VADELİ İŞLEM VE OPSİYON BORSASI İŞLEM SİSTEMİ VOBİS

Genel Özellikler Otomatik eşleşme Parametrik yapı Windows tabanlı kullanıcı ekranları Takasbank ile on-line bağlantı Real-time pozisyon teminat kontrolü Emirler, teminatlar ve pozisyonlar hesap bazında

Üç temel bölüm Database (DB) Sisteme ilişkin tüm verilerin ve parametrelerin tanımlandığı ve raporların alındığı bölüm Trading Engine (TE) DB’de tanımlanan parametrelerin yüklendiği, emir eşleşmesi ve risk yönetiminin yapıldığı bölüm Trader Workplace (TW) TE ile kullanıcıların haberleşmesini sağlayan çok sayıda sorgu ekranının bulunduğu bölüm.

Arayüzler Takasbank Veri dağıtım şirketleri Spot piyasalar

Raporlar Dönemsel bültenler (Günlük, aylık vs) Gözetim amaçlı raporlar Tarihsel veriler içeren raporlar Elektronik rapor dağıtımı (ERD) (csv formatında e-mail)

Üyelik türleri Borsa Üyeleri Doğrudan takas üyeleri Takas üyesi olan Borsa üyeleri Doğrudan takas üyeleri Genel takas üyeleri Takas üyesi olmayan Borsa üyeleri

Piyasa Yapıcılık Piyasanın gelişimine ve gelecek taleplere bağlı olarak Piyasa Yapıcı üyelik yetkisi de verilebilir.

Hesap Tipleri Portföy Müşteri Piyasa Yapıcı Global (Bu hesap tipinin altında birden fazla küçük müşteri hesabı izlenir,bu hesabın detayları üye tarafından tutulur ve belirli sürelerle Takasbank’la mutabakat yapılır.)

Temsilci Tipleri Yönetici temsilci Temsilci Piyasa yapıcı temsilci Sorgulamacı temsilci

Seans Türleri Fiyat sabitleyici seanslar Emirler toplanır, sistem en yüksek miktarın gerçekleşmesini mümkün kılacak olan fiyatı “denge fiyatı” olarak ilan eder. Denge fiyatını karşılayan emirler eşleşir. Açılış öncesi seansı baz fiyatı değiştirir. Kapanış seansı uzlaşma fiyatını değiştirir. Normal seans (sürekli müzayede) Sisteme girilen basit fiyat ve zaman önceliğine göre eşleşir.

RİSK YÖNETİMİ (1) Emirler hesap bazında girilir. (İşlemler hesap bazında gerçekleşir.) Takasbank’taki hesabında yeterli teminatı bulunmayan hesaplar pozisyon alamaz. Emrin gerçekleşmesi aşamasında sistem pozisyon limiti kontrolü de yapar.

RİSK YÖNETİMİ (2) Belirli periyotlarla seans içi uzlaşma fiyatı belirlenerek geçici kar/zarar hesaplamaları yapılır. Geçici kar/zarara göre hesaplar “riskli” duruma gelebilir.

RİSK YÖNETİMİ (3) Uzlaşma fiyatı seansın son X dakikasında gerçekleşen minimum N adet işlemin ağırlıklı ortalamasıdır. Kesin kar/zarar günsonunda hesaplanan uzlaşma fiyatına göre bulunur.

RİSK YÖNETİMİ (4) Önemli bir fiyat ve miktar hareketi olduğunda; otomatik olarak uyarılar yayınlanır, “circuit breaker” devreye girebilir ve belirli bir süre için ilgili sözleşmede işlemleri durdurabilir. Hisse senedi endeksi sözleşmeleri için endekse dahil hisselerin temettülerinin de dikkate alındığı Teorik Fiyat hesaplaması yapılabilir.

Sorgu ekranları (TW) Emirlerin, işlemlerin, teminatların, pozisyonların ve sözleşme bilgilerinin izlenebileceği çok sayıda sorgu ekranı bulunmaktadır. Sorgu ekranlarının Excel’e transfer edilmesi mümkün olduğundan günlük verilerin tamamını ve tarihsel verilerin bir kısmını Excel’den almak ve izlemek mümkündür.

Emir giriş ekranı

İşlemler

Teminatlar ve Pozisyonlar

Toplu Emir Girişi Seans başlamadan önce ya da seans sırasında birden fazla (maksimum 50 tane) emir girişi hazırlanıp, bir kerede sisteme gönderilebilir. Merkez dışından gelecek emirler sisteme Toplu Emir Girişi ekranı aracılığıyla girilebilir.

Sözleşme Bazında Teminatlandırma (NET) S sözleşme türüne bağlı S1 ve S2 adlı iki sözleşmemiz olsun. Bu sözleşmeler için; Başlangıç Teminatı (BT)= 100 TL. Sürdürme Teminatı (ST)= %75 (75 TL.) Sözleşme Büyüklüğü (SB)= 1000 $ Spread Teminatı= 100 TL.

Düz Pozisyon S1 Sözleşmesinde; 1 U 1x100 = 100 TL +5K 2x100 = 200 TL +2K 200+(2x100) = 400 TL

Spread Pozisyonu Bu durumda alınması gereken teminat; S1 sözleşmesiyle aynı sözleşme türüne bağlı farklı vadeli bir S2 sözleşmesinde de pozisyon alındığını varsayalım: S1 2K S2 3U Bu durumda alınması gereken teminat; 2 spread pozisyonu + 1 düz pozisyon (2x100)+(1x100)=300 TL

Kar/Zarar Hesaplamaları (1) S1 sözleşmesinde 1.5 TL’ye 1 uzun pozisyon alındığını varsayalım. Ertesi gün uzlaşma fiyatı 1.6 TL’ye çıkarsa: Kar= (1.6-1.5) X 1000 X 1=100 TL

Kar/Zarar Hesaplamaları (2) S1 sözleşmesinde 1.5 TL’ye 1 kısa pozisyon alınırsa, Ertesi günü UF yine 1.6 TL’ye çıkarsa: Zarar=(1.5-1.6)x1000x1=100 TL