Şubat 2014N. Cıblak -- Yeditepe Üniversitesi1 E-KİTAP VE DAISY KİTAPLARI Üzerine Kısa Bir Rapor Namık Cıblak Makine Mühendisliği Bölümü Yeditepe Üniversitesi Şubat 2014

N. Cıblak -- Yeditepe Üniversitesi2 ELEKTRONİK KİTAPLAR E-Kitap, masaüstü bilgisayarlardan mobil cihazlara kadar değişen platformlarda sunulabilen kitap benzeri belgelerdir. Uygulamalar değişik kurumlar tarafından farklı formatlar biçiminde yapılmaktadır. Bunlardan bazıları gelen sayfalarda verilmiştir. Bazı formatlar müseccel, bazıları ise açık standartlar biçimindedir. Bu formatları yorumlayıp, sunabilen, değişik yeteneklere sahip okuyucu programlar vardır. (Readers) Tabii ki, bir de bu formatlarda doğrudan yazabilen veya verilen bir belgeyi bu formatlara çevirebilen programlar vardır. (Editors)

Şubat 2014N. Cıblak -- Yeditepe Üniversitesi3 BAZI E-KİTAP FORMATLARI Dikkat edilirse, EPUB, açık bir standart olduğu halde, olasılıkla en esnek formattır. DRM: Dijital Haklar Yönetimi (Digital Rights Management).

Şubat 2014N. Cıblak -- Yeditepe Üniversitesi4 EPUB (Electronic Publication) Bedelsiz, açık e-kitap standardı Belge uzantısı “.epub” Standardın en son sürümü: EPUB 3.0 En önemli özelliklerinden biri “Accessibility” gereklerinin standardın temel taşlarından biri olmasıdır. EPUB 3.0 MathML desteği getirmiştir. Geliştiricisi: International Digital Publishing Forum (IDPF).

Şubat 2014N. Cıblak -- Yeditepe Üniversitesi5 IDPF'in Yüzlerce Üyesinden Bazıları Adobe Apple Am. Printing House for the Blind, Inc. Association of American Publishers Barnes & Noble Cambridge University Press Chinese Foundation for Dig. Tech. Cisco Systems DAISY Consortium European & Int. Booksellers Fed. Google Hewlett Packard IBM John Hopkins University Press John Wiley & Sons McGraw Hill Merriam-Webster National Geographic Society Oxford University Press Pearson Education Random House Samsung Simon & Schuster Sony Springer Science & Business Media Swedish Agency for Accessibility Thomson Digital Turkish Publishers Association University of California Press World Health Organization

Şubat 2014N. Cıblak -- Yeditepe Üniversitesi6 EPUB Okuyucu Sistemler Bazı iyi bilinen müseccel okucular: Adobe, Google Books, iBooks (Apple), … Freeware veya GPL lisanslı okuyucular:  STDU Viewer. Windows. EPUB dahil birçok formatı destekler.  calibre. Windows, Mac OS X, GNU/Linux. Açık Kaynak.  FBReader. Windows, GNU/Linux, Android, PDA. Açık Kaynak.  Okular. Windows, Mac OS X, GNU/Linux. Açık Kaynak.  Lucifox. Windows, Mac OS X, GNU/Linux. Açık Kaynak. Firefox için EBOOK okuyucu eklentisi.

Şubat 2014N. Cıblak -- Yeditepe Üniversitesi7 EPUB Yazıcı/Dönüştürücü Sistemler Aspose. Windows. Freeware. Yanlızca MS-Word2007 add-on. Herhangi bir belgeyi EPUB'a çevirebiliyor. Abiword.FreeBSD, Linux, Windows. GPL. EPUB 2.0 formatını destekler. Booktype. Web. GPL. Kitap üretim platformu. EPUB dahil birçok formatta çıktı verebiliyor. “Collaborative editing” yapılabiliyor. calibre. Windows, Mac OS X, FreeBSD, GNU/Linux. GPL. EBOOK Yönetimi. Dönüştürücü ve e-book düzenleyici. Kütüphane sunucusu olarak çok yararlı olabilir. Sigil. Windows, FreeBSD, GNU/Linux, Mac OS X. GPLv3. Bu uygulama EBOOK'ları hem açabiliyor hem de “edit” edebiliyor.

Şubat 2014N. Cıblak -- Yeditepe Üniversitesi8 DAISY Kitapları DAISY (Digital Accessible Information System) Dijital sesli kitap, süreliler, ve bilgisayarlaştırılmış metin için teknik standart. DAISY Korumalı Dijital Kitap (PDTB) encryption standardı. En son sürüm: DAISY 3 (XML tabanlı), ANSI/NISO Z olarak kabul edilmiştir. Standart sahibi ve geliştiricisi: Daisy Consortium Özellikle görme engelliler ve disleksia gibi durumlara sahip kişiler için geliştirilmiştir ama, artık bu uygulamanın herkes için olduğunu kabul edebiliriz. Bazı önemli özellikler: Arama, “bookmark”, satır satır ilerleme. konuşma hızı distorsiyona uğratmadan değiştirebilme. işitsel olarak erişilebilir tablolar, referanslar ve diğer bilgiler. ansiklopedi ve ders kitabı gibi karmaşık nesnelere erişim.

Şubat 2014N. Cıblak -- Yeditepe Üniversitesi9 DAISY Okuyucuları AMIS - Adaptive Multimedia Information System: Açık Kaynak. Diğer ekran okuyucularla çalışabilme. Birçok dil. Geliştiren: the DAISY Consortium. Android Daisy ePub Reader. Açık Kaynak. AnyDaisy. Firefox Extension. ButtercupReader: DAISY 3 kitapları için web tabanlı okuyucu. CUCAT Olearia, Açık kaynak. Mac OS X. Daisy Delight: Açık kaynak. DAISY 2.02, Mac OS X ve Unix-tabanlı sistemler için. Daisy Player, Açık kaynak. Linux/Ubuntu. DaisyWorm ve InDaisy okuyucuları: DAISY 2.02 ve DAISY 3. iPhone, iPod touch, iPad. Dolphin EasyReader ve EasyReader Express, ticari e-book okuyucusu. Windows. Dorina DAISY Reader (DDReader):. Firefox add-on. DAISY 3.0. emerson-reader, Açık kaynak. Linux, Mac OS X, Windows. EPUB ve DAISY. Mobile DAISY Player, Symbian telefonlar için. Ticari. MAX the DAISY Player. Windows. Bedelsiz. ReadHear. Ticari. Mac OS ve Windows. Read:OutLoud 6. Ticari. Mac OS ve Windows. Daisy Web Player. Açık kaynak. Web tarayıcılarında DAISY kitap okuyabilme. Darwin Reader. Android. DAISY 2.02 and 3.0

Şubat 2014N. Cıblak -- Yeditepe Üniversitesi10 DAISY Kitapları Nasıl Elde Edilir? Çok büyük sayıda DAISY kitapları yayınlayan şirket, organizasyon, ve kuruluş vardır. Hazır DAISY kitaplarının sayısı milyonları geçmektedir. Bazıları ücretsiz, bazıları üyelik ücreti sonrası bedelsiz, bazıları ise kitap başına ücretlidir. Üniversitemizin diğer bazı dünya üniversiteleri gibi bu konuda girişimi olmalıdır. Sadece Yeditepe’ye değil, hizmet bütün vatandaşlarımıza açılabilir. Bu konudaki önerilerimi sonraki bir oturumda sunabileceğim.

Şubat 2014N. Cıblak -- Yeditepe Üniversitesi11 DAISY Kitapları Nasıl Yapılır? DAISY kitabı olışturmak oldukça kolaydır. Gereken temel bileşenlerden bazıları. – MS-Word için SaveAs DAISY eklentisi – DAISY Pipeline derleyici ve dönüştürücüsü. BELGE MS-Word EPUB XML... DAISY Pipeline DAISY Kitap Okuyucu Sunucu

Önerilen Yazılım Bileşenleri AMIS (Daisy Consortium Reader) (Free) Daisy Pipeline (Converter) (Free) Save As Daisy Add-in from Microsoft (Free) NVDA (Non-Visual Desktop Access) (Free) Built-in Support for Turkish (may add others) LUCIFOX e-book reader Firefox extension Very nice and free IVONA Voice (Turkish) for TTS ($45/user) IVONA Reader + 8 Lang. Voices ($190) IVONA Mini Reader (Free, still testing) i-Speech: Nice pronounciation. Mobile versions. NUANCE: Cannot test, but demos are beautiful. (~$100) ReadSpeaker: Rough Turkish. Namık Çıblak – Şubat 2014

Şubat 2014N. Cıblak -- Yeditepe Üniversitesi13 KAYNAKLAR