Araştırmanın Evreni ve Örnekleme Doç. Dr. Alper AYTEKİN Araştırmanın Evreni ve Örnekleme

Hakkında bilgi verilecektir. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Bu Bölümde; Araştırmanın konu edindiği evrenin tanımlanması, Örnekleme yapmanın gerekliliği, Örnek boyutu ve örnek boyutunu etkileyen faktörler, Örnek çeşitleri, Hakkında bilgi verilecektir.

Doç. Dr. Alper AYTEKİN Araştırma yapılacak hedef kitledeki tüm kişilere veya işletmelere ulaşıp onlardan gerekli verileri almaya sayım denir. Bu denli büyük bir araştırma yapmak çok büyük bir organizasyon ve maliyeti gerektirir. Belli aralıklarla yapılan nüfus sayımları veya seçimler gibi eylemler buna örnek verilebilir. Ana kütle yerine, onun özelliklerini yansıtan daha küçük bir grup üzerinde ölçümle de istenilen veriler elde edilebilir. Buna örnekleme denir.

Örnekleme konusunda temel kavramlar Doç. Dr. Alper AYTEKİN Örnekleme konusunda temel kavramlar Evren; Araştırmacının çalışma alanını oluşturan, örneğini seçtiği ve edindiği sonuçları genelleştireceği gruptur. Belirli sınırlandırmalar getirerek her türlü grubu evrene dönüştürmek mümkündür. Örneğin, İktisat fakültesi bir evren olarak tanımlandığında, burada yer alan her birey evren içerisinde yer alır. Daha alt evrenler de oluşturulabilir. İktisadi ve idari bilimler fakültesindeki öğrencileri gibi. Özetle evren, kendisini diğer gruplardan ayıran en az bir özelliğe sahiptir.

Araştırma bağlamında iki tür evrenden söz edilebilir. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Araştırma bağlamında iki tür evrenden söz edilebilir. İdeal evren; Araştırmacı için herhangi bir kısıt olmaması durumunda benimsenecek evrendir. Geçekçi evren; Araştırmacının belli kısıtları dikkate alarak oluşturduğu evrendir.

Doç. Dr. Alper AYTEKİN Örnekleme; bir çalışma için, seçildikleri grubu (evreni) temsil edebilecek şekilde, grubun içerisinden belli sayıda elemandan oluşan (denek) bir alt elemanlar grubu oluşturulması sürecidir. Ancak seçilen örneğin evreni temsil edebilmesi için bazı şartları taşıması gerekmektedir.

Örneklem dizaynında cevap verilmesi gereken sorular Doç. Dr. Alper AYTEKİN Örneklem dizaynında cevap verilmesi gereken sorular Bir örnek alınması gerekli midir? Eğer örnek gerekli ise, hangi süreç izlenmelidir? Ne tür bir örnek alınmalıdır? Örnek boyutu ne olmalıdır? Anketin uygulanmasında karşılaşılacak sorunların önlenmesi için neler yapılabilir?

Örnekleme dizayn süreci Doç. Dr. Alper AYTEKİN Örnekleme dizayn süreci Araştırmanın evrenini tanımlamak, Örnekleme çerçevesini belirlemek, Örnek büyüklüğünü belirlemek, Uygun örnekleme tekniğini kullanarak örneği seçmek,

1- Araştırma evreninin tanımlanması Doç. Dr. Alper AYTEKİN 1- Araştırma evreninin tanımlanması Araştırma evreninin tanımı, problem tanımının örnekte kimlerin yer alması veya almaması gerektiği şeklindeki kesin ifadeler haline çevrilmesini kapsamaktadır. Tam ve kesin hatları ile tanımlanmayan bir hedef kitle üzerinde yürütülen bir çalışma en iyi durumda etkin olmayan bir çalışma olacaktır.

2- Örnekleme çerçevesinin belirlenmesi Doç. Dr. Alper AYTEKİN 2- Örnekleme çerçevesinin belirlenmesi Herhangi bir olasılığa dayalı örneklemede, örnekleme çerçevesi örneğin seçildiği evrende yer alan bütün elemanların yazılı olduğu listedir. Bartın Üniversitesi öğrencilerinin sigara kullanımının tespiti adlı bir çalışmada örnekleme çerçevesi tüm üniversite öğrencileri olacaktır. Böyle bir çerçeve oluşturulduktan sonra bu listeden değişik yöntemler kullanılarak uygun bir örnek kütle seçilebilir.

Örnek Büyüklüğünün belirlenmesi Doç. Dr. Alper AYTEKİN Örnek Büyüklüğünün belirlenmesi Araştırmacının verileri için öngördüğü hassasiyet derecesi, hoş görebileceği hata marjı, uygulayacağı istatiksel analiz ve nihayet evrenin büyüklüğü, örnek kütlenin temel belirleyicileridir. Ancak, belirli istatistiklerin uygulanabilmesi için en az 30 deneğin olması gerekmektedir. Araştırmacılar genellikle %5 lik bir belirlilik düzeyinde çalışırlar. Bunun anlamı, eğer örnek kütle 100 kere seçilmiş olsa, bunlardan en az 95 tanesi evrenin özelliklerini temsil edecek güce sahiptir.

Örnek boyutunu etkileyen faktörler Doç. Dr. Alper AYTEKİN Örnek boyutunu etkileyen faktörler Kararın önem derecesi Araştırmanın cinsi ve doğası Değişken sayısı Analiz türü Benzer çalışmalarda kullanılan örnek boyutları Cevap verme oranı Mali kaynak imkanları Örnekte yer alan alt grubun sayısı Hedef kitlenin varyansı

3-Uygun örnekleme tekniğinin belirlenmesi Doç. Dr. Alper AYTEKİN 3-Uygun örnekleme tekniğinin belirlenmesi Olasılığa dayalı örnekleme teknikleri; bu teknikte evrende yer alan her elemanın örnekte yer alma şansı bilinir ve bu şans her eleman için eşittir. Temsili örnekleme de denir. Olasılığa dayalı olmayan örnekleme teknikleri; evrende yer alan bazı elemanların örnekte yer alma şansı diğer elemanlardan daha yüksektir veya daha düşüktür (şanslar eşit değildir). Bu tekniğe yargısal örnekleme de denir.

Doç. Dr. Alper AYTEKİN Örnekleme Teknikleri Olasılığa Dayalı Teknikler Basit Tesadüfi Örnekleme Sistematik Örnekleme Tabakalı Örnekleme Gruplara Göre Örnekleme Olasılığa Dayalı Olmayan Teknikler Kolayda Örnekleme Kasti Örnekleme Kota Örneklemesi Kartopu Örneklemesi Doç. Dr. Alper AYTEKİN

OLASILIĞA DAYALI ÖRNEKLEME TEKNİKLERİ Doç. Dr. Alper AYTEKİN OLASILIĞA DAYALI ÖRNEKLEME TEKNİKLERİ Basit tesadüfi örnekleme; tanımlanan evrendeki her elemanın eşit ve bağımsız bir seçilme şansına sahip olmasıdır.Birinin seçilmesi diğerinin seçilmesine kesinlikle engel olmamalı, etki etmemelidir.

Evren, 3500 erkek, 1500 bayan, toplam 5000 polis. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Tabakalı Örnekleme Belli bir değişkeni dikkate alarak, bu değişkene ilişkin evrende var olan özelliklerin örneklerde de aynı oranda temsil edilmesidir. Değişkeninin cinsiyet olduğu farz edilirse, örneği oluştururken dikkate alınacak değişken cinsiyettir. Evren, 3500 erkek, 1500 bayan, toplam 5000 polis. Belirlenen örnek büyüklüğü 2000. Evrenin %70 erkek polis, %30 bayan polis. O halde örneklerinde aynı oranda olması gerekir. 1400 bay ve 600 bayan polis. Toplam 2000.

Kümelere göre örnekleme Doç. Dr. Alper AYTEKİN Kümelere göre örnekleme Elemanların değil de grupların tesadüfi seçildikleri örneklmem türüdür. Grubun bir üyesi olmak için ortak bir özelliğe sahip olmak gerekir. Örnek, coğrafi bölgeler, şehirler, hastaneler, vb.

Belli bir sistematiğe göre yapılan seçimdir. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Sistematik Örnekleme Belli bir sistematiğe göre yapılan seçimdir. Evren 5000 kişi, örnek 1000 kişi bu durumda 5000/1000 =5 5 ve katları örneğe dahil edilir.

OLASILIĞA DAYALI OLMAYAN (ÖNYARGILI) ÖRNEKLEME Doç. Dr. Alper AYTEKİN OLASILIĞA DAYALI OLMAYAN (ÖNYARGILI) ÖRNEKLEME Kolayda Örnekleme Yöntemi; Oldukça yaygın olarak kullanılan bu teknikte esas, ankete cevap veren herkesin örneğe dahil edilmesidir. En kolay bulunan denek en ideal oalnıdır. Bu yöntemle elde edilen verilerin güvenirliğine şüphe ile yaklaşılmalıdır.

Kasti Örnekleme Yöntemi; Doç. Dr. Alper AYTEKİN Kasti Örnekleme Yöntemi; Bu teknikte, örneği oluşturan elemanlar araştırmacının araştırma problemlerine cevap bulacağına inandığı kişilerden oluşur. Yani deneklerin belirlenmesindeki ölçüt araştırmacının yargısıdır. Denekler rastgele seçilmezler. Bu yöntemin bazı durumlarda sağlıklı sonuçlar verdiği görülmüştür.

Tabakalı örnekleme yönteminin tesadüfi olmayan biçimidir. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Kota Örnekleme; Tabakalı örnekleme yönteminin tesadüfi olmayan biçimidir.

Doç. Dr. Alper AYTEKİN Kartopu Örnekleme; Evrenin sınırlarının ve evrene üye olanların kesin olarak belirlenemediği durumlarda kullanılan bir yöntemdir. Önce evrene dahil birisiyle temas kurulur, sonra onun tanıdığı birisiyle ve böylece örnek kütle çoğaltılır.

Ders bitti. Dinlediğiniz için teşekkürler… Doç. Dr. Alper AYTEKİN