END3061 SİSTEM ANALİZİ VE MÜHENDİSLİĞİ TEMEL KAVRAMLAR

SİSTEM TANIMLARI VE KAVRAMLARI Karşılıklı etkileşim içinde belli bir ortak amaca doğru yönelmiş olan öğeler kümesi Sistem Örnekleri: Karmaşık bir bütün oluşturan elemanlar topluluğu: ulaştırma sistemi Gerçeklerin ve düşüncelerin sıralanmış ve kapsamlı bir bütünlüğü: felsefe sistemi Eşgüdümlü biçimde uygulanan yöntem ve planlar dizisi: yönetim ve organizasyon sistemi

Sistemin Elemanları: Bileşenler: Girdi, süreç ve çıktıyı kapsayan işleyen kısımlar Özellikler: Sistemin bileşenlerinin karakteristik nitelikleri İlişkiler: Bileşenler ve özellikler arasındaki bağlantılar

Sistem Bileşenlerinin Özellikleri Küme içindeki her bir bileşenin özellikleri ve davranışının tüm kümenin özellikleri ve davranışı üzerinde etkisi vardır. Küme içindeki her bir bileşenin özellikleri ve davranışı, küme içindeki diğer bileşenlerin en az birinin özellikleri ve davranışına bağlıdır. Her bir olası bileşenler alt kümesi yukarıdaki özelliklere sahiptir; bileşenler bağımsız alt kümelere ayrılamaz.

Temel Sistem Kavramları İşlev (fonksiyon): Bir sistem tarafından yerine getirilen anlamlı eylem. Yaygın bir işlev: Malzeme, enerji veya bilgide değişiklik yapmak. (imalat sistemi, enerji santrali, bilgi işlem sistemi) Yapısal bileşenler, işleyen bileşenler, akış bileşenleri: Yapısal bileşenler: Statik parçalar İşleyen bileşenler: İşlemeyi gerçekleştiren parçalar Akış bileşenleri: Değişikliğe uğrayan malzeme, enerji, bilgi

Sistem/alt sistem: Sistemlerin yapısı içinde alt düzeyde yer alan sistem özelliğindeki bileşenlere alt sistem adı verilir. Örneğin, havayolu sisteminde terminaller, kule kontrol vb. Çevre: Sistemin sınırları veya kapsamı dışında kalan her şey. Malzeme, bilgi ve enerji sistemin sınırlarından girdi olarak geçer. İşlenen malzeme, bilgi ve enerji sistemin sınırlarından geçerek çevreye çıktı olarak sunulur.

Analiz - Sentez Analiz (ayrıştırma): Bütünle ilgili açıklamaların parçalardan elde edilen bilgilere dayandırılması Sentez (birleştirme): Bütünün açıklanması için parçaların bütünün içinde aldığı göreve bakılması

Sistemlerin Sınıflandırılması Doğal ve İnsan Yapımı Sistemler: Doğal süreçler sonucu meydana gelen doğal sistemlere (örneğin; güneş sistemi, akarsular) karşılık bileşen, özellik ve ilişkilerinin belirlenmesinde insanın payı bulunan sistemler (örneğin; barajlar, sulama sistemleri) de vardır. Fiziksel ve Kavramsal Sistemler: Fiziksel olarak varlığı rahatlıkla görülen sistemlere karşılık bileşenlerinin özelliklerinin simgelerle gösterildiği sistemler (düşünceler, planlar, kavramlar ve hipotezler) de vardır. Belli bir sonuca ulaşmak üzere sistemin durumunu değiştirmek için bir süreç kullanılabilir. Süreçler, hem fiziksel hem de kavramsal sistemlerde bulunabilir.

Durağan (Statik) ve Devingen (Dinamik) Sistemler: Herhangi bir etkinlik göstermeyen yapıya sahip sistemler (ör. köprü) olabildiği gibi, yapısal bileşenlerini etkinlikler aracılığıyla birleştiren sistemler (ör. okul) de vardır. Kapalı ve Açık Sistemler: Çevresel etkilere kapalı sistemler (ör. kimya laboratuarında yapılan bir kapalı deney) olabileceği gibi ilk aşamasından son aşamasına kadar çevresi ile etkileşimde olan sistemler de vardır.