sonraki rehabilitasyonun son kısmında kendi branşıyla ilgili çalışmalarda ve müsabakalarda yine ayni şekilde deteklenmesidir

SPOR SAKATLIKLARININ ÖNLENMESİ 1.KADEME:Sakatlıkların oluşmasının önlenmesi 2.KADEME:Sakatlanmanın ağırlığını azaltmayı amaçlayan önlemler. 3.KADEME:Sakatlanma sonrası geriye dönüşü olmayan fonsiyonel bozuklukların oluşmasının önlenmesi.

ÖNLEMLER A)Sezon başı yapılan sağlık muayeneleri: Eklemlerin hareket genişliği Proprioseptif refleksler Ligamanların durumu Kas kuvveti Gizli enfeksiyonlar Eski yaralanmaların durumu vs.

ÖNLEMLER B)Isınma,soğuma ve esneklik egzersizlerinin yeterli süre ve uygun şekilde yapılması. Kas kuvveti dengesizliği ve azlığının branşa özgü bir şekilde giderilmesi gerekmektedir.

ÖNLEMLER C)Sakatlanma sonrası uygun bir rehabilitasyon yapılmalıdır: a)Sporcuda ağrı tamamen kesilmezse, b)Kas kuvveti ve hareket genişliği yaralanmadan önceki düzeyine gelmezse ayni sakatlığın nüks etme olasılığı çok yüksek olacaktır.

ÖNLEMLER D)Spor yapılan yüzeyin uygun olması. Düzgün olamayan ,sert ve kaygan yüzeyler Ayakkabı-yüzey ilişkisi:Sürtüşme direncinin optimal sınırlarda olması. Oyun alanı yüzeyi stabiliteyi temin edecek,çarpma şiddetini hafifletecek özellikte olmalıdır.

ÖNLEMLER E)Spor ekipmanları: a)Koruyucu olanlar:Başlık,emniyet gözlüğü,ağız koruyucuları vs. b)Enstrümental olanlar:Şok emen tekmelikler,kayak bağlamaları, tenis raketleri

ÖNLEMLER F)Spora ve sporcuya uygun ayakkabının seçilmesi: Gerekiyorsa ayakkabılara biyomekanik problemleri karşılamak amacıyla ortotik eklerin veya cihazların eklenmesi.

ÖNLEMLER G)Ayak bileği bandajı(Taping): Futbolda ve basketbolda uygulanan bu tip bandajların ayak bileği burkulmalarının sıklığı ve tekrarlarını azalttığı çalışmalarla gösterildi. Uzun süreli kullanımının bilek bağlarında zayıflamaya neden olduğu ileri sürüldü.

ÖNLEMLER H)Sporlardaki yarışma kuralları sakatlıkları önlemeye yönelik olarak değiştirilmektedir. I)Sağlık bilgisi ve eğitimi: Oyun kurallarına uyarak oynama Koruyucu ekipmanların kullanılması Bireysel koruyucu önlemler

AŞIRI KULLANIM(overuse) YARALANMA NEDENLERİ İÇ FAKTÖRLER YAŞ CİNSİYET ANATOMİK FAKTÖRLER YORGUNLUK ESNEKLİĞİN AZLIĞI KAS ZAYIFLIĞI

AŞIRI KULLANIM...... DIŞ FAKTÖRLER TEKNİK HATALAR ANTRENMAN HATALARI YETERSİZ VE YANLIŞ EKİPMAN ÇEVRE ŞARTLARI SÜRANTRENMAN

DİĞER SAĞLIK SORUNLARI ANEMİ: Erkeklerde hemoglobinin 14 g/dl, bayanlarda 13 g/dl altına düşmesi performansı olumsuz etkileyecektir. KULAK-BURUN-BOĞAZ SORUNLARI: Septum deviasyonu Kronik tonsilit vs.

DİĞER SAĞLIK SORUNLARI DİŞ SORUNLARI: Diş çürükleri ve diş eti enfeksiyonları zaman zaman kan yoluyla tüm vücuda mikropların yayılmasına neden olarak kasların kolay yaralanabilir duruma girmelerine neden olabilmektedirler.

DİĞER SAĞLIK SORUNLARI GÖĞÜS HASTALIKLARI: Seyrekte olsa bazen tüberkuloz saptanmakta. KALP HASTALIKLARI: Ailesel kökenli Doğuştan Ani ölümler

DİĞER SORUNLAR DOPİNG: Doping kontrolleri Eğitim SPORDA HİJYEN Spor alanları ve soyunma odalarının temizliği Mantar,viral(AIDS) ve bakteriel enf. Aşılar(Tetanos aşısı zorunludur)