HEMODIYALIZ RAUF KUTALP 20394155 Hastaneciyiz.blogspot.com

Böbreklerimiz, omurganın her iki yanında,karın boşluğu içerisinde ve bel bölgesinin biraz üzerinde yer alırlar. Normalde her insanda iki adet böbrek bulunur. Fakat sağlıklı tek bir böbrek de normal yaşam sürdürmeye yeterlidir. Böbrekler şekil olarak fasulyeye benzerler. Ağırlık ve yapı olarak çok küçük görünen bu organların vücudumuz için önemi çok büyüktür.

Böbreğin Görevleri * Vücutdaki zararlı atık maddeleri süzerek, idrar yolu ile dışarı atar * Vücutdaki gerekli olan bazı minerallerin, suyun, glikozun ve proteinlerin dengede tutulmasını sağlamakla görevlidir. * Böbrekler salgıladıkları hormonlar yardımıyla tansiyonu dengeler, kemik iliğini uyararak kan yapımına yardımcı olurlar. * Vücuda alınan D vitamininin kullanılmasını sağlayarak kandaki kalsiyum - potasyum seviyesini dengeler dolayısıyla kemiklerin oluşmasında önemli bir rolü vardır.

Bir Böbrek Problemi Nasıl Anlaşılır? İdrar yolları probleminin erken belirtileri dokularda şişmeye yol açan sıvı tutulumu, idrar sıklığı ve görünümündeki değişiklik, idrar yaparken yanma hissi, yüksek tansiyon, baş ağrısı ve yorgunluktur. Ağrı birşeylerin yolunda gitmediğinin belirgin habercisidir fakat bazı ciddi durumlarda (nefritlerde, hipertansiyonda) ağrısız olabilir. Bu belirtilerin bir kısmı diğer hastalıklarda da sık bulunur. Basit bir idrar tahlili ve kan testleri bir böbrek uzmanı tarafından incelenerek böbrek problemi olup olmadığını kolayca anlaşılır. Böbreklerin ek kapasitesi fazladır. Hatta bazı kişiler bir böbrekle doğarlar ve kötü hiçbir etki  görülmeyebilir. Kişiler böbrek fonksiyonlarının  %30 uyla oldukça iyi idare edebilirler ancak total böbek yetmezliği tedavi edilmezse öldürücüdür.

Böbrek Yetmezliği Nedir?   Böbrek yetmezliği akut ve kronik olabilir. Temel fark yetmezliğin olma hızı, ne kadar sürdüğü ve yetmezliğin kendisidir. Akut böbrek yetmezliği saatler veya günler içinde çok hızlı ortaya çıkar. Genellikle geri dönüşümlüdür ve dializ yanlızca böbreklerin çalışmadığı zamanlarda gereklidir. Akut böbrek yetmezliği örneğin şok veya bir kazada yaralanma sonrasında, bazı  zehirlenme türlerinde ve böbreğe giden damarların tıkanması veya yaralanması sonucunda oluşabilir. Kronik böbrek yetmezliği (son dönem böbrek hastalığı) böbrekleri yavaşça bozan ilerleyici bir hastalıktır. Bu durum yıllar boyu sürebilir ve hastalık çok ilerleyene kadar belirtiler görülmeyebilir.

Kronik Böbrek Yetmezliğinin Bazı Nedenleri: * İltihap ve böbreğin filtre harabiyeti (glomerulonefrit) * Böbreğin bazı bölümlerinin enfeksiyonu (pyelonefrit) * Böbreklere giden damarların hasarlanması sonucu azalmış kan akımı * Diabet * Hipertansiyon * Normal böbrek dokusunun yerini kistlerin alması

Son Dönem Böbrek Yetmezliğinde Tedavi Seçenekleri * Periton Diyalizi * SAPD ( Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi) * APD (Aletli Periton Diyalizi) * Hemodiyaliz * Transplantasyon

HEMODİYALİZ NEDİR? Hemodiyaliz kanın vücut dışında bir makine aracılığıyla temizlenip (suni böbrek) vücuda geri verilmesi işlemidir. Normalde hastanelerin böbrek diyaliz ünitelerinde yapılır. Hastanın sağlık durumuna göre haftada 2-3 kez uygulanmalıdır. Her seans yaklaşık 4-5 saat sürmektedir. Hemodiyalizin gerçekleştirilmesi için küçük bir cerrahi operasyona ihtiyaç vardır. Bu operasyon hastaya yapılan hemodiyaliz işlemini hızlandırmak ve kolaylaştırmak için uygulanır ve damarların birleştirilmesi şeklinde gerçekleştirilir. Hemodiyaliz atık maddeleri vücuttan hızla ve başarıyla uzaklaştırır.

Hemodiyaliz Prensibi Hemodiyaliz Nasıl İşler ? Kan, diyalizör (yapay böbrek) olarak bilinen bir fitrede temizlenmek üzere vücut dışına çıkarılır. Diyalizör, selüloz veya benzer bir üründen yapılmış yarı-geçirgen bir membranın bir tarafından kanın diğer tarafına dializatın akması prensibine göre işler. Diyalizat, normalde vücutta bulunan fakat böbrek yetersizliliğinde aşırı miktarlara varan mineral ve tuzlardan ayarlanmış bir miktar içerir. Membranın değişik boyutlardaki küçük delikleri; kandaki fazla sıvı ve maddelerin değişik hızlarda küçük moneküller hızlı ve büyük olanlar daha yavaş, geçerek kanda doğru bir denge sağlanana kadar diyalizata aktarılmasını sağlar. Bir böbrek makinası, kan akımını, basıncı ve değişim hızını ayalar. Herhangi bir zaman diliminde diyalizörde yanlız çok az miktarda kan olduğu için, kan hastadan diyalizere, dializerden de hastaya yaklaşık dört saatte dolaşır. Tedavi genellikle haftada üç keredir. Her hasta için diyalizin zamanı ve miktarı programlanabilir. Tedavinin sıklığı ve süresi elbette ki böbrek yetersizliğinin derecesine ve uzaklaştırılması gereken toksin (zehir) ve sıvı miktarına bağlıdır.

HEMODİYALİZDE KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER Hemodiyaliz işlemi, hasta kanının hastanın genellikle daha az kullanılan kolundaki bir arteriyovenöz fistül veya bir santral venöz kateterden alınarak hemodiyaliz seti içinde diyalizere pompalanması ve diyalizer içinde diyaliz solüsyonu ile aralarında hemodiyaliz membranı bulunacak şekilde karşı karşıya getirilmesini gerektirir. Bu nedenle bir hemodiyaliz seansı sırasında bu işlemi yerine getirmeye yarayacak bazı araç ve gereçlerin yapıları ve işlevlerinin bilinmesi gerekir. Bu araç ve gereçler şunlardır: 1. Su arıtma sistemi 2. Diyaliz solüsyonu 3. Diyalizer 4. Hemodiyaliz makinesi ve setleri.

Hemodiyaliz makineleri esas olarak iki anabölümden oluşur: a) Ekstrakorporeal (vücut dışı) kan devresi b) Diyaliz sıvısı devresi.

a.Ekstrakorporeal kan devresi Ekstrakorporeal kan devresi kanın hasta (arteriyovenöz) AV fistülünün arteriyel tarafından alınıp diyalizerden geçirildikten sonra AV fistülün venöz tarafına geri verildiği sistemin adıdır. Ekstrakorporeal kan devresi şu parçalardan oluşur: 1.Hemodiyaliz seti 2.Diyalizer 3.Hemodiyaliz makinesine ait parçalar 4.Arteriyel ve venöz basınç monitörleri 5.Kan pompası 6.Heparin pompası 7.Hava kabarcığı dedektörü 8.Otomatik akım durdurucular (klempler).

Ekstrakorporeal kan devresi

b.Diyaliz sıvısı devresi Hemodiyaliz makinesinin solüsyon konsantresini alıp diyaliz suyu ile karıştıran ve nihai diyaliz solüsyonunu elde eden, bu solüsyon içindeki elektrolitleri konsantrasyonları açısından kontrol eden, vücut sıcaklığına kadar ısıtan, hemoglobin kaçağı, solüsyon bileşiminde bozukluklar gibi durumları saptamaya yönelik ikaz sistemlerini kapsayan bir bölümüdür. Diyaliz sıvısı devresi aşağıdaki bileşenlerden oluşur: 1.Oranlı karıştırma pompası 2.Isıtıcı 3.Deaerasyon modülü 4.Kondüktivite kontrol monitorü 5.Sıcaklık kontrol monitörü 6.Kan kaçağı tesbit monitörü 7.Diyalizat basınç monitörü 8.Diyalizat pompası 9.Dezenfeksiyon sistemi 10.Ultrafiltrasyon kontrol sistemleri

Hemodiyaliz işleminin yapılabilmesi için 1-2 m2 genişliğindeki bir diyaliz membranı parçasının steril, kan akımına uygun, az yer kaplayacak ve pratik kullanımlı bir şekle getirilmesi gerekir. Bu amaca uygun, içinde diyaliz membranının bulunduğu, genellikle bir seferlik kullanıma uygun olarak imal edilmiş gereçlere diyalizer denilir. İdeal bir diyalizer aşağıdaki özellikleri taşımalıdır: 1.Küçük ve orta moleküler ağırlıklı üremik toksinler için klirensi yüksek olmalıdır 2.Yaşam için gerekli maddeler için geçirgenliği ihmal edilebilecek düzeyde olmalıdır 3.Yeterli ultrafiltrasyon (hasta kanından suyun uzaklaştırılması) sağlamalıdır 4.Hemodiyaliz sonrasında diyalizer içinde ancak minimal miktarda kan kalmalıdır 5.Güvenilirliği yüksek olmalıdır 6.Non toksik olmalıdır 7.Ucuz olmalıdır 8.Tekrar kullanılabilir olmalıdır.

Belli başlı üç diyalizer tipi bulunmaktadır: 1-Coil (koil-kangal) diyalizerler: 2-Paralel tabaka (plate) diyalizerler: 3-Hollow fiber (halov faybır-içi boş lif) tip diyalizerler:

HEMODİYALİZ MAKİNESİ

Hemodiyalizin;    Avantajları * Tedavi; Eğitilmiş bir ekip tarafından yürütülür. * Tedavi kısadır: 4-6 saat her hafta 2-3 kez     Dezavantajları * Haftada birçok kez tedavi merkezine gitme süresi * Diyette potasyum, sıvı ve proteinle ilgili pek çok kısıtlama bulunmaktadır.

SORULAR 1-Son dönem diyaliz teknikleri kaç tanedir? İsimlerini yazınız. 2-Hemodiyaliz makinaları esas olarak kaç bölümden oluşur? İsimlerini yazınız.

CEVAPLAR 1-Son dönemde 5 çeşit böbrek yetmezliği tedavisi kullanılmaktadır. Bunlar; * Periton Diyalizi * SAPD ( Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi) * APD (Aletli Periton Diyalizi) * Hemodiyaliz * Transplantasyon 2-Diyaliz makinesi 2 ana bölümden oluşmaktadır. Bunlar; - Ekstrakorporeal (vücut dışı) kan devresi - Diyaliz sıvısı devresi.

KAYNAKLAR http://www.vascularaccessdoc.com/ http://gil1.home.pipeline.com/esrd/dmachine.htm Akoğlu E. Hemodiyaliz El Kitabı. 1995.

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER... SUNUMUM SONA ERMİŞTİR... -----------------------------0---------------------------- DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER...