Meslek Hastalığı Kavramı ve Hekim Sorumlulukları Alp Ergör Halk Sağlığı AD Ekim 2010 24001 – alp.ergor@deu.edu.tr

BİLDİRİLEN Meslek Hastalığı BİLDİRİLMEYEN Hastanıza şu soruyu sorunuz: “Ne iş yapıyorsun?” B.Ramazzini BİLDİRİLEN Meslek Hastalığı BİLDİRİLMEYEN Levy-Wegman 1995

Toplum sağlığı açısından önemli sağlık sorunları nelerdir? Anımsayalım: Toplum sağlığı açısından önemli sağlık sorunları nelerdir?

Sık Ölümcül Morbid İş sağlığı alanında dibe doğru yarış yapılmaktadır

Meslek hastalığı bir toplum sağlığı sorunu mudur?

YAŞLI Engelli Çocuk SAĞLIK İŞ YAŞAMI

SAĞLIK Çalışma ilişkileri Çalışma ortamı Çalışma koşulları Bireysel özellikler Yaşanan çevre Toplumsal özellikler

Küresel çalışan nüfus (KÇN): 2.7 milyar %80 KÇN gelişmekte olan ülkelerde KÇN için İŞ SAĞLIĞI HİZMETİNE ERİŞİM yalnızca %5-15 düzeyinde Veri ↓ - Ø Denetim↓ - Ø İzlem↓ - Ø TANI - Ø *J.Rantannen - J.Takkala, ILO 2002-2007

Meslek hastalıklarının yalnızca %1-4 tanınabiliyor! KÇN ~ %80’i tehlikeli işlerde Sıradan bir çalışan ve iş yaşamı: 1/3 günlük yaşam ~ %40 tüm yaşam *J.Rantannen - J.Takkala, ILO 2002-2007

İşten kaynaklanan sağlık sorunları Mortalite: 1.2 milyon ölüm/yıl Morbidite: 2 milyon kaza/yıl 160 milyon yeni tanı/yıl İş sağlığı alanında dibe doğru yarış yapılmaktadır

Ekonomopolitik: Küresel GSH %4 İş sağlığı alanında dibe doğru yarış yapılmaktadır

Meslek hastalıkları ve iş arasında güçlü bir nedensel ilişki vardır! ETMEN Meslek hastalığı İşe bağlı hastalıklar: İşe bağlı etmenler kimi hastalıkların gelişimini – sürecini hızlandırabilirler Bütün meslek hastalıkları ÖNLENEBİLİR

Meslek hastalığı önemli bir toplum sağlığı sorunudur! Sık Ölümcül Morbid Bu nedenle: Meslek hastalığı önemli bir toplum sağlığı sorunudur! İş sağlığı alanında dibe doğru yarış yapılmaktadır

Hekimlik sanatının kurucusu Hipokrat, (Kos, MÖ 450) Hekimlik sanatının kurucusu Meslek hastalıkları ile ilgili bilinen ilk kayıt: “Kurşun madeni işçilerinde kolik biçiminde karın ağrıları…”

Farmakolojinin ve spor hekimliğinin kurucusu Gladyatörlerin cerrahı Bergamalı Galen (MS 129-201) Farmakolojinin ve spor hekimliğinin kurucusu Gladyatörlerin cerrahı

Muhammad ibn Zakariya al-Razi – 860-932, İran Yoksulların doktoru, etik kavramının savunucusu Çalışanların hastalıkları

De re metallica Doğa bilimci Agricola (1494-1555) , Almanya De re metallica Doğa bilimci Mineralojinin babası

De Morbis Artificum Diatriba B.Ramazzini İşçilerin Hastalıkları – 1700 İş sağlığının kurucusu Franco G. THE LANCET • Vol 354(4); 1999

Prof.Dr.İsmail TOPUZOĞLU Ülkemizde İş Sağlığının Kurucusu

İlk Meslek Hastalıkları Uzmanımız Dr.Engin TONGUÇ (1928) İlk Meslek Hastalıkları Uzmanımız Meslek Hastalıkları Hastanelerinin kurucusu (1972-1977)

15.2 1.2 * 0.9 666.6 Seçilmiş 3 AB ülkesi, Türkiye ve Dünya Seçilmiş İş Sağlığı Göstergeleri Gösterge Finlandiya İspanya Bulgaristan Türkiye Dünya İş kazalarının sıklığı (yüzbinde) 2.2 9.2 3.4 15.5 20.0 Bildirilen meslek hastalıkları (onbinde) 15.2 1.2 * 0.9 666.6 İş Sağlığı Hizmetlerinin Kapsayıcılığı (%) 87 40 - 12 5-55 * Sağlıktaki dönüşümden sonra Rantanen et all. FIOH, 2002 SGK verisi 2005 & 2009 – A&İst MHH 2008

Türkiye’de durum Ankara Meslek Hst Hst verileri 2008 Bildirilen 614 olgu 2005 yılı AMHH verileri Kesinleşen Dosyalar (n: 325) KOAH, Astma ve diğer AKC hst (%12.0) Pnömokonyoz (%29) %81 meslekle ilişkili

Küresel hız üzerinden yansıtma: Beklenen meslek hastalığı sayıları: Yalnızca İzmir’de 27 000 / yıl

BİLDİRİLEN Tanı konan BİLDİRİLMEYEN Tıbbi bakım+, tanı yok Hastanıza şu soruyu sorunuz: “Ne iş yapıyorsun?” B.Ramazzini BİLDİRİLEN Tanı konan BİLDİRİLMEYEN Tıbbi bakım+, tanı yok Bulgu +, Tıbbi bakım yok Etkilenim +, bulgu yok Levy-Wegman 1995

İşe bağlı riskler Avrupa’da sağlığı tehdit eden 10 etmen arasında yer alıyor Source: World Health Report (2002) Slide from Dr.Rokho KIM, WHO Euro Regional Office

Nunes Bezerra et al. Hard metal lung disease in an oil industry worker Nunes Bezerra et al. Hard metal lung disease in an oil industry worker. J Bras Pneumol. 2009;35(12):1254-1258

Sikiru, Hanifa. Prevalence and risk factors of low back pain among nurses in a typical Nigerian hospital. African Health Sciences Vol 10 No 1 Mrach 2010

HEKİM MESLEK HASTALIĞI TANISI KOYMAKLA YÜKÜMLÜLÜDÜR Eldeki en etkin araç ÖYKÜDÜR!

Hekimlerin %43.9’u mesleği soruyor DEÜTF – EUAH Hekimlerin %43.9’u mesleği soruyor Bu grubun içinde 2. basamak soruları soranlar: %26.0 3. basamak soruları soranlar: %3 Çımrın AH, Sevinç C, Kundak I, Ellidokuz H. Tıp Fakültesi Hastanesinde çalışan hekimlerin meslek hastalıkları alma alışkanlıkları. Toplum ve Hekim 13 (1); 15-19; 1998.

Weevers H-JA, Van der Beek AJ, Anema JR, Van der Wal G and Van Mechelen W. Work-related disease in general practice: a systematic review. Family Practice 2005; 22: 197–204.

Weevers H-JA, Van der Beek AJ, Anema JR, Van der Wal G and Van Mechelen W. Work-related disease in general practice: a systematic review. Family Practice 2005; 22: 197–204.

KOAH Kuşkulu Akciğer Hastalarında Kullanılan Standart Öykü Formunun Ana Başlıkları Meslek Öyküsü Hiç tozlu bir ortamda çalıştınız mı? Hiç bir madende, taşocağında ya da dökümhanede çalıştınız mı? Hiç gaz ya da dumanla karşılaştığınız bir işte çalıştınız mı? Sigara Öyküsü Hiç sigara içtiniz mi? Tütün kullandınız mı? Tütün kullanıyor musunuz? Günde kaç paket içtiniz? Kaç yıl kullandınız? Kaç yıldan bu yana kullanıyorsunuz? Solunumla İlgili Bulgular Öksürüyor musunuz? Nefes darlığı çekiyor musunuz? İlaç Kullanımı İnhaler kullanıyor musunuz? Türü…

Nedensel ilişki ölçütleri Hekimin günlük uygulamalarında “meslek hastalığından kuşkulanmasını” sağlayacak 4 soru Mesleksel Öykü Nedensel ilişki ölçütleri Hastaya yöneltilmesi gereken sorular Zaman ilişkisi Karşılaşmanın başlaması ve ilk bulguların ortaya çıkışı arasında ne kadar zaman geçmiştir? Doz – yanıt ilişkisi Bulgular hasta işten uzak kaldığı zamanlarda geriliyor mu? Bulgular hastanın yoğun mesleksel karşılaşması olduğu dönemlerde artıyor mu? İlişkinin gücü Benzer karşılaşmaları olan ve benzer bulgular gösteren meslektaşları var mı? Cegolon, Lange, Mastrangelo. DTehbaete Primary Care Practitioner and the diagnosis of occupational diseases. BMC Public Health 2010, 10:405

Hastanıza mesleğini sorun ve sorgulayın! Çalışma yaşamında sağlığın temel bileşenlerini unutmayın! MH tanısı koyuyorsanız BİLDİRİN!

Teşekkürler