YER SEÇİMİ Endüstri Mühendisliği Bölümü FABRİKA ORGANİZASYON YER SEÇİMİ Endüstri Mühendisliği Bölümü

Yer Seçimi Yer seçimi, işletmenin kurulacağı bölgenin ve bölge içinde de yerleşim yerinin, birim maliyetleri en aza indirecek ve genişlemeye, gelişmeye olanak verecek biçimde belirlenmesi ile ilgili çalışmaları kapsar. Kuruluş yeri; İç yerlerim düzenini, Yatırım, üretim ve pazarlama maliyetlerini ve verimliliklerini, İş gören seçimini, Pazarlama olanaklarını, önemli bir biçimde etkiler.

Hammadde satıcılarıyla başlayan, işletme, depo, toptancı, perakendeci zinciriyle tüketiciye ulaşan üretim-dağıtım sisteminin öğeleri, yer seçimi çözümlemelerinde kullanılan maliyetlerle yakından ilgilidir. Gerçekten de aşağıdaki maliyetler seçilen yere bağlı olarak değişirler; 1- Üretimde kullanılan hammadde, malzeme ve parçaların işletmeye ulaştırılmasının maliyeti. 2- Hammaddenin ürüne dönüştürülmesi, üretim maliyeti. 3- Ürünün tüketiciye ulaştırılmasının maliyeti.

Yer Seçimi Sorununu Doğuran Nedenler Yeni bir iş yeri ya da tesisin kurulma durumu. Yeni Pazar alanlarının ortaya çıkması. Ürün çeşitleri arasına yeni bir ürün ya da ürünlerin eklenmesi Hammadde ve iş gücü gibi temel girdilere ilişkin kaynakların tükenmesi ya da yetersiz kalması veya bu kaynakların niteliklerinde ve elde edilebilirlik durumlarında ortaya çıkan değişmeler, işletmeleri yeni tesis kurmaya ve taşınmaya götürebilir. Arazi ve arsa fiyatlarındaki değişiklikler Yangın, deprem, sel gibi doğal afetler Çevre ile ilgili yasalar ya da belediye düzenlemeleri

Yer Seçimi İlkeleri Gereksinimlerin belirlenmesi ilkesi Değerlendirme etmenlerinin belirlenmesi ilkesi Bütünsellik ilkesi Uzmanlıktan yararlanma ilkesi Sistemlilik ilkesi Uzun dönem ilkesi Bilgilerin güvenilirliği ilkesi Gelişme ilkesi

Yer Seçimini Etkileyen Etmenler Pazarlar İşgücü Malzeme ve hizmetler Ulaştırma Hükümet ve yasalar Finansman Su ve atıkların yok edilmesi Enerji ve yakıt Toplumsal çevre özellikleri Arazi ve arsa

Yer Seçimi Süreci Ülke seçimi Bölge seçimi Yöre seçimi Arsa (arazi, arsa, konum yeri) seçimi.

Ülke Seçimi Etkenler aşağıdaki gibidir; A) Hammadde maliyetleri, kaynakların şimdiki ve gelecekteki durumu B) Miktar, kalite ve ücret bakımından işgücü kaynağının durumu C) Süreklilik, fiyat ve bolluk yönünden enerji kaynaklarının durumu D) Tür, çokluk ve maliyet yönünden ulaşım olanaklarının durumu E) İstem ve pazarlama kolaylıkları açısından Pazar durumu

F) Yan sanayi kuruluşlarının durumu G) çalışanlar ve üretim açısından iklim durumu H) Devletin kısıtlayıcı ve özendirici önlemleri I) Devletler arasındaki ekonomik ve politik ilişkilerin şu an ve gelecekteki durumu

Bölge Seçimi Bölge Seçimi, tesisin kurulacağı coğrafi bölgenin belirlenmesi aşamasıdır.

Yöre Seçimi Yer seçimi kararlarının 3.basamağını oluşturan yöre seçimi, bölge içinde kuruluş yöresinin belirlenmesi aşamasıdır.

Arsa Seçimi Yöre ve arsa seçimindeki etkili olan etmenler; Ulaşım Nüfus, işgücü, eğitim ve meslekler Genişleme olanakları Toplumsal yapı ve toplumsal etkinlikler Hammadde kaynağına yakınlık Enerji ve su kaynaklarına yakınlık Ulaşım olanakları Yaşam koşulları Arazi, inşaat, giyim, gıda vb.konulardaki fiyat düzeyleri Mevcut işletmelerin yerleri ve sosyal tesisleri Belediye hizmetleri

Arazinin topoğrafik yapısı İşçi – işveren ilişkileri Ücret düzeyleri Kamu tesisleri Teknik ve yönetici iş gören sağlama durumu Eğitim ve araştırma kuruluşları Gençlik ve spor tesisleri İklim

Yer Seçiminde Kullanılan Teknikler - 1- Histogram Tekniği

2- Gelir Oranı Karşılaştırması Tekniği 3- Ölçülemeyen Etmenlerin Sayısallaştırılması Tekniği *** Eşit ağırlıklandırma Yöntemi *** Ağırlıklandırma *** Çift ağırlıklandırma

Eşit Ağırlıklandırma Yöntemi

4- Ölçülebilen ve ölçülemeyen maliyet etmenlerinin değerlendirilmesi 5- Boyut çözümlemesi 6- Başabaş (Sıfır kar) Noktası tekniği

Başabaş (Sıfır kar) Noktası tekniği Aday yerlerden herhangi birine ilişkin maliyet doğrusu Y=a+bx bağıntısı ile belirlenir. Y: toplam maliyetler, a: değişmez maliyetler, bx: üretim maliyetleri Q < Q1 ise A yerinin Q1 < Q < Q3 ise B yerinin ve Q3 < Q ise C yerinin seçilmesi daha ekonomik olacaktır.

Kısım II – Malzeme Devinimi İşlevi ve Maliyetleri Yer değiştirme konusunda kuramsal olarak 7 durum düşünülebilir; Malzemenin yer değiştirmesi İnsanın yer değiştirmesi Makinenin yer değiştirmesi Malzeme ve insanın yer değiştirmesi Malzeme ve makinenin yer değiştirmesi İnsan ve makinenin yer değiştirmesi İnsan, makine ve malzemenin yer değiştirmesi

Malzeme Devinimi İşlevi Üretim, malzemelerin hazırlanmasını, işlenme noktalarına getirilmesini, işlenmesini, işlenme noktaları arasında dolaştırılmasını ve ürün deposuna götürülmesini gerektirir. Bu hareketlerden “işlemleme” dışında kalanlar, “malzeme devinimi (MD)” etkinlikleridir. Değişik endüstrilerde MD ve maliyetleri konusunda yapılan araştırmalar göstermiştir ki, her ürün sevkiyat öncesinden üretim sürecini tamamlayıncaya dek 50-60 kez devinim etkinliği geçirmekte ve Şekil 2.1 deki gibi, endüstri türüne göre üretim maliyetinin %20-50’sini “malzeme devinimi maliyeti” oluşturmaktadır.

Malzeme Devinimi ile İlgili Kavramlar Hammaddeler, ürünlerin temel maddesini oluştururlar; tekstilde yün ve pamuk gibi. Yardımcı maddeler, ürünün içinde yer almakla birlikte onun karakterini değiştirmezler. İşletme maddeleri ise makinelerin çalıştırılmasında, bakımında, onarımında kullanılan malzemelerdir.

MALZEME DEVİNİMİ DEVİNİMLE İLGİLİ DİĞER KAVRAMLAR: Ulaşım, aktarma, birim yük

Malzeme Devinimi Araçları İLETEÇLER: Kayışlı ileteçler Oluklu ileteçler Asma ileteçler Kaymalı ileteçler Rulmanlı ileteçler Kollu ileteçler Zincirli ileteçler Kovalı ileteçler Titreşimli ileteçler Helisel ileteçler Hava basınçlı ileteçler

Malzeme Devinimi Araçları Seçimi Taşınacak malzeme yapısı Üretim çeşidi Tesis yapıları Taşıma maliyetleri

Malzeme Devinimi Sistemi Tasarım ve İyileştirme Amaçları Maliyetleri düşürme Üretim kapasitesini arttırma Çalışma koşullarını geliştirme Malzeme kaybını önleme Dağıtımı geliştirme

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER !!!!....