TÜRKİYE’DE BORU TAŞIMACILIĞI VE PROJELER

İÇİNDEKİLER : Boru hattı taşımacılığı nedir? Türkiye’deki boru hatları nelerdir? Projeler Strateji ve Öneriler Kaynakça

BORU HATTI TAŞIMACILIĞI NEDİR? Günümüzde en çok kullanılan enerji kaynakları olan petrol ve doğal gazın en hızlı ve en güvenli taşınma şekli,borularla yapılanıdır. Aynı zamanda en ucuz taşınma şekli olan bu yöntem,üretim kaynaklarıyla tüketim merkezlerinin birbirlerine boru hatlarıyla birleştirilmesidir.

Bilindiği gibi dünya petrol rezervlerinin %65’i üretimin ise %30’u Ortadoğu ülkelerine aittir.Ortadoğu ülkeleri ve Orta Asya ülkeleri Türkiye’nin güney ve doğu çevresinde bulunmaktadır. Bu ülkelerin sahip olduğu enerji kaynaklarını tüketen sanayi ülkeleri ise Türkiye’nin batı ve kuzey çevresinde yer alırlar.

Türkiye’de ilk boru hattı, 1966 yılında Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) tarafından Batman-Dörtyol (İskenderun Körfezi) arasında döşenmiş ve işletmeye açılmıştır.

TÜRKİYE’DEKİ BORU HATLARI NELERDİR?

A. PETROL TAŞIMACILIĞI YAPILAN BORU HATLARI Irak-Türkiye Petrol Boru Hattı: Bu hat gerçekte paralel iki hattan oluşmaktadır. Irak'ın Kerkük ve diğer üretim sahalarından elde edilen ham petrolü Ceyhan (Yumurtalık) Deniz Terminali'ne ulaştırmaktadır.

35 milyon ton yıllık taşıma kapasitesine sahip sözkonusu boru hattı, 1976 yılında işletmeye alınmış ve ilk tanker yüklemesi 25 Mayıs 1977'de gerçekleştirilmiştir.   I. Boru Hattı'na paralel olan ve 1987 yılında işletmeye alınan II. Boru Hattı ile de yıllık taşıma kapasitesi 70.9 milyon tona ulaşmıştır.

Irak-Türkiye Petrol Boru Hattı Uzunluk Değerleri Sütun1 IRAK TÜRKİYE   Sütun1 IRAK TÜRKİYE TOPLAM I.HAT 345 641 986 km. II.HAT 234 656 890 km. 579 1.297   1.876 km.

Batman –Dörtyol Petrol Boru Hattı Boru hattı, Batman'dan İskenderun Körfezi'ne ulaşarak, Dörtyol'da son bulmaktadır. Yıllık kapasitesi 3.5 milyon ton olan boru hattının uzunluğu 511 km’ dir.

Ceyhan-Kırıkkale Petrol Boru Hattı Kırıkkale Rafinerisi'nin ham petrol ihtiyacını karşılayan boru hattı, Eylül 1986 tarihinde isletmeye açılmıstır. Hat 448 km uzunluğunda olup hattın kapasitesi yıllık 5 milyon ton’dur.

Şelmo-Batman Ham Petrol Boru Hattı Şelmo sahasında üretilen ham petrolü Batman Terminali'ne taşıyan boru hattının uzunluğu 42 km olup, yıllık tasıma kapasitesi 800.000 ton' dur. Şelmo-Batman Ham Petrol Boru Hattı ile 2002 yılında 691 Bin varil ham petrol taşınmıştır.

Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı Projesi ile , Azerbaycan’da üretilen ham petrolün Gürcistan üzerinden, Ceyhan’daki deniz terminaline, buradan da tankerlerle dünya pazarlarına ulaştırılması amaçlanmaktadır. Bu boru hattının kapasitesi yılda 50 milyon ton, toplam uzunluğu 1.776 km’dir.

b. Doğal gaz TAŞIMACILIĞI YAPILAN boru HATLARI Rusya-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı: Rusya Federasyonu-Türkiye doğal gaz boru hattı ülkemize, Bulgaristan sınırından Malkoçlardan girmekte Hamitabat, Ambarlı, İstanbul,İzmit, Bursa, Eskişehir güzergahını takip ederek Ankara'ya ulaşmaktadır. Hat 842 km uzunluğundadır. Ana kontrol merkezi Ankara-Yapracık'tadır.

Doğu Anadolu Doğal Gaz Ana İletim Hattı: Bu projede, doğudaki kaynaklardan alınacak doğal gazın boru hattıyla Türkiye'ye taşınması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda İran ile Türkiye arasında, Doğal Gaz alım satım anlaşması 1996'da Tahran'da imzalanmıştır. Hat 10 Aralık 2001tarihinden itibaren İran’dan doğal gaz sevkiyatına başlamıştır.

Rusya-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı (Mavi Akım) : Bu projenin bir diğer adı Mavi Akıntı Projesi(Blue Stream Project) olup, Rusya Federasyonu'ndanTürkiye'ye, Karadeniz tabanından geçerek 16 milyar metreküp doğal gaz getirmeyi amaçlamaktadır. Boru hattının Türkiye bölümünü oluşturan Samsun-Ankara Doğal Gaz İletim Hattı tamamlanarak 20 Şubat 2003’te işletmeye alınmıştır.

  YAPIMI PLANLANAN PROJE HALİNDEKİ BORU HATLARI

TÜRKİYE-YUNANİSTAN-İTALYA DOĞAL GAZ BORU HATTI (ITGI) PROJESİ 2007 yılında işletmeye alınan Türkiye-Yunanistan Doğal Gaz Boru Hattı, Güney Avrupa Gaz Ringi’nin ilk halkasını oluşturmaktadır. 2018 yılında Yunanistan-Italya bağlantısının da devreye alınmasıyla Italya pazarına da erişim imkânı sağlanacaktır. Proje kapsamında, plato seviyede Yunanistan’a ve İtalya’ya Hazar kaynaklarından gaz akışı sağlanarak Türkiye üzerinden taşınması planlanmaktadır.

Türkiye-Bulgaristan-Romanya-Macaristan Doğalgaz Boru Hattı (NABUCCO)Projesi Yunanistan Projesi’nin ardından Avrupa’ya acılan ikinci kapımız olma niteliğindeki güzergah ise Avusturya’ya Bulgaristan,Romanya,Macaristan, Slovakya,Çek Cumhuriyeti üzerinden ulaşacak olan Türkiye-Bulgaristan-Romanya-Macaristan-Avusturya Doğal Gaz Boru Hattı Projesi’dir.

ANADOLU GEÇİŞLİ DGBH PROJESİ (TANAP): Yunanistan veya Bulgaristan sınırından Avrupa tüketim noktalarına transit iletimine yönelik çalışmalar yapılmıştır. Sonrasında, geniş kapsamlı bir Şirketlerarası Mutabakat Zaptı 7 Haziran 2010 tarihinde BOTAŞ ve Şah Deniz Konsorsiyumu (SDC) adına İstanbul’da imzalanmıştır.

TRANS ADRİYATİK DGBH PROJESİ (TAP PROJESİ) Avrupa’ya gaz iletimi amacıyla İsviçre’nin EGL Şirketi tarafından geliştirilen bu projenin başlangıç noktası Yunanistan’ın Selanik şehridir. Bu noktaya kadar Türkiye‘ye Yunanistan’ın mevcut alt yapısının kullanılması öngörülmekte, Arnavutluk ve Adriyatik Denizini geçerek İtalya’ya ulaşması planlanmaktadır.

Irak-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı Bu proje, ülkemizin doğal gaz açığının bir bölümünün Irak gazı ile karşılanması amacıyla geliştirilmiştir. Projenin yeniden değerlendirilerek Irak gazının Türkiye üzerinden Avrupa'ya taşınmasının sağlaması hususunda çalışmalar devam etmektedir.

Mısır-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı Doğal gaz arz kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve doğal gaz arz açığının bir kısmının da Mısır'dan sağlanacak gaz ile giderilmesi amacıyla geliştirilen bu proje ile ilgili çalışmalar sürdürülmektedir.

Henüz tasarım aşamasında olan ve Mısır'ın Akdeniz altına döşenecek boru hatlarından 10 milyar m 3 yıl gaz gönderebileceği teklifinden kaynaklanan, 1996 yılında üzerinde durulan LNG projesinin iptalinden sonra ortaya çıkan bir projedir.

Türkmenistan-Türkiye-Avrupa Doğal Gaz Boru Hattı Türkiye kendi artan talebinin yanı sıra 2000'li yıllarda Avrupa'da beklenen doğal gaz açığının bir bölümünün karşılanmasına yönelik olarak, Türkmenistan'dan Türkiye'ye ve Türkiye'den Avrupa'ya uzanacak doğal gaz boru hattı projesi geliştirmiştir .

Azerbaycan-Türkiye (Şah deniz) Doğalgaz Projesi: Bu proje ile Azerbaycan gazının Gürcistan üzerinden Türkiye'ye taşınması amaçlanmaktadır. 2008 Şubatta açılan boru hattıyla Azeri gazı Yunanistan'a kadar taşınıyor. Türkiye bu gazı Mavi Akımda olanın aksine satma yetkisine sahip. ABD ve Avrupa tarafından desteklenen hat Rusya tarafından engellenmek istiyor. Rusya projeyi engellemek amacıyla Yunanistan'a çok ucuza gaz satmayı planlıyor.

STRATEJİ VE ÖNERİLER

STRATEJİLER : Ülkemizin coğrafi ve jeopolitik konumunun sağladığı avantajlarıyla Doğu’nun enerji kaynaklarının Batı’ya aktarılması yönünde ham petrol ve doğal gaz hatlarını yaygınlaştırarak, ülkemizin bir enerji koridoru haline gelmesini sağlamak, Türk Boğazlarının deniz trafiği yükünü azaltan ham petrol ve doğal gaz hatlarının yaygınlaştırılması, Uluslararası ilişkileri de dikkate alarak hükümetin oluşturacağı enerji ve ulaştırma politikaları doğrultusunda çalışmaları sürdürmek,

ÖNERİLER : Ülkemizde yeterli düzeyde olmayan petrol ve üretim faaliyetlerini artırıcı çalışmalar desteklenmeli, Boğazları by-pass eden ham petrol boru hattı projelerinin limanlarımız yolu ile dışa açılımı sağlanarak Türk Boğazları’ndaki tehlikeli yük trafiği azaltılmalıdır. Uluslar arası standartlarda çevre, işletme ve tesis yönünden güvenlik önlemleri alınması zorunludur. Petrol boru hatlarındaki hırsızlığa karşı ciddi ve caydırıcı tedbirler alınmalıdır.

KAYNAKÇA : http://www.botas.gov.tr/index.asp ŞAHİN Cemalettin;DOĞANAY Hayati;ÖZCAN Nihat Ali:2010,Türkiye Coğrafyası,Gündüz Eğitim ve Yayıncılık,Ankara. http://www.botas.gov.tr/index.asp T.C Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı İnternet Sitesi, http://enerji.gov.tr

HAZIRLAYANLAR: MERYEM SERTEL 36697487336 GÜLSÜM TİRYAKİ 25273530658 Bizi dinlediğiniz için teşekkürler..☺