KAYNAKLAR

KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR İşletmeler edinmiş olduğu varlıkları öz kaynak ve yabancı kaynak olmak üzere iki tür kaynaktan sağlarlar. Yabancı kaynaklar kendi içinde, kısa ve uzun vadeli olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Kısa vadeli yabancı kaynaklara ait hesaplar pasif karakterli olduğundan hesapların işleyişindeki ortak özellik alacak yanlarından çalışmaya başlamalarıdır. Borçlar arttıkça ilgili hesapların alacağına, azaldığından (ödedikçe) borcuna kayıt yapılır ve dolayısıyla bu hesaplar daima alacak kalanı verirler.

Bu gruptaki hesaplar, dönen varlıkların ayrılmasında kullanılan ölçüye uygun olarak, en çok bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi sonunda ödenecek yabancı kaynakları kapsar. 30- MALİ BORÇLAR 32- TİCARİ BORÇLAR 33- DİĞER BORÇLAR 34- ALINAN AVANSLAR 35- YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ 36- ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER 37- BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 38- GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI 39- DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

Mali Borçlar İşletmelerde faaliyetlerin yürütülmesi için sadece öz sermaye genel olarak yeterli olmamakta ve ek nakit ihtiyacı için, menkul kıymet çıkarıp satmak ve bankalardan kredi temin etmek yoluna da gidilmektedir. Mali borçlar, İşletmenin kredi kurumlarına olan kısa vadeli borçları ile kısa vadeli para ve sermaye piyasası araçları ile sağlanan kaynaklar ve vadesine bir yıldan daha az süre kalan uzun vadeli mali borçların ana para taksit ve faizlerini dekapsamaktadır.

Mali Borçlar 300- BANKA KREDİLERİ 301- FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR 302- ERTELENMİŞ FİNANSAL KİRALAMA BORÇLANMA MALİYETLERİ (-) 303- UZUN VADELİ KREDİLERİN, ANAPARA TAKSİTLERİ VE FAİZLERİ 304- TAHVİL ANAPARA BORÇ TAKSİT VE FAİZLERİ 305- ÇIKARILMIŞ BONO VE SENETLER 306- ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER 308- MENKUL KIYMET İHRAÇ FARKLARI (-) 309- DİĞER MALİ BORÇLAR

Mali Borçlar 300- BANKA KREDİLERİ HESABI İşletmenin banka ve diğer finans kuruluşlarından aldığı kısa vadeli kredilere ilişkin tutarların izlendiği hesaptır. Bankalar rehin olarak verilen maddi duran varlıkların toplam değeri üzerin-den bankacılıkta marj oranı denilen bir emniyet payı düşüldükten sonra ödeme yapar. Örneğin marj oran %20 ise maddi varlığın değerinin %80’i kadar kredi verilir.

Hesabın İşleyişi : İster avans, isterse borçlu cari hesap şeklinde olsun bankadan kredi çekildiğinde 300 Banka Kredileri Hesabının alacağına, kredi borcunu arttırıcı işlemler yine hesabın alacağına kaydedilirken, kredi borcu ödendiğinde hesabın borcuna kayıt yapılır. İşletmeler bankaya borcundan fazla para yatırmayacaklarından bu hesap daima alacak bakiyesi verir.

Örnek 77: a) İşletme, 17.02.200X tarihinde 200.000 YTL nominal değerli devlet tahvilini Ziraat Bankası Isparta Şubesine rehnederek, adına açılan altı ay vadeli 5427 nolu ve % 20 marjlı kredi hesabından 160.000 YTL çekmiştir. b) Yukarıda alınan kredi 6 ay sonra 80.000 YTL. faiz ile birlikte 240.000 YTL bankaya yatırılıp rehnedilen devlet tahvili de geri alınmıştır.

Devlet tahvili rehin verildiğinde : Kredinin kullanılması : Altı ay sonra kredi ve faizinin ödenmesi: Rehnedilen tahvilin geri alınması :

Bankaların müşterilerine belli limitli bir cari hesap açarak müşterilerinin bu hesaptan kredi sınırları içinde istedikleri zaman para çekme ve yatırmalarına imkan sağladıkları hesaba borçlu cari hesap adı verilir. Borçlu cari hesaplar açık kredi şeklinde (kefaletsiz), kefalet karşılığı maddi teminat karşılığı olabilir. Bu tür hesaplar genellikle bir vadeye bağlı değildirler. İşletme kendi adına açılan borçlu cari hesaptan ihtiyacı olduğu zaman kredi çeker, para durumu elverişli olduğu zamanda yatırarak faizden tasarruf sağlayabilir.

Örnek 78: İşletme Vakıflar Bankasından 800.000.- YTL. limitli açık kredi sağlamış ve bununla ilgili aşağıdaki işlemleri gerçekleştirmiştir. a) Kredi hesabından 500.000.- YTL çekmiştir. b) Daha önce kredi hesabı üzerine satıcı lehine keşide edilen 100.000.- YTL.lik çek bedelinin ödendiği bildirilmiştir. c) Kredi hesabına 200.000.- YTL yatırılmıştır. d) Kredi hesabına banka tarafından 60.000.- TL faiz tahakkuk ettirilmiştir.

Kredi hesabından para çekilmesi : Kredi hesabı üzerine keşide edilen çekin ödenmesi : Kredi hesabına yapılan ödeme : Kredi hesabına faiz tahakkuku :

Bankalar, işletme tarafından verilen belgeleri inceledikten sonra, altın ve gümüş, hazine bonoları, senetler, hisse senedi ve tahviller, mal, ticari belgeler vb. maddi teminat karşılığı borçlu cari hesap açmaya karar verebilirler. Bu durumda kredinin karşılığını oluşturan maddi varlığın değeri takdir edilir. Belirlenen değerden belirli bir marj düşülerek kredi açılır.

Örnek 79: Ziraat Bankasından senet karşılığı 700.000.- limitli kredi sağlan-mıştır. Yapılan anlaşmaya göre Ziraat Bankası işletmenin getirdiği senetlere % 30 marj uyguladıktan sonra ödeme yapacaktır. Bu kredi ile ilgili aşağıdaki işlemler gerçekleştirilmiştir. a) 01.08.200X tarihinde işletme, toplamı 700.000 YTL eden 5 adet senedi bankaya rehin olarak ciro etmiştir. b) 03.08.200X açılan borçlu cari hesaptan % 30 marj düşüldükten sonra kalan 590.000.- YTL’yi çekmiştir. c) 30.08.200X tarihinde aldığı dekonttan bankaya teminata verilen ve borçlusu Ali Acar olan 150.000.- YTL’ lik senet tutarının banka tarafından tahsil edildiği ve 1.000.- YTL tahsil masrafı düştükten sonra kalan tutarın kredi hesabımızdan mahsup edildiği anlaşılmıştır.

Senedin teminata verilmesi : Bankadan kredi çekilmesi: Teminattaki senedin banka tarafından tahsili :

İşletmeler bankalardan yabancı para türünde de kredi alabilirler İşletmeler bankalardan yabancı para türünde de kredi alabilirler. Alınan bu krediler de YTL. cinsinden kaydedilmek zorundadır. Ödeme sırasındaki faiz ve kur farkı borçlanma gideri olduğundan Finansman Gideri olarak muhasebeleştirileceği gibi satın alınan varlığın maliyetine de ilave edilebilir.

Örnek 80: a) 01.05.200X, İşletme bir yabancı bankadan 6 ay vadeli 20.000.- Euro Kredi almıştır ve tutar işletmenin Ziraat Bankasındaki mevduat hesabına yatırılmıştır. Kredinin alınış tarihinde 1 Euro =1,700.- YTL.’dir. b) 01.11.200X tarihinde kredi borcunun tamamı ve 2.000 Euro faizi bankadaki mevduat hesabından ödemiştir. Ödeme tarihinde 1 Euro = 1.800.- YTL.’dir.

Mali Borçlar 303-UZUN VADELİ KREDİLERİN ANAPARA TAKSİTLERİ VE FAİZLERİ Vadelerine bir yıldan fazla süre bulunmakla birlikte uzun vadeli kredilerin, bilanço tarihinden itibaren 1 yıl içinde ödenecek anapara taksitlerinin ve tahakkuk ettiği halde henüz ödenmeyen faizlerinin izlendiği hesaptır. Hesabın İşleyişi : Uzun vadeli borçların, bilançonun düzenleme tarihini izleyen bir yıllık dönemde ödenecek olan taksitleri ve faizleri bu hesaba alacak, ödenmeleri halinde borç kaydedilir. Örnek 81: İşletmenin daha önce bir bankadan almış olduğu 4 yıl vadeli kredinin önümüzdeki bilanço döneminde ödenecek anapara taksit tutarı 2.000.- YTL dir.

Mali Borçlar 304- TAHVİL ANAPARA BORÇ TAKSİT VE FAİZLERİ Bilanço tarihiden itibaren bir yıl içinde ödenecek tahvil anapara borç taksitleri ile tahvillerin tahakkuk edip de henüz ödenmeyen faizlerinin izlendiği he-saptır. Hesabın İşleyişi : Kısa vadeli olma niteliği kazanan tahvil taksitleri ve ödeme tarihi gelmiş faizler bu hesaba alacak, ödendiklerinde ise borç kaydedilirler. Örnek 82: 31.12.200X tarihinde daha önce 4 yıl vadeli çıkarılan 800.- YTL.’lik tahvilin 2 taksitinin süresi 1 Ekim 2008 tarihinde dolacaktır. Anapara borç taksitinin vadesinin 1 yılın altına inmesi ve tahvil bedelleri banka aracılığı ile ödenmesi kayıtlarını yapınız.

Mali Borçlar 305- ÇIKARILMAŞ BONOLAR VE SENETLER İşletmenin kısa vadeli finansman ihtiyacını karşılamak için çıkardığı finansman ve banka bonoları gibi kısa vadeli para ve sermaye piyasası araçları karşılığında sağlanan fonların izlendiği hesaptır. Hesabın İşleyişi : Menkul kıymetler ihraç edildiğinde nominal bedel üzerinden bu hesaba alacak, ödenmeleri halinde ise borç kaydedilir. Örnek 83: İşletme 01.07.200X günü % 20 faiz oranlı 6.000.- YTL.’lik finansman bonosunu nominal değerleri üzerinden satıyor. Senetler 01.10.2007 günü faizi ile birlikte ödeniyor.Senetler satıldığında ve Senetler ödendiğinde kayıtlar nasıl olacaktır?

Mali Borçlar 308- MENKUL KIYMET İHRAÇ FARKLARI (-) Nominal değerinin altında ihraç edilen, tahvil senet v.s. diğer menkul kıy-metlerin nominal değerleri ile satış fiyatı arasındaki farkın gelecek döneme ait olan kısmı bu hesapta izlenir. Örnek 84: İşletme 01.07.200X günü 90 gün vadeli olarak çıkardığı % 90 faiz oranlı 6.000 YTL.lik finansman bonosunu, peşin değeri olan 5.700.- YTL.den satıyor. Finansman bonosu ihracını ve ihraç farkının gider yazılmasını kaydediniz.

Bu gruptaki hesaplar, dönen varlıkların ayrılmasında kullanılan ölçüye uygun olarak, en çok bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi sonunda ödenecek yabancı kaynakları kapsar. 30- MALİ BORÇLAR 32- TİCARİ BORÇLAR 33- DİĞER BORÇLAR 34- ALINAN AVANSLAR 35- YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ 36- ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER 37- BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 38- GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI 39- DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

Ticari Borçlar İşletmeler esas faaliyet konusu olan işini ve diğer işlerini ya peşin, ya da kredili olarak yapmaktadırlar. Bu gruptaki hesaplar işletmenin ticari ilişkiler nedeniyle ortaya çıkan bir yıla kadar vadeli senetli ve senetsiz borçlarının izlendiği hesap grubunu içerir. 320 SATICILAR 321 BORÇ SENETLERİ 322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) 326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 329 DİĞER TİCARİ BORÇLAR

Ticari Borçlar 320- SATICILAR İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alışlarından kaynaklanan senetsiz borçlarının izlendiği hesaptır. Hesabın İşleyişi : Kredili mal alışı, satıcının işletme adına yaptığı harcamalar vb. sebeplerle ortaya çıkan senetsiz borcun doğması ile 320- Satıcılar Hesabına alacak, ödenmesi ile borç kaydedilir.

Örnek 85: İşletme, satıcı Bay C’ den tamamı kredili 72.000.- YTL.’si KDV olmak üzere 472.000..- YTL.’lik mal almıştır. b) Alınan mallardan KDV dahil 23.600.- YTL.’lik kısmı istenilen şartları taşı-madığından satıcı Bay C’ ye iade ediliyor ve bedeli satıcıya olan borçtan mah-sup ediliyor. c) Satıcı bay D’ den % 18 KDV dahil 236.000.- YTL.’lik, Satıcı Bay K’ dan % 18 KDV dahil 354.000.- YTL.’lik malın tamamı kredili olarak satın alınıyor. d) Satıcı Bay D’ den alınan malın işletmeye nakli için satıcının işletmemiz adına ödediği % 18 KDV dahil 11.800.- YTL. ile ilgili belge alınıyor. e) Satıcı bay C’ ye olan borcun 100.000.- YTL.’si nakden ödeniyor. f) Satıcı bay K’ dan işletmeye 3.600.- YTL.’si KDV olmak üzere 23.600.- YTL.’lik iskonto sağladığını ve tutarı borcumuzdan mahsup ettiğini bildiren bir dekont alınıyor. g) Satıcı bay D’ ye olan borca karşılık 50.000.- YTL’lik çek 100.000.- YTL.’lik senet ciro ediliyor. h) Satıcı Bay C’ ye olan borcun 200.000.- YTL.’si satıcının aynı banka nezdindeki hesabına virman yoluyla ödeniyor. i) Satıcı bay K’nın emri üzerine kendisinin 150.000.- YTL’.lik borçlu olduğu Bay X’e ilgili tutar nakden ödeniyor.

Ticari Borçlar 321- BORÇ SENETLERİ İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senede bağlanmış ticari borçların izlendiği hesaptır. Ortaklar, ana kuruluş iştirakleri ve bağlı ortaklıklara olan senetli ticari borçların bilanço dip-notlarında gösterilmesi gerekir. Hesabın İşleyişi: 321- Borç Senetleri Hesabı, işletme sahibi veya yetkilileri tarafından imzalanan, 1 yıldan daha kısa vadeli bonolar ile poliçe kabul edildiğinde alacaklanır, bunların ödenmesi ile borçlanır. Hesabın alacak kalanı senetli borçların tutarını gösterir.

Senet Verilmesi : Örnek 86: İşletme 100.000.- + %18 KDV liralık malı iki ay vadeli bir bono imzalayarak satın alıyor. Poliçe Kabulü : Örnek 87: Satıcı Bay C’ye olan 200.000.- YTL.’lik borca karşılık satıcı tarafın-dan düzenlenen aynı tutarda poliçe almış ve ‘kabulümdür’ diye yazarak aynı tarihte keşideci bay C’ ye gönderilmiştir.

Hesaba Karşılık bono verilmesi : Senedin Ödenmesi : Örnek 88: Vadesi dolan 80.000.- YTL. senedi geri alarak tutar ödeniyor. Senedin Yenilenmesi : Örnek 89: Vadesi gelen 200.000.- Tl’ lik borç senedi işletmenin nakit duru-munun elverişsizliği sebebiyle ödenemiyeceğinden senedin alacaklısı ile ileri tarihi 240.000.- YTL nominal değerli yeni bir senetle değiştirilmesi hususunda anlaşılmış ve değiştirme işlemi gerçekleştirilmiştir. Hesaba Karşılık bono verilmesi : Örnek 90: İşletme borçlu bulunduğu satıcı Bay K’ya 120.000.- YTL’.lik bir bono imzalayarak veriyor.

Ticari Borçlar 326- ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR İşletmenin; Üçüncü kişilerin belli bir işi yapmalarını sağlamak Üçüncü kişilerin aldıkları bir değeri geri vermelerini sağlamak, Belli sözleşmeler nedeniyle gerçekleşecek bir alacağın karşılığı olarak aldığı depozito ve teminatların izlendiği hesaptır. Örneğin işletme kiraya verdiği binasının hasarı karşılığı olarak depozito alabilir. Bu para binada hasar olmadığı ve bina boşaltıldığı zaman kiracıya geri verilecek bir tutarı ifade eder. Hasar olur ise hasar bu tutardan mahsup edilir. Hesabın İşleyişi: Yukarıda belirtilen nedenlerle alınan depozito ve temi-natlar bu hesabın alacağına, geri verilenler veya hesaba sayılanlar ise borcuna kaydedilir.

Örnek 91: İşletme 3 yıl için kiraya verdiği işyeri için depozito olarak 60.000.- YTL. tahsil etmiştir. Örnek 92: İşletmenin tomruk satışı için açmış olduğu ihaleye üç firma katılmış ve her birinden 15.000.- YTL nakdi teminat alınmıştır. Örnek 93: İhale, katılan A firmasının üzerinde kaldığından diğer iki firmanın teminatı olan 30.000.YTL iade edilmiştir. Örnek 94: İhale üzerinde kalan A firması işi yapmaktan vazgeçtiğini bildirmiş, bunun üzerine işletme 15.000 YTL.lik teminatı gelir kaydetmiştir.

Bu gruptaki hesaplar, dönen varlıkların ayrılmasında kullanılan ölçüye uygun olarak, en çok bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi sonunda ödenecek yabancı kaynakları kapsar. 30- MALİ BORÇLAR 32- TİCARİ BORÇLAR 33- DİĞER BORÇLAR 34- ALINAN AVANSLAR 35- YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ 36- ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER 37- BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 38- GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI 39- DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

Diğer Borçlar Bu hesap grubu, herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmiş ve en çok bir yıl içinde ödenmesi düşünülen borçların kaydedildiği hesap grubudur. THP’ında aşağıdaki gibi bölümlenmiştir. 331 ORTAKLARA BORÇLAR 332 İŞTİRAKLERE BORÇLAR 333 BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR 335 PERSONELE BORÇLAR 336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 337 DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)

Diğer Borçlar 331- ORTAKLARA BORÇLAR İşletmenin esas faaliyeti konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklara borçlu bulunduğu tutarların izlendiği hesaptır. Hesabın İşleyişi: Borcun doğması halinde hesaba alacak, ödenmesi halinde ise borç kaydedilir. Örnek 95: İşletme ortağı Bay A’ dan kısa vadeli finansman ihtiyacını karşılamak için 300.000- YTL. borç para almıştır. Örnek 96: Ortak Bay A’ dan alınan borcun 200.000.- YTL’.si ve 30.000.- YTL. faizini bankalar arası virman yoluyla ödenmiştir.

Diğer Borçlar 332- İŞTİRAKLERE BORÇLAR İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla iştirakte bulunduğu işletmelere olan borçlarının izlendiği hesaptır. Hesabın İşleyişi : Borcun doğması halinde hesaba alacak ödemesi halinde ise borç kaydedilir. Örnek 97: İşletme ortağı olduğu X şirketinden içinde bulunduğu nakit dar-boğazını aşmak maksadıyla 400.000.- YTL. ödünç para alıyor. Tutar işletmenin banka hesabına yatırılıyor.

Diğer Borçlar 333- BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR İşletmenin; sermaye taahhüdünden borçları hariç olmak üzere faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla bağlı ortaklıklara olan borçlarının izlendiği hesaptır. Hesabın İşleyişi: Borcun doğması halinde bu hesaba alacak, ödenmesi halinde ise borç kaydedilir. Örnek 98: Bağlı ortaklıktan 100.000.- YTL. borç para alınmıştır.

Diğer Borçlar 335- PERSONELE BORÇLAR İşletme personelinin tahakkuk etmiş olup henüz ödenmemiş ücretleri ile diğer nedenlerden doğan alacaklarının izlendiği hesaptır. Örnek 99: İşletme ana sözleşmenin gereği genel kurul toplandıktan sonra net kârının % 5’ini personele temettü olarak dağıtmaktadır. İşletmenin 2007 yılı vergiden sonraki kârı 4.000.000.- YTL’ dir. Şirketin genel kurulu 25.04.2008 tarihinde yapılmıştır. Örnek 100: Başka bir şehre 20.000.- YTL. avans ödenerek görevli gönderilen personel görev dönüşünde 25.000.- YTL.’lik belge ibraz etmiş avansı aşan tutar kendisine ödenmek üzere hesaba alınmış, daha sonra ödenmiştir.

Diğer Borçlar 336- DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR Ticari işlemlere dayanmayan ve yukarıdaki hesapların hiçbirinin kapsamına girmeyen borçların izlendiği hesaptır. Örnek 101: İşletme iyi ilişkiler içinde bulunduğu X işletmesinin talebi üzerine kendisine hatıra dayanan 3 ay vadeli 50.000.- YTL değerinde bono imzalayıp vermiş, söz konusu tutarı X işletmesinin hesabına borç kaydetmiştir. Örnek 102: Vade sonunda senet bedelinin X işletmesi tarafından ödendiği bildirilmiş ve X işletmesi ayrıca pul bedelini nakit olarak göndermiştir.

Bu gruptaki hesaplar, dönen varlıkların ayrılmasında kullanılan ölçüye uygun olarak, en çok bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi sonunda ödenecek yabancı kaynakları kapsar. 30- MALİ BORÇLAR 32- TİCARİ BORÇLAR 33- DİĞER BORÇLAR 34- ALINAN AVANSLAR 35- YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ 36- ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER 37- BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 38- GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI 39- DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

Alınan Avanslar Gerek satış sözleşmeleri dolayısıyla, gerekse diğer nedenlerle, işletme tarafından üçüncü kişilerden alınan avansların izlendiği hesap grubudur. 340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI 349 ALINAN DİĞER AVANSLAR

Alınan Avanslar 340- ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI İşletmenin satış amacıyla gelecekte yapacağı mal ve hizmet teslimleri ile ilgili olarak peşin tahsil ettiği tutarların izlendiği hesaptır. Hesabın İşleyişi : Alıcılardan alınan avanslar bu hesabın alacağına kaydedilirken, malın teslim edilmesi, hizmetin görülmesi, sözleşmenin feshi dolayısıyla iadesi durumunda hesabin borcuna kaydedilir. Örnek 103: a) Alıcı Bay C’den daha sonra gönderilecek mala karşılık olmak üzere 100.000.-YTL. avans alınmıştır. Alıcı ödemeyi işletmenin bankadaki hesa-bına yapmıştır. b) Alıcı Bay C’ ye % 18 KDV dahil 472.000.- YTL’ lik mal gönderilmiş bedelden daha önce alınan 100.000.- YTL’ lik avans düşüldükten sonra kalan tutarın yarısı nakden tahsil edilmiş yarısı için ise çek alınmıştır.

Bu gruptaki hesaplar, dönen varlıkların ayrılmasında kullanılan ölçüye uygun olarak, en çok bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi sonunda ödenecek yabancı kaynakları kapsar. 30- MALİ BORÇLAR 32- TİCARİ BORÇLAR 33- DİĞER BORÇLAR 34- ALINAN AVANSLAR 35- YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ 36- ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER 37- BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 38- GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI 39- DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler İşletme, ticari faaliyetle bulunurken gerek personeline gerekse üçüncü kişilere yaptığı bazı ödemelerden yasalar ya da yaptığı sözleşmeler gereği bazı kesintiler yapmak ve bunları adına kesinti yapılan kurumlara yatırmak zorun-dadır. GVK gereğince yapılan Gelir Vergisi kesintisi, DVK gereğince yapılan Damga Vergisi ödemeleri, SSK Mevzuatı gereği yapılacak kesintiler, sendika aidatları, icra taksitleri, kanuni süresinde ödenmeyen vergi ve yükümlülükler vb. borçlarının izlendiği hesap grubudur.

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ 368 VADESİ GEÇMİŞ ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER 369 ÖDENECEK DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER

Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler 360- ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR İşletmenin ekonomik faaliyetleri sonunda yaptığı ödeneklerden mevzuat uyarınca mükellef ve sorumlu sıfatıyla keserek ilgili kurumlara yatıracağı vergi, resim, harç, fon, vb. kesintiler ile ilgili işlemlerin izlendiği hesaptır. Hesabın İşleyişi: Yapılan ödemelerden vergi, fon vb. kesintiler yapıldığında ya da işletmece ödenecek bir vergi borcu tahakkuk ettirildiğinde hesabın alacağına, ödemeler yapıldıkça borcuna kayıt edilir. Örnek 104: İşletme muhasebecisine olan 20.000.- YTL. muhasebeci ücretinden 4.400.- YTL. Gelir Vergisi kestikten sonra kaydın tutarı nakden ödenmiştir. Örnek 105: İşletmenin bir önceki ayda ödenecek Vergi ve fonlar hesabına kaydettiği 22.000.- Gelir Vergisi 5.000.- YTL Damga vergisi vergi dairesine yatırılmıştır.

Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler 361- ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ İşletmenin personelinin hakedişlerinden sosyal güvenlik mevzuatı hükümlerine göre kesmekle yükümlü olduğu personele ait emeklilik keseneği, sigorta primleri ile bunlara ilişkin işveren payları ve işverence sosyal güvenlik kuruluşlarına ödenecek diğer yükümlülüklerin izlendiği hesaptır. Hesabın İşleyişi : Kesintiler yapıldıkça bu hesap alacaklandırılır, ödemeler yapıldıkça borçlandırılır. Örnek 106: İşletmede çalışan bir işçinin Ağustos 2007 ayına ait ücret bilgileri aşağıdaki gibidir. Ücretin tahakkuku ile ilgili kaydı yapınız.

Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler 368 VADESİ GELMİŞ ERTELENMİŞ VEYA TASTİLENDİRİLMİŞ VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER Kanuni süresinde ödenmeyen vergi yükümlülükler ile erteleme ve taksitlendirme süresi bilanço tarihinde bir yıldan az olan vergi ve yükümlülüklerin izlendiği hesaptır. Hesabın İşleyişi: Vadelerinde ödenmeyen vergi ve yükümlülükler ile erteleme veya taksitlendirme süresi bir yıldan az olanlar ile vadesi 1 yılın altına düştüğü için 438 nolu hesaptan bu hesaba aktarılanlar hesabın alacağına, ödenmeleri halinde ise borcuna kaydedilir. Örnek 107: İşletme vadesi gelen 400.000.- YTL.’lik kurumlar vergisi taksidinin 3 ay tecilini talep ediyor. Talep vergi dairesi tarafından kabul ediliyor.

UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR Kredi kurumlarından, sermaye piyasasından ve işletmenin ilişkide bulunduğu üçüncü kişilerden sağlanan ve bir yıldan fazla vadeli olan işletme borçları uzun vadeli Yabancı Kaynaklar grubunu oluşturur.

Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 40 MALİ BORÇLAR 42 TİCARİ BORÇLAR 43 DİĞER BORÇLAR 44 ALINAN AVANSLAR 47 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 48 GELECEK YILLARA AİT GELİRER VE GİDER TAHAKKUKLARI 49 DİĞER UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

Mali Borçlar Bilanço tarihi itibariyle vadesine 1 yıldan fazla süre kalmış bulunan, banka ve diğer finans kurumlarından alınan krediler ile işletme borçlanma amacıyla ihraç edilmiş, menkul değerler bu hesap grubunda yer alır. Bu gruptaki hesaplar: 400 Banka Kredileri 405 Çıkarılmış Tahviller 407 Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler 408 Menkul Değer İhraç Farkları (-) 409 Diğer Mali Borçlar, şeklinde bölümlenebilir.

Mali Borçlar 400 BANKA KREDİLERİ Banka ve finans kurumlarından alınan 1 yıldan uzun vadeli kredilerle ilgili işlemlerin izlendiği hesaptır. İşleyişi: Uzun vadeli kredi alındığında hesabın alacağına, bilanço tarihinden itibaren takip eden yıl içinde ödenecek anapara taksitleri ile faizleri hesabın borcuna yayılırken 303 Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri hesabının alacağına kaydedilir. Örnek 108: İşletme bir bankadan 700.000 YTL’lik 2 yıl vadeli %20 faizli, faizi kredi ile birlikte 2 yılın sonunda ödenmek üzere kredi almıştır. Kredi işletmenin bankadaki mevduat hesabına aktarılmıştır.

Mali Borçlar 405 ÇIKARILMIL TAHVİLLER İşletme tarafından vadesi 1 yıldan daha uzun süreli olarak çıkarılan tahvillerle ilgili işlemlerin izlendiği hesaptır. İşleyişi: Çıkarılmış tahviller nominal bedeller ile bu hesaba alacak kaydedilir. Bilanço tarihinden itibaren 1 yıl içinde ödenecek tahvil anapara, borç ve taksitleri bu hesabın borcuna kaydedilirken 304 Tahvil, Anapara, Borç, Taksit ve Faizleri hesabına alacak kaydedilir. Örnek 109: İşletme 4 yıl vadeli 400.000 YTL’lik tahvili aracı banka tarafından satılmış ve tutar mevduat hesabına aktarılmıştır. Örnek 110: Tahvillerin vadesi 1 yılın altına inmiştir.

Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 40 MALİ BORÇLAR 42 TİCARİ BORÇLAR 43 DİĞER BORÇLAR 44 ALINAN AVANSLAR 47 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 48 GELECEK YILLARA AİT GELİRER VE GİDER TAHAKKUKLARI 49 DİĞER UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

TİCARİ BORÇLAR 420 SATICILAR 421 BORÇ SENETLERİ 422 BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) 426 ALINAN DEPOZİTO ve TEMİNATLAR 429 DİĞER TİCARİ BORÇLAR

Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 40 MALİ BORÇLAR 42 TİCARİ BORÇLAR 43 DİĞER BORÇLAR 44 ALINAN AVANSLAR 47 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 48 GELECEK YILLARA AİT GELİRER VE GİDER TAHAKKUKLARI 49 DİĞER UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

Diğer Borçlar Herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmiş vadeleri 1 yıldan fazla borçlarla ilgili işlemlerin izlendiği hesap grubudur. Tekdüzen hesap planında: 431 ORTAKLARA BORÇLAR 432 İŞTİRAKLERE BORÇLAR 433 BAĞLI ORTAKLARA BORÇLAR 436 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 437 DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) 438 KAMUYA OLAN ERTELENMİŞ veya TAKSİTLENDİRİLMİŞ BORÇLAR

ÖZ KAYNAKLAR Öz kaynaklar (öz sermaye ) işletme sahip veya sahiplerinin işletme varlıkları üzerindeki parasal haklarını gösterir. Varlıklar – Yabancı Kaynaklar = Öz Kaynaklar Öz kaynak işletmenin net aktif toplamının ortaklar tarafından karşılanan kısmını ifade eden tutarların yer aldığı hesap grubunu oluşturur.

ÖZ KAYNAKLAR 50 ÖDENMİŞ SERMAYE 52 SERMAYE YEDEKLERİ 54 KÂR YEDEKLERİ 57 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 58 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 59 DÖNEM NET KÂRI (ZARARI )

50 ÖDENMİŞ SERMAYE 500 SERMAYE 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE (-) 52 SERMAYE YEDEKLERİ 520 HİSSE SENEDİ İHRAÇ PRİMLERİ 521 HİSSE SENEDİ İPTAL KÂRLARI 529 DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ 54 KÂR YEDEKLERİ 540 YASAL YEDEKLER 541 STATÜ YEDEKLERİ 542 OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER 548 DİĞER KÂR YEDEKLERİ 549 ÖZEL FONLAR 57 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 570 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 58 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI (-) 59 DÖNEM NET KÂRI (ZARARI) 590 DÖNEM NET KÂRI 591 DÖNEM NET ZARARI (-)

500 SERMAYE İşletmeye tahsis edilen veya işletmenin ana sözleşmelerinde yer alan ticaret siciline tescil edilmiş bulunan sermaye tutarı bu hesapta yer alır. İşleyişi: İşletmelerin esas sözleşmelerinde yer alan tescil edilmiş bulunan sermaye bu hesaba alacak, sermaye artışları alacak, azalışlar borç olarak kayıt edilir.

Örnek: A kollektif şirketi iki ortak tarafından 2000TL sermaye ile kurulmasına karar verilmiştir.Ortak A ve B sermayeleri eşit olup taahüt ettikleri sermayenin yarısını nakit olarak işletmeye koymuşlar kalan yarısı ise 1 ay sonra bankaya yatırmışlardır.

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE (-) İşletmeye tahsis edilen veya ortaklarca taahhüt edilen sermayenin henüz ödenmemiş kısmının izlendiği hesaptır.

KAR YEDEKLERİ Kar işletmenin öz kaynak tutarını arttırıcı bir etki yapar. İşletmeler karın bir bölümünü dağıtmayarak işletmede bırakma yolunu seçebilirler. Böylece özkaynak yapısı güçlenir.

540 YASAL YEDEKLER Kanun hükümleri uyarınca karda ayrılan yedeklerin izlendiği bir hesaptır Her yıl safi kar 20 de biri (%5) ödenmiş sermayenin beşte birini buluncaya kadar yedek akçe olarak ayrılması zorunludur.

541 STATÜ YEDEKLERİ Şirket ana sözleşmesine göre ayrılan yedeklerdir.

542 OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER Genel kurul tarafından ayrılmasına karar verilen yedeklerdir.

549 ÖZEL FONLAR Bu fonların yedek akçelerden farkı: yedek akçeler genel bir amaca hizmet ederken bu fonlar belirli bir amaca hizmet için ayrılmış fonlardır. Yardım akçesi, yatırım indirimi fonu, yenileme fonu, yatırım fonu bu hesapta izlenir.

570 GEÇMİÇ YILLAR KARLARI Geçmiş faaliyet dönemlerinde ortaya çıkan ve işletme sahibine veya ortaklarına dağıtılmamış bulunan kârlardan ilgili yedek hesaplarına alınmayan tutarların izlendiği hesaptır. 590 Dönem Net Karı Hesabının borcuna karşılık bu hesabın alacağına kaydedilir. Açılış kaydında önceki dönem net karı doğrudan bu hesabın alacağına kaydedilir

580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI Geçmiş faaliyet dönemlerinde ortaya çıkan dönem net zararlarının izlendiği hesaptır. 591 Dönem Net Zararı Hesabının alacağına karşılık bu hesabın borcuna kaydedilir. Açılış kaydında önceki dönem net zarar doğrudan bu hesabın borcuna kaydedilir.

590 DÖNEM NET KARI İşletmenin faaliyet dönemine ilişkin vergi sonrası net kâr tutarının izlendiği hesaptır. Sonuç hesaplarında yer alan 692 Dönem Net Kârı veya Zararı Hesabı'ndan aktarılan tutarlar bu hesaba alacak olarak kaydedilir.

591 DÖNEM NET ZARARI İşletmenin faaliyet dönemine ilişkin net zarar tutarının izlendiği hesaptır. Sonuç hesaplarında yer alan 692 Dönem Net Kârı veya Zararı Hesabı'ndan aktarılan tutarlar bu hesaba borç olarak kaydedilir.