AB VE TÜRKİYE’DE TARIM SEKTÖRÜNÜN İNCELENMESİ Doç.Dr. Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Olhan@agri.ankara.edu.tr

AVRUPA BİRLİĞİNİN KURULUŞU 1 Ocak 1958 AET Kurulur (Altılılar) Almanya, Fransa,İtalya, Hollanda, Belçika,Lüksemburg 1 Ocak 1973 İlk Genişleme (Dokuzlar) İngiltere, Danimarka, İrlanda 1 Ocak 1981 İkinci Genişleme (Onlar) Yunanistan 1 Ocak 1986 Üçüncü Genişleme (Onikiler) İspanya, Portekiz 1 Ocak 1995 Dördüncü Genişleme (Onbeşler) İsveç,Finlandiya, Avusturya 1 Mayıs 2004 beşinci Genişleme (Yirmibeşler) Kıbrıs, Malta, Macaristan,Polanya, Slovakya, Letonya, Estonya,Litvanya,Slovenya, Çek Cumhuriyeti

ORTAK TARIM POLİTİKASININ AMAÇLARI Tarimda verimliliği yükseltmek Tarımsal nüfusu iyi bir yaşam düzeyine ulaş. Pazarları dengeye getirmek Gereksinimi karşılamak Tüketicilere malları uygun fiyatla sağlamak

ORTAK TARIM POLİTİKASININ İLKELERİ Tek Pazar İlkesi Topluluk Tercihi İlkesi Ortak Mali Sorumluluk İlkesi

TÜRKİYE VE AB'DEKİ BAZI GÖSTERGELERİN KARŞILAŞTIRILMASI (2001) TOPLAM TARIM ALANI (1000 Ha.) 27.000 134.261 TOPLAM İŞLETME SAYISI (1000 Adet) 3000 7.370 ORTALAMA İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜ (Ha.) 5,9 17,4 TOPLAM NÜFUS (Milyon) 68 372 TARIM NÜFUSU (Milyon) 20 15,6 TARIMDA İSTİHDAM(Milyon) 9,4 7,4 TOPLAM İSTİHDAMDA TARIMIN PAYI (%) 34 5 GSMH TARIMIN PAYI (%) 11.2 1,9 İHRACATTA TARIMIN PAYI (%) 7,83 7,5 İTHALATTA TARIMIN PAYI (%) 4,18 10,5

Bazı Göstergelerle Karşılaştırılması Türkiye AB-15, AB-25 Bazı Göstergelerle Karşılaştırılması Göstergeler Türkiye AB-15 AB-25 Yüzölçümü(Milyon ha) 78 332 402 Tarım alanı(Milyon ha) 39 134 169 İşletme sayısı( bin adet) 3000 7370 13000 Ort.İşlt.Büy.(ha) 5.9 17.4 13.0 Nüfus(Milyon kişi) 65 372 452 İstihdamda tarımın payı (%) 34.0 5.0 6.0 GSMH’da tarımın payı (%) 11.2 1.9 1.8

KULLANILAN TARIMSAL ALAN ORTALAMA İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜ (ha)   KULLANILAN TARIMSAL ALAN (1 000 ha) İŞLETMESAYISI (1 000 ) ORTALAMA İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜ (ha) AB - 25 163.479 13.000 13 BELÇİKA 1.392 55 25,4 ÇEKOSLOVAKYA 3.674 54 66,9 DANİMARKA 2.641 49 54,7 ALMANYA 17.008 412 41,2 ESTONYA 796 37 21,6 YUNANİSTAN 3.897 - 4.4 İSPANYA 25.270 FRANSA 29.430 614 45,3 İRLANDA 4.370 135 32,3 İTALYA 15.097 6.1 KIBRIS 136 45 3,5 LETONYA 1.582 141 10,2 LİTVANYA 2.531 279 9,1 LÜKSEMBURG 128 3 52,3 MACARİSTAN 5.865 773 5,6 MALTA 11 1,0 HOLLANDA 1.924 86 23,5 AVUSTURYA 3.374 POLONYA 16.136 2.178 7,0 PORTEKİZ 3.745 SLOVENYA 509 77 6,3 SLOVAK CUM. 2.236 72 29,8 FİNLANDİYA 2.246 75 29,9 İSVEÇ 3.129 68 46,1 İNGİLTERE 16.352 281 57,4

MİLLİ GELİRLERİN KARŞILAŞTIRILMASI (DOLAR) (2001) ÜLKELER KİŞİ BAŞINA GSMH ($) TARIM SEK. KİŞİ BAŞINA GSMH AB 23.981 9.286 TÜRKİYE 2.143 980 KAYNAK: AB,TKB

Türkiye ve AB Ülkelerinde Tarımın Ülke Ekonomisindeki Yeri Tarımsal istihdamın toplam istihdam içindeki yeri (%) Tarımın GSMH’daki yeri (%) Tarımın ihracattaki yeri (%) Tarımın ithalattaki yeri (%) Türkiye 34 11.2 7.8 4.2 Almanya 2.6 0.9 4.8 7.6 Fransa 2.3 10.7 7.2 İtalya 5.2 2.4 6.4 9.1 Belçika 1.9 1.1 9.6 8.8 Lüxemburg 0.6 6.2 Hollanda 3.3 2.2 16.8 10.1 İngiltere 1.5 0.7 5.3 İrlanda 7.9 10.4 6.8 Danimarka 3.7 2.0 17.8 Yunanistan 17.0 22.9 11.5 İspanya 6.9 13.0 Portekiz 12.5 5.9

Türkiye ve AB Ülkelerinde Tarımın Ülke Ekonomisindeki Yeri (DEVAM) Tarımsal istihdamın toplam istihdam içindeki yeri (%) Tarımın GSMH’daki yeri (%) Tarımın ihracattaki yeri (%) Tarımın ithalattaki yeri (%) İsveç 2.9 0.7 2.2 5.6 Avusturya 6.1 1.2 5.1 6.2 Finlandiya 0.9 2.3 5.7 AB 15 4.3 1.7 Kıbrıs 8.9 - 26.3 11.9 Malta 1.6 9.1 2.4 8.2 Çek Cumh. 5.3 3.4 4.4 Estonya 7.0 3.9 9.6 Macaristan 7.2 8.0 Litvanya 14.4 13.0 Letonya 18.4 2.5 11.4 9.9 Polonya 18.7 6.7 Slovakya 7.5 2.7 3.5 6.3 Slovenya 4.2

TARIMSAL YAPI Üretim faktörlerinin çeşitli şekillerde bileşimi ile oluşan üretim ortamıdır. Tarımsal üretimin yapılabilmesi için gerekli bütün unsurlar tarımsal yapı içerisindedir.

TARIMSAL YAPI AB’DE KURULUŞ YILLARINDA TARIMSAL YAPI BÜYÜK FARKLILIKLAR GÖSTERMEKTEYDİ. TARIMSAL YAPIDAKİ FARKLILIKLAR OTP’NI GERÇEKLEŞTİRMEYİ ZORLAMIŞTIR. TARIMSAL YAPIDA UYUM ZORUNLU OLMUŞTUR.

TARIMSAL YAPIYA YÖNELİK POLİTİKALLAR 1960 Mansholt Planı ile Topluluk tarımında ahenk sağlamaya yönelik tedbirler alınmıştır. 72/159/EEC Sayılı Direktif ile *işletmelerin modernizasyonu *55 Yaş üzerinin emekliliği ve işgücünü gençle *Teknik ve ekonomik gelişme için sektörde çalışanların eğitimi 75/268/EEC Konsey Kararı ile tarımsal yapıya ilişkin ek tedbirler(modernizasyona yönelik araçlara takviyeler)

TARIMSAL YAPIYA YÖNELİK POLİTİKALLAR 355/77 Sayılı düzenleme ile tarımsal ürünlerin işlenmesi ve pazarlamasına ilişkin yapının geliştirilmesi amaçlanmıştır. 1980 li yıllarda Akdeniz Entegre Kalkınma Programı Mart 1985 Etkinlik Düzenlemesine gidilir *Vergilerin düşük tutularak tarım işletmelerinin gelirlerinin geliştirilmesi *Tarımda işgücünü korumak *Üretim fazlalığını teşvik etmeden verimliliği artırmak *Bölgesel düzeydeki gelişme çabalarını güçlendirmek amaçlanır

Türkiye ve AB Ülkelerinde Arazinin Nev’ine Göre Dağılımı (2000 Yılı) Tarım Arazisi (1000 ha) (1) Oran (%) (1/3) Çayır Mer’a Arazisi (1000 ha) (2) (2/3) Toplam Yüzölçümü (3) Türkiye 26.672 34.4 12.378 16.0 77.482 Almanya 12.038 33.7 4.975 13.9 35.703 Fransa 19.515 35.4 10.385 18.8 55.150 İtalya 11.422 37.9 4.846 16.1 30.134 Belçika-Lüx. 834 25.2 687 20.7 3.312 Hollanda 949 22.9 1.018 24.5 4.153 İngiltere 5.968 24.6 11.251 46.3 24.291 İrlanda 1.079 15.4 3.339 47.5 7.027 Danimarka 2.302 53.4 342 7.9 4.309 Yunanistan 3.870 29.3 5.150 39.0 13.196 İspanya 18.530 36.6 11.450 22.6 50.599 Portekiz 2.705 29.4 1.437 15.6 9.198 İsveç 2.747 6.1 488 1.1 44.996 Avusturya 1.479 17.6 1.940 23.1 8.386 Finlandiya 2.177 6.4 95 0.3 33.815 AB 85.615 26.4 57.403 17.7 324.269

İşletme Büyüklük Grupları (Ha) Türkiye ve AB Ülkelerinde Çeşitli İşletme Büyüklük Gruplarındaki Tarım İşletmeleri Sayıları ve İşlenen Alanlar Türkiye (1991) AB (1997) İşletme Büyüklük Grupları (Ha) İşletme Sayısı (1000 adet) (%) İşlenen Alan (1000 ha) 0-5 2.761,4 67.9 5.188,9 22.1 3.866,9 55.6 7.008 5.4 5-10 713,1 17.5 4.675,1 20.0 929,2 13.4 6.523 5.1 10-20 383,3 9.4 4.921,7 21.0 757,7 10.9 10.706 8.3 20-50 173,8 4.3 4.648,7 19.8 802,0 11.5 25.459 >50 36,8 0.9 4.016,7 17.1 598,5 8.6 78.995 61.4 Toplam 4.068,4 100.0 23.451,1 6.954,3 128.691

Türkiye’de Arazi Mülkiyet ve Tasarruf Şeklinin Oransal Dağılımı (%) 1980 Tarım Sayımı 1991 Tarım Sayımı Yalnız Kendi Arazisini İşleten İşletmeler 90.59 92.57 Dışarıdan Arazi Tutup Dışarıya Arazi Vermeyen İşletmeler 7.39 5.78 Dışarıdan Arazi Tutup Dışarıya Arazi Veren İşletmeler 0.19 - Yalnız Kiracılıkla Arazi İşleten İşletmeler 0.83 1.18 Yalnız Ortakçılık İle Arazi İşleten İşletmeler 0.38 0.31 Diğer Şekilde Arazi İşleten İşletmeler 0.59 0.11 İki Yada Daha Fazla Tasarruf Şekli İle Arazi İşleten İşletmeler 0.03 0.05 Toplam 100.00

AB’DE İŞLETMELERİN TASARRUF ŞEKLİ Avrupa Birliği’nde kiracılık şeklindeki arazi tasarruf şekli yaygın bir işletmecilik faaliyeti olup, tarım arazilerinin %59.3 ü mülk işletmecilikle işlenmekte, %40.7 si ise kiracılık şeklinde işlenmektedir.

Gübre Tüketimi (kg/ha) Traktör Varlığı (adet/100 ha) Türkiye ve AB Ülkelerinde Gübre Tüketimi, Traktör Varlığı ve Sulama Durumu Ülkeler Gübre Tüketimi (kg/ha) Traktör Varlığı (adet/100 ha) Sulanan Alan/Tarım Alanları Toplamı (%) 1995 1999 Türkiye 63.4 82.5 3.3 3.9 15.1 17.8 Almanya 233.8 252.0 10.3 8.7 4.0 Fransa 252.1 243.6 7.2 6.9 8.4 10.8 İtalya 170.7 155.1 18.5 19.9 24.7 23.6 Belçika-Lüx. 382.9 358.5 13.9 12.9 3.0 4.8 Hollanda 584.1 500.5 19.6 16.4 61.7 59.5 İngiltere 365.6 342.8 8.5 1.8 İrlanda 724.1 648.7 17.1 15.7 - Danimarka 188.1 169.9 6.5 5.6 20.7 19.4 Yunanistan 129.3 121.2 8.8 35.4 37.2 İspanya 99.6 124.9 5.7 6.4 18.8 Portekiz 84.1 95.0 8.6 21.8 24.0 İsveç 105.9 100.7 6.2 6.3 4.2 Avusturya 156.6 164.3 25.0 25.2 0.3 Finlandiya 156.7 142.9 9.0 8.9 2.9

AB’NDE BAZI ÜRÜNLERDE KENDİNE YETERLİLİK(%) Hububat 86 91 119 126 - Buğday 94 104 120 141 - Şeker 82 100 126 135 - Taze meyve 80 82 88 - - Yağ 92 98 130 - 109 Peynir 99 103 106 104 107 Sığır eti 95 96 106 107 116 Koy.Keçi eti 56 66 80 87 83

Sığır Besisi İşletmeleri Süt Sığırcılığı İşletmeleri Domuz İşletmeleri AB ülkelerinde Hayvancılık İşletmeleri Sayısı ve İşletme Başına Düşen Hayvan Sayısı Yıllar Sığır Besisi İşletmeleri Süt Sığırcılığı İşletmeleri Domuz İşletmeleri İşletme Sayısı İşletme Başına Düşen Hayvan Sayısı 1991 2.081 37.4 1.198 18.4 1.521 66.1 1993 1.882 39.6 1.013 19.6 1.404 78.1 1995 1.734 43.9 868 22.3 1.146 92.3 1997 1.586 47.4 780 24.0 1.037 105.8

AB ile Türkiye tarımı arasında büyük farklılıklar var. AB ile Türkiye tarımı karşılaştırıldığında en belirgin farklılık, Türkiye'de tarım sektörünün GSYİH içindeki payının, toplam nüfus içinde tarımsal işgücü oranının ve tarımsal işletme sayısının yüksekliğidir.

1998 yılı verilerine göre, tarım sektöründe kişi başına GSMH; AB'de 9 1998 yılı verilerine göre, tarım sektöründe kişi başına GSMH; AB'de 9.286 dolar, Türkiye'de ise 1.398 dolardır. Ancak gerek IMF ve Dünya Bankası'nın yönlendirdiği program, gerekse bu programın yarattığı 2001 Şubat krizi diğer sektörleri olduğu gibi tarımı da derinden etkilemiş ve tarımda kişi başına GSMH 1.000 doların altına (878 dolara) düşmüştür.

Tarımsal nüfus ve istihdam: Arada uçurum var. 15 AB ülkesinin toplam nüfusu 376 milyondur. Toplam istihdamda tarımın payı; yüzde 2.2 (İngiltere) ile yüzde 20.8 (Yunanistan) arasında değişmekte olup ortalama yüzde 5 düzeyindedir.

Türkiye'de ise 2001 yılı itibariyle 21 Türkiye'de ise 2001 yılı itibariyle 21.8 milyon kişi olan sivil işgücünün yüzde 35.2'si (7.7 milyon) tarım kesiminde istihdam edilmektedir. Bu durum tarımda işgücü verimliliğini ve tarımda çalışanların gelir düzeyini düşüren en önemli etkenlerden birisidir.

AB'de ortalama işletme büyüklüğü Türkiye'nin üç katı 15 AB ülkesinde toplam tarım alanı 135 milyon hektar, toplam 7 milyon işletme bulunuyor. İşletme sayısı 3 bin (Lüksemburg) ile 2.5 milyon (İtalya) arasında değişmekte olup, ortalama işletme büyüklüğü 174 dekardır. Türkiye'de 28 milyon hektar tarım alanı ve 4 milyon işletme bulunmaktadır. 1980'de 66 dekar olan ortalama işletme büyüklüğü 1991'de 59 dekara düşmüştür.

AB'ye göre "tarımsal girdi" kullanımı Türkiye'de kimyasal gübre kullanımı bitki besin maddesi olarak hektara 85 kg düşüyor, bu miktar 116 kg/ha olan dünya ortalamasının çok altındadır. Hektar başına gübre kullanımı Türkiye'ye göre AB ülkelerinden İngiltere'de 3.3 kat (283 kg), Fransa'da 2.8 kat (240 kg), İtalya'da 2.6 kat (220 kg), Almanya'da ise 2.4 kat (201 kg) daha fazladır.

AB'ye göre "tarımsal girdi" kullanımı Türkiye'de hektar başına tarım ilacı kullanımı 1.500 gr'dir. Etken madde tüketimi ise 598 gr ile Avrupa ortalamasının onda biri düzeyindedir. Makineleşme göstergeleri açısından Türkiye'nin 1990'ların sonunda ulaştığı seviye Yunanistan, Fransa ve İtalya gibi AB ülkelerinin 1980'li yılların başında ulaştıkları seviyenin altında olduğu görülmektedir.

Türkiye'de buğday verimi AB'nin üçte biri Tarımsal üretim/verimlilik yönünde karşılaştırıldığında Türkiye'nin AB'nin çok gerisinde olduğu görülmektedir. Örneğin; * Buğday verimi, Türkiye'de 1.900 kg/ha AB'de 5.700 kg/ha, * Şeker pancarı verimi Türkiye'de 38.000 kg/ha AB'de 58.000 kg/ha, * Tütün verimi Türkiye'de 960 kg/ha AB'de 2.350 kg/ha'dır. Yani AB'de verimlilik, şeker pancarında 1.5, tütünde 2.4, buğdayda 3 kat daha fazladır.

AB ineği Türkiye'den üç kat fazla süt veriyor AB ineği Türkiye'den üç kat fazla süt veriyor. İşletme başına düşen hayvan sayısı Türkiye'de 3.9, AB'de 38.7'dir. Yani AB'de Türkiye'den 10 kat daha fazladır. Türkiye'de inek başına yıllık süt verimi 1.800-2.000 kg, AB'de ise 5.500 kg'dir. Türkiye'de ortalama karkas ağırlığı 170 kg, AB'de ise 281 kg'dir. Yani AB'de süt verimi Türkiye'ye göre 3 kat, ortalama karkas ağırlığı ise 1.7 kat daha fazladır.  AB'de üretilen sütün yüzde 94'ü, Türkiye'de ise yüzde 15-20'si sanayiye teslim edilmektedir.

Türkiye AB'nin işlenmiş tarım ürünleri pazarı Türkiye'nin ihracatında tarımın payı yüzde 11, AB'de yüzde 7.5; Türkiye'nin ithalatında tarımın payı yüzde 5.7, AB'de yüzde 10.5'dir. Türkiye işlenmiş tarım ürünlerinde ihracatçı ülke konumunda olmasına karşın AB ile olan ticaretinde ithalatçı ülke durumundadır. Nitekim Türkiye'nin işlenmiş tarım ürünleri ithalatında Birliğin payı yüzde 90 dolayındadır.

AB bütçesinin yarısını tarım sektörüne aktarıyor 2001 yılı rakamları ile AB tarıma 105.6 milyar dolar destek verirken, Türkiye aynı dönemde 6.3 milyar dolar destek vermiştir. AB, bütçesinin yüzde 50'sini, ekonomisinin yüzde 5'ine karşılık gelen tarım sektörüne aktarılmaktadır. Türkiye'de ise tarıma yönelen toplam desteklerin GSMH'ye oranı yüzde 4.3'tür.

Buna göre 2001 yılında AB'de çiftçi başına tarımsal destek 5 Buna göre 2001 yılında AB'de çiftçi başına tarımsal destek 5.700 dolar, Türkiye'de ise 280 dolardır. Yani AB çiftçisini Türkiye'ye oranla 20 kat daha fazla desteklemektedir.

2005 YILI TÜRKİYE’SİNDE TARIM 75.000’in üzerinde köy ve köyaltı yerleşme Nüfusun % 35’i kırsal alanda yaşar, İstihdamın % 34’üne tarım kaynaklık eder, Kırsal ekonomide gerileyen konum, Ulusal gelire % 11 katkı yapar, Dışsatımda geleneksel ürünler, Girdiden çıktıya artan dışabağımlılık, Teknoloji kullanım düzeyi düşük İkili yapının varlığı

OTP ve TÜRK TARIM POLİTİKALARININ FARKLILIKLARI 1. AMAÇLARI FARKLI AB:Tarımda çalışan nüfusu gençleştirmek, İşletme sayılarını azaltmak ve modernleştirmek için önlemler alınmakta, tarımda çalışan nüfusun tarımda kalabilmesi için önlemler alınmakta, yardımlar yapılmakta ve işletmelerin bölünmesi önlenmektedir. Türkiye: Hedef belli değil %35 lik istihdamı yerinde tutmak amaç olamaz, tarımda çalışan nüfusun azaltılması, işletmelerin azaltılması ve modernleşme için belirlenen net bir politika bulunmamaktadır.

OTP ve TÜRK TARIM POLİTİKALARININ FARKLILIKLARI 2. HEDEF KİTLE FARKLI AB: Tüketiciye uygun fiyatta gıda temini amacı ile tüketici de hedef kitleymiş gibi olsa da asıl hedef kitle üreticidir. Üretici hep yüksek fiyatlarla korunmuş, 1992 den sonra fiyat desteğinden vazgeçilmiş olsa da yardım mekanizmaları ile korunmaya devam etmektedir (AB bitçesinin yaklaşık yarısı tarımı desteklemek için kullanılmaktadır).

OTP ve TÜRK TARIM POLİTİKALARININ FARKLILIKLARI 2. HEDEF KİTLE FARKLI Türkiye: Hedef kitle belli değildir. Yıllarca tüketiciye dünya fiyatlarının üzerinde bir fiyattan gıda sunulmuştur. Ancak bu da üreticiyi de memnun etmemiştir.Çünkü maliyetler çok yüksek, üretici de tüketici de memnun değildir. Ana kaygı gıda güvencesini sağlamaktır.

OTP ve TÜRK TARIM POLİTİKALARININ FARKLILIKLARI 3. ÖRGÜTLENME AB: Üreticiler üretici örgütleri ve kooperatifler içinde örgütlenmişlerdir. Fiyat veya üretici yardımlarından yararlanmak için bu örgütlere üye olma şartı vardır. Türkiye:Kooperatiflerin güçlendirilmesi için bir politika yoktur.Üretici örgütlerine ilişkin çıkartılan yasal düzenleme sonucunda bu örgütler kooperatif benzeri bir yapıya bürünmüştür.Birliğe üye olunduğunda AB’deki yardımlardan yararlanabilmek için AB’deki benzer örgütlenme yapısı oluşturulmalıdır. Uyum için belki de ilk örgütlenmeden başlanılmalı

OTP ve TÜRK TARIM POLİTİKALARININ FARKLILIKLARI 4. ÜRETİM POLİTİKALARI AB: Üretimi azaltma yönünde politikalar belirlenmekte Türkiye: Üretimin artırılması temel amaçtır. Tam üye olunduğu zaman bu günkü üretim miktarı üzerinden kotalar belirleneceğine göre , üretim artırılmalıdır.

OTP ve TÜRK TARIM POLİTİKALARININ FARKLILIKLARI 5. DESTEKLEME POLİTİKALARI AB: Yardım mekanizmaları, primler ve DGD ile desteklenmekte ve çiftçi başına 5700 $ destek verilmektedir. Türkiye: Yalnızca DGD ve bir miktarda primlerle Türk çiftçisi desteklenmekte olu çiftçi başına destek miktarı 280 $civarındadır.

AB DGD SİSTEMİ 1 – Verime göre farklılaşma 4 ton/ha AB DGD SİSTEMİ 1 – Verime göre farklılaşma 4 ton/ha * 63 ero/ton = 252 euro/ha 7 ton/ha * 63 ero/ton = 441 euro/ha 2 – Ürüne göre farklılaşma Hububat ürünleri : 63.00 euro / ton Proteinli ürünler : 72.50 euro / ton (Bezelye, fasulye,bakla) Makarnalık buğday :344.50 euro /ha (geleneksel alanlarda) Makarnalık buğday :138.90 euro /ha (geleneksel alanlarda) Baklagil ürünleri :181.00 euro /ha (mercimek, nohut, fiğ) Nişastalık patates, silajlık yem bitkisi.. 3 – Bölgeye göre farklılaşma Finlandiya ve İsveç’te, 62. paralelin kuzeyinde yer alan ve zor iklim koşulları nedeniyle tarımsal uğraşlarını sürdürmekte güçlük çeken bölgelere ilave 19 euro/ton

ORTAK PİYASA DÜZENLERİ 1. Hububat (+) 2. Çeltik/pirinç (+) 3. Şeker (+) 4. Zeytinyağı (+) 5. Sığır eti 6. Domuz eti 7. Koyun ve keçi eti 8. Kümes hayvanları eti 9. Yumurta 10. Şarap 11. Süt ve süt ürünleri 12. Yaprak tütün (+) 13. Su ürünler 14. Taze meyve-sebze 15. İşlenmiş tahıl ürünleri ürünleri 16. İşlenmiş meyve-sebze ürünleri 17. Keten ve Kenevir 18. Şerbetçi otu 19. Kurutulmuş hayvan yemleri 20. Tohumluklar 21. Yağlı tohumlar (+) 22. İpek böceği 23. Muz