ŞANLIURFA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ ACİL OBSTETRİK BAKIM ÇOCUK ERGEN KADIN VE ÜREME SAĞLIĞI ŞUBESİ (ÇEKÜS) DR. MÜBERRA ESRA İMAMOĞLU

ACİL OBSTETRİK BAKIM NEDİR?NASIL TANIMLANIR? Anne Sağlığı; kadının gebelik süresini,doğumu, doğum sonrası devreyi ve gebeliğe bağlı tüm sağlık durumunu içeren fiziki, mental ve sosyal tam iyilik halidir. Bu süre gebeliğin başlangıcından doğum ile sonlanmasını ve sonra ki 42 günlük devreyi kapsar. Bu süre içinde meydana gelen , tüm anne ve fetus hayatını tehdit eden acil müdehale gerektiren durumda verilen hızmetler bütünü AOB’ dir.

Bu projenin amacı; kadın sağlığını geliştirmek üzere anne ölümleri ve sakatlıklarının azaltılması için AOB hizmetlerinin güçlendirilmesi ve kalitesinin arttırılmasıdır!!! Biz Neden Burdayız?????

Önemi: 11 ANNEMİZİ KAYBETTİK! TÜRKİYE DE ORAN : ? ŞANLIURFA DA ORAN:% 0.12 720 BEBEĞİMİZİ KAYBETTİK TÜRKİYE DE ORAN : ? ŞANLIURFA DA ORAN:%0.19 11 ANNEMİZİ KAYBETTİK! Anne sağlığı ve çocuk sağlığı birbirini etkileyen durumlar olup, nüfusun büyük kesimini ilgilendirdiği, ve genel sağlık durumunu yansıttığı için Halk Sağlığı’nın da temel konularındandır. Ayrıca çok boyutlu bir kalkınma göstergesi olarak anne ölüm düzeyi , üreme sağlığı hizmet sunumu kalitesi ile de yakından ilişkilidir.

Türkiye ve Şanlıurfa İlinde Yıllara Göre Bebek Ölüm Hızlarının Dağılımı (Binde) 2010 2011 2012 2013 (8 AY) TÜRKİYE 12.1 11.7 11.6 ? ŞANLIURFA 18 (645) 16 (821) 13.9 (808) 12.3 (720)

Türkiye Şanlıurfa İlinde Yıllara Göre Anne Ölüm Hızlarının Dağılımı (yüz binde): 2010 2011 2012 2013 TÜRKİYE 16.4 15.5 15.4 ? ŞANLIURFA 18 (9kişi) 25 (13 kişi) 25.8 (15 kişi) 18.9 (11 kişi)

Şanlıurfa da kişinin sağlık kurumuna gitmeye karar verme sürecinde yaşadığı gecikme sıklıkta olduğu ve bu önlenebilir olduğu için beklentimiz; halkın AOB’ye ilişkin tehlike işaretleri ve belirtileri konusunda eğitimleri, kendi sağlıkları bebeklerinin sağlıkları konusunda bilinçli olması!!

Sağlık Bakanlığı Ne Diyor? • 18 YAŞINDAN ÖNCE, • 35 YAŞINDAN SONRA, • 2 YILDAN KISA ARALIKTA, • 5 VE DAHA FAZLA SAYIDAKİ GEBELİKLER, ANNE VE BEBEK SAĞLIĞI AÇISINDAN TEHLİKELİ OLABİLİR.

Rehberlerin ne diyor ? Her gebenin en az; 4 kez nitelikli izlenmesi, doğum sonrası hastanede 3, evde 3 olmak üzere loğusa izleminin yapılması,normal doğum sonrası 24 saat, sezeryan sonrası 48 saat hastanede yatırılması, her doğumun hastanede gerçekleştirilmesi, acil obstetrik vakaların yönetimi ve gerektiğinde stabilize edilerek sevklerin gerçekleştirilmesi beklenmektedir.

Erken yaşta evlilik ölüm ve hastalık riskini arttırmaktadır! Birçok adolesan cinsel olarak aktif ve istenmeyen gebeliklerden etkilenmektedir. Adolesan gebeliklerini azaltmak öncelikle çözülmesi gereken sorunların başında yer almaktadır. Birçok ülkede erken yaşta olan gebeliklerin, genç kızların eğitimi, ekonomik durumu ve sağlığı üzerine olumsuz etkileri bulunmaktadır. Erken yaşta annelik, annenin ve çocuğunun ölüm ve hastalık riskini arttırmaktadır . Gebelik, doğum ve sağlıksız düşük komplikasyonları 15–19 yaş grubundaki annelerin temel ölüm nedenleri arasında yer almaktadır. 15–19 yaş grubunda anne ölümleri 20’li yaşlara göre iki kat daha yüksektir.

Erken yaşta gebelikler doğurganlığın erken yaşta başlamasına, daha fazla çocuk doğurmalarına neden olmaktadır. Adolesan gebelerde; Kansızlık, Erken doğum, Bebekte gelişme geriliği, Enfeksiyon, Doğuma bağlı sorunlar daha sık görülmektedir. Emzirmeye başlama ve sürdürme performansları düşüktür. Adolesanlar cinsel yolla bulasan enfeksiyonlar açısından erişkinlerden daha fazla risk altındadırlar. Yapılan araştırmalar;cinsel/üreme sağlığı ile ilgili yaşadığı sorunların gelecekte yaşayabileceği bir çok sağlık sorunlarının, temelinin bu dönemde atıldığını ortaya koymuştur.

ADET DÖNGÜSÜ GENELDE YUMURTLAMASIZDIR!!!!! Ergenlik dönemi Ergenlik Dönemi çocukluktan genç kızlığa adım atıldığı bir dönemdir. Bu dönemde bedensel gelişim ve kişilik gelişimi çok hızlıdır. Kızlarda 9-10 yaşlarında başlayan bu dönem 18 yaşına kadar devam eder. Sağlıklı bir kadın olabilmek için gerekli olan bu değişimlerin gerçekleştiği ergenlik döneminde, beyin ve üreme organları vücudun diğer bölümlerine hormonlar adı verilen kimyasallar aracılığı ile mesajlar gönderir. Bu dönemde oluşan değişiklikler; seksüel (cinsel), somatik(vücuttaki) ve psikolojik olarak 3 grupta incelenir. İLK ADET GENELDE YUMURTLAMASIZDIR. ADETLER, İLK ADETTEN 1-2 YIL SONRA DÜZENLİ OLMAYA BAŞLAR. İLK ADETTEN İTİBAREN İLK 1 SENE (BELKİ DAHA UZUN SÜRE) İÇERİSİNDE KIZLARIN %80 ‘ İNDE ADET DÖNGÜSÜ GENELDE YUMURTLAMASIZDIR!!!!! YUMURTLAMA OLANLARDA İSE KORPUS LUTEUM YETMEZLİĞİ VARDIR!!! YANİ YUMURTA DÖLLENSE BİLE TUTUNAMAZ!!! 1-Seksüel (cinsel) değişiklikler: Meme gelişimi, cinsel bölgede kıllanma, aksiller (koltuk altı) kıllanma, genital (cinsel) organlarda gelişme, rahimde büyüme 2-Somatik (vücuttaki değişiklikler: Kemiklerin uzaması, kalça genişlemesi, kasların gelişmesi 3-Psikolojik değişiklikler: Yeni duruma uyum sağlama çalışmaları, ruhsal denge gelişimi, adaptasyon güçlüğü, saldırgan, hassas,aşırı duygusal, meraklı (aşk, cinsellik..)

En son gelişen beyindir!! Beynin olgunlaşması 20’li yaşların başında olmaktadır. Davranışların bağlantılarını yapan ve onları bütünleştiren yorumlayan merkez ne yazıkki ergende en son gelişen bölgedir. Bu nedenle ergenlerin olayları özümseyip doğru karar verme süreçleri uzundur. Öte taraftan haz ve ödül bölgesi erkenden olgunlaşmaktadır!! Yani ergen zevk alacağı şeyleri keşfetmeye yatkın olurken (cinsellik, alkol, uyuşturucu, sigara...) davranışlarını ve bunların sonuçlarını analiz edebilme yetisine sahip değildir!! Son derece normal olan bu süreç yanlış yaklaşımlarla hem aile hemde ergen için kabusa dönüşebilir. Aile içi çatışmalar, inteharlar, evden kaçmalar, kötü alışkanlıklarla sonuçlanabilir. Ayrıca kendini yalnız hissetme, ilgi ve sevgi yoksunluğu,kaygı bozuklukları, kendini yetersiz ve değersiz görmesi sıktır.

Kadın Üreme Organları İç üreme organları; Hazne (vajina) Rahim (Uterus) Tüpler (Tuba Uterina) Yumurtalıklar (Overler) Yumurta Dış üreme organları; Büyük dudaklar Küçük dudaklar Klitoris Kızlık Zarı (Hymen) İdrar kanalı (Üretra) Makat (Anüs)

Erkek Üreme Organları Dış Üreme Organları; Penis Hayalar (Taşak,Testis) İç Üreme Organları; Tohum Kanalları Tohum Keseleri Erbezi (Prostat) İdrar Kanalı (Üretra) Tohum Hücresi (Sperm)

Kızlarda Ergenlik; Erkeklerde Ergelik; 1- Dişi üreme organlarının olgunlaşması. 2- Yumurta oluşumu. 3- Adet görme (Regl). 4- Göğüslerin belirginleşmesi. 1- Erkek üreme organlarının olgunlaşması. 2- Sperm oluşumu. 3- Ses kalınlaşası. 4- Sakal ve bıyık çıkması. Kız ve Erkeklerde Görülen Ortak Değişiklikler : 1- Boy uzaması. 2- Kilo artışı. 3- Vücutta kıllanma (koltuk altı ve cinsel bölgede). 4- Deride yağlanma. 5- Sivilce çıkması. 6- Ter salgısının artması. 7- Kasların gelişmesi.

Kız çocukları, ortalama olarak 13 yaşlarından itibaren bazı değişimler geçirir. Boyda uzama, vücudun belli bölgelerinde kilo alma, tüylenme, memelerde büyüme gibi. Bu değişimler, vücudun üremeye hazır hâle gelmesinin belirtileridir. Kadınlarda üreme ile ilgili olaylar, beyin tarafından kontrol edilir. Beyin ve üreme organları arasındaki haberleşme hormonlar tarafından sağlanır. Bu hormonlar, her ay rahmin içtabakasını kalınlaştırıp yumuşatırlar.Böylece rahim, bebeğin yerleşip gelişmesi için hazır hâle gelir. Bir yandan da yumurtalık, doğuştan bulunan binlerce yumurta hücresinden bir tanesini büyütür. Yumurta hücresi yeterince olgunlaşınca yumurtalığın dışına atılır. Atılan yumurta hücresi tüp tarafından tutulur. Eğer gönderilen yumurta hücresi erkek tohum hücresi ile birleşip bir gebelik oluşmazsa rahmin iç tabakasının hazırlıkları boşa gider ve bu hazırlananlar dışarı atılır. Bu olaya âdet görme-regl-renkli olma- aybaşı-ay hali-hastalanma denir. Bir âdetin başlangıcından bir sonraki âdetin başlangıcına kadar geçen süreye âdet dönemi denir. Bu süre ortalama olarak 28 gündür. Ancak 21 ila 35 gün arasında değişebilir. Kanama 4-7 gün sürebilir, ortalama 1 çay bardağı kadardır.

Gebeliğin oluşumu; Gebelik; spermle dişi yumurta hücresinin birleşmesiyle başlayan ve 40 hafta süren doğal bir süreçtir. Yumurtlama kadınlarda âdet kanamasından 2 hafta önce olabileceği gibi bu sürede 1-2 gün değişiklik olabilir. Dişi yumurta hücresinin yaşam süresi, yumurtalıktan ayrıldıktan sonra 12-24 saat arasındadır. Fakat spermler, kadın vücudunda yumurtadan daha uzun süre yaşayabilir.Rahim boynundaki kıvrımlarda 48 saat saklanabilirler. Bir kadın her gün hamile kalmaya hazır değildir.Gebe kalmak için en uygun zaman iki âdet döneminin ortasına rastlayan günlerdir. Çünkü kadın yumurta hücresi bu günlerde olgunlaşır ve yumurtalıklardan dışarı atılır. Yumurta tüplerde yaklaşık 1 gün döllenmeye hazır durumda kalır

Erkeklerin testislerinde, her gün milyonlarca sperm üretilir Erkeklerin testislerinde, her gün milyonlarca sperm üretilir. Ancak, bunlardan bir tanesinin dişi yumurta hücresiyle birleşme şansı vardır Hareket yeteneği olan spermin, dişi yumurta hücresiyle birleştiği an gebelik başlar. Bu birleşme tüplerde olur. Dişi ve erkek hücreler birleşerek yeni bir hücre oluşturur. Döllenmiş yumurta, rahim içine en geç 9 gün içinde ulaşır. Bu süre içinde hücre çoğalmasıyla bir hücreler topu hâline gelir. Hücre yumağına embriyo denir.

VAJİNA YIKANMALIMI??? HAYIRRR!!!!!

Kişisel Temizlik; Mikropların kolayca üremelerini önlemek için dış üreme organları temiz ve kuru tutulur. İç çamaşırları her gün değiştirilir. Naylon yerine pamuklu iç çamaşırları tercih edilir. Haznenin kendini koruyan yapısını bozmamak için haznenin içi hiçbir zaman yıkanmamalıdır (vajinal duş). Çünkü enfeksiyon görülme sıklığını artırır. Tuvalet sonrası temizlik yaparken önce üreme organlarının, sonra makatın temizliği yapılır.Böylece dıştaki mikropların hazneye ve idrar kanalına bulaşması önlenmiş olur.

Normal akıntı ve iltihabi akıntı Üreme çağındaki her kadında, hiçbir hastalık söz konusu olmaksızın, normal olarak bir miktar vaginal akıntı vardır ve buna normal akıntı denir. Bu akıntının en önemli özellikleri; • Renksiz, kokusuz, şeffaf olması, • Kıvamı sıvı yumurta akını andıran, sümüksü, kaygan ve uzayan yapıda olması, • Akıntı yumurtlama dönemlerinde biraz değişir, sıvılaşabilir ve artma eğilimi vardır. Menopoz döneminde bu sıvının salgılanması duracağı için vaginal kuruluk yaşanmaktadır. Vaginada (hazne) herhangi bir iltihabi durum varlığında, en önemli bulgu artan vaginal akıntıdır. Bu akıntının özellikleri; • Yeni ortaya çıkmış, • Koyu sarı, yeşil, kahverengi renkte, • Kanlı, köpüklü, • Rahatsız edici ve kötü kokulu, • İlişki sırasında ağrı, idrar yaparken yanma, normal dışı kanama gibi belirtilerle seyreden bir akıntı çoğu durumda bir sorunun varlığına işaret eder.

Aile Planlamasında Kadına Ait Yöntemler; GEÇİCİ YÖNTEMLER; Bırakıldığında hamile kalınabilen • GEBELİĞİ ÖNLEYİCİ HAPLAR, • RAHİM İÇİ ARAÇ, • AYLIK VE ÜÇ AYLIK İĞNELER, • DERİ ALTI KAPSÜLLERİ (İMPLANT), • DİYAFRAM, • SPERM ÖLDÜRÜCÜLER, • KADIN KONDOMU. KALICI YÖNTEMLER ; Uygulandıktan sonra artık gebe kalınamayan yöntemler. TÜPLERİN BAĞLANMASI (TÜP LİGASYONU).

Aile Planlamasında Erkeğe Ait Yöntemler; 2.KALICI YÖNTEMLER; Uygulandıktan sonra gebelik oluşturmayan yöntemdir. • TOHUM KANALLARININ BAĞLANMASI (vazektomi) 1.GEÇİCİ YÖNTEMLER; Uygulanmadığında gebelik oluşturabilen yöntemlerdir. • KONDOM (kaput, kılıf, prezervatif)

DOĞUM KONTROL HAPLARI %99 Etkilidir Her gün düzenli alınması gerekir Bırakıldığında tekrar gebe kalınabilir Adet ağrısını azaltır adetleri düzenler Kansızlığı azaltır Rahim ve yumurtalık kanserlerine karşı koruyucudur Bazı İltihaplanmalardan korur

RAHİM İÇİ ARAÇ Bakır veya Hormon içeren küçük plastik bir araç % 98 etkilidir Uzun süre gebelikten korur.(Bakırlısı10 yıl) Çıkartıldığında hemen gebe kalınabilir İlk 6 ay birtakım sıkıntılar olabilir

GEBELİKTEN KORUYAN İĞNELER 1 ve 3 aylık koruyan iğneler şeklindedirler Adetin ilk 7 günü içinde uygulanabilir Adet düzensizlikleri görülebilir Bırakıldıktan sonra doğurganlık bir süre gecikebilir

DERİ ALTI KAPSÜLLERİ % 99 etkilidir 5 yıl gebelikten korur Emziren anneler kullanabilir Korumaya hemen başlar Adetin ilk 7 günü içinde uygulanabilir Yaş sınırı yoktur.İleri yaştaki kadınlarda kullanabilir

DİYAFRAM, SPERM ÖLDÜRÜCÜLER, KADIN KONDOMU • Doğru kullanıldığında %94 etkilidir. • Uygulaması konusunda eğitilen kadınlar, kendi kendilerine uygulayabilirler. • Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı kısmen koruyucudur. • Sadece cinsel ilişki sırasında kullanılması gerekir. 6 saat öncesinden yerleştirilebileceği için ilişkiyi kesintiye uğratmaz. • Emziren kadınlarda da kullanılabilir.

KADINDA TÜPLERİN BAĞLANMASI Kadının cinsel isteğinde,adet düzeninde,vücut yapısında herhangi bir değişiklik meydana getirmez %100 etkilidir Emzirmeyi engellemez Kolay bir ameliyatla ömür boyu koruma sağlar Karar kesin olmalıdır.Geri dönüşü yoktur

KONDOM (PREZERVATİF) Doğum kontrolüne erkeklerinde katılımını sağlar Hiçbir yan etkisi yoktur Mutlaka usulüne uygun olarak kullanılmalıdır Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korur

ERKEKTE TOHUM KANALLARININ BAĞLANMASI Bütün cinsel olaylar eskisi gibi devam eder Koruyuculuk hemen başlamaz Karardan emin olunmalıdır

GÜVENİLİR OLMAYAN GELENEKSEL YÖNTEMLER Takvim metodu Geri çekme Hazneyi yıkama Emzirme

TAKVİM YÖNTEMİ Gebelik açısından en riskli günleri hesaplayarak gebelikten korunmaya çalışmak şeklinde uygulanır Bir adetin ilk günü ile sonraki adetin ilk günü arasındaki süre kadının adet döngüsüdür (çoğu kadında bu süre 28 gündür). Bu süre hesaplandıktan sonra bulunan rakamdan 14 gün çıkarılır ve bu şekilde ortaya çıkan rakam bize adetin birinci gününden itibaren hesaplanmak koşuluyla yumurtlamanın olacağı tarihi verir

HAZNEYİ YIKAMA İlişkiden hemen sonra vajen içinin yıkanması işlemine "vajinal duş" adı verilir Etkili bir yöntem değildir. Spermler boşalmadan 90 saniye sonra bile rahime ulaşabilirler Vajeni suyla temizleseniz bile, spermler çoktan rahim ağzını geçerek tüplere doğru yönlenmiş olabilir Vajenin iç örtüsü, bu bölgeyi koruma altına alan özel flora ve salgılarla kaplanmıştır Vajinal duş/yıkama Doğal korunma örtüsünü ortadan kaldırır Vajen iç dokusuna zarar vererek kötü kokulu akıntı ve enfeksiyon oluşmasına neden olur

EMZİRME Doğum yapmış kadınlar kısa bir süre adet görmezler Emzirmek anneyi gebelikten korumaz Aile planlaması yöntemi değildir Emziren kadınlar lohusalıktan hemen sonra etkin bir Aile Planlaması yöntemi kullanmalıdır.

ACİL KORUNMA Korunmasız cinsel ilişkiden sonraki ilk 72 saat içinde gebeliğin oluşmasını önlemek amacıyla kullanılır. Gebeliği önleyici haplar ve RİA uygulaması şeklindedir. İlk 72 saat içindeki uygulamada, iki saat içinde kusma olmaması durumunda %99 korur. • Aile planlaması yöntemi kullanım hatalarında, • Korunmasız cinsel ilişkide, • Tecavüze uğrayanlarda, gebeliğin önlenmesi için kullanılır. UNUTMAYIN! ACİL KORUNMA İÇİN İLK 72 SAAT İÇİNDE EN YAKIN SAĞLIK KURULUŞUNA BAŞVURUNUZ.

KÜRTAŞ BİR AİLE PLANLAMASI YÖNTEMİ DEĞİLDİR Tüm önlemlere karşı gebelik oluşmuşsa 10. haftaya kadar kürtaj yasaldır İstenmeyen gebeliklerde Doğumevlerine veya hastanelerin Aile Planlaması kliniklerine başvurun. KÜRTAŞ BİR AİLE PLANLAMASI YÖNTEMİ DEĞİLDİR

SAĞLIKLI VE GÜVENLİ BİR HAMİLELİK İÇİN NELER YAPILMALI?   GEBELİKTEN 2-3 AY ÖNCE BAŞLAYARAK, GEBELİĞİN 3. AYININ SONUNA KADAR FOLİK ASİT İLACI KULLANINIZ. EN AZ 4 DEFA AİLE HEKİMİNİZE GİDİNİZ. DÜZENLİ OLARAK TANSİYON TAKİBİ YAPTIRINIZ GEBELİKTE ÖĞÜN ATLAMADAN AZ MİKTARLARDA SIK ARALIKLARLA HER TÜRLÜ BESİNDEN ALINIZ. AİLE HEKİMİNİZ TARAFINDAN VERİLEN DEMİR VE D VİTAMİNİ İLAÇLARINIZI DÜZENLİ OLARAK KULLANINIZ. GEBELİKTE 5 VE 6. AYLARDA TETENOZ AŞINIZI MUTLAKA YAPTIRINIZ. MUTLAKA HASTANEDE DOĞUMUNUZU YAPINIZ. HEKİM TARAFINDAN ZORUNLU GÖRÜLMEDİKÇE NORMAL DOĞUMU TERCİH EDİNİZ.

DOĞUM YAPTIKTAN SONRA BEBEĞİNİZİ ;   İLK 6 AY SADECE ANNE SÜTÜ İLE BESLEYİNİZ. İLK BİR HAFTA İÇİN DE TOPUK KANINI ALDIRINIZ DOĞUM SONRASINDA LOHUSA İZLEMİNİZİ AİLE HEKİMİNİZE YAPTIRINIZ. İŞİTME TARAMA TESTİNİ YAPTIRINIZ KALÇA ÇIKIĞI KONTROLÜ İÇİN AİLE HEKİMİNE GÖTÜRÜNÜZ.

TEŞEKKÜRLER