Karşılıklı Bağımlılık ve Ticaretten Kazançlar 3 Karşılıklı Bağımlılık ve Ticaretten Kazançlar

Tipik bir gününüzü düşünün: Sabah sizi Kore’de yapılmış bir saat uyandırıyor. Sabah Antalya portakallarından üretilen portakal suyunu ve Brezilya’da üretilen kahveyi içiyorsunuz. Pakistan pamuğuyla Tayland’da üretilen bir gömleği giyiyorsunuz. İstanbul’da hazırlanan haber programlarını Çin’de üretilen bir televizyondan izliyorsunuz. Okula gelirken farklı ülkelerde üretilen parçalardan oluşan minibüsü kullanıyorsunuz.

. . . ve daha siz uyanalı iki saat bile olmadı!

Karşılıklı Bağımlılık ve Ticaretten Kazançlar Unutmayın: İktisat, insan ihtiyaçlarını karşılamak için gereken mal ve hizmetlerin toplumlar tarafından nasıl üretildiğini ve dağıtıldığını inceler. 2

Karşılıklı Bağımlılık ve Ticaretten Kazançlar İsteklerimizi ve ihtiyaçlarımızı küresel ekonomide nasıl gideriyoruz? Tamamen kendine yeterli hale gelebiliriz ve böylece diğerlerinden tamamen bağımsız olabiliriz. Uzmanlaşabilir ve diğerleriyle ticaret yapabiliriz ve bu da karşılıklı bağımlılığa yol açar. 3

Karşılıklı Bağımlılık ve Ticaretten Kazançlar Bireyler ve ülkeler, kıtlığın ortaya çıkardığı problemleri çözmek için belirli alanlarda üretim ve mübadele yaparlar. Ancak bu iki soruyu ortaya çıkarır: Neden normal olan karşılıklı bağımlılıktır? Üretimi ve ticareti ne belirler? 4

Karşılıklı Bağımlılık ve Ticaretten Kazançlar Neden normal olan karşılıklı bağımlılıktır? İnsanlar uzmanlaştıklarında ve ticaret yaptıklarında daha iyi bir duruma gelirler. Bu nedenle karşılıklı bağımlılık ortaya çıkar. Üretim ve ticaretin yönünü ne belirler? Üretim ve ticaretin yönü fırsat maliyetlerindeki farklılıklardan kaynaklanır.

MODERN EKONOMİYLE İLGİLİ BİR KISSA (PARABLE) Düşünün . . . sadece iki mal var: patates ve et sadece iki insan var: patates üreticisi ve sığır çobanı Bunlar ne kadar üretim yaparlar? Neden ticaret yapmaları gerekir?

Tablo 1 Çiftçi ve Çobanın Üretim İmkanları Copyright © 2004 South-Western

Kendi kendine yeterlilik Diğer üreticinin ne yaptığına bakılmaz. Üretim İmkanları Kendi kendine yeterlilik Diğer üreticinin ne yaptığına bakılmaz. Her bir üretici sadece ürettiğini tüketir. Üretim imkanları eğrisi aynı zamanda tüketim imkanları eğrisidir. Ticaret yokken iktisadî kazançlar ortadan kalkar. 8

Figür 1 Üretim İmkanları Eğrisi (a) Çiftçinin üretim imkanları sınırı Et (ons) Eğer ticaret yoksa, çiftçi burada üretim ve tüketim yapmayı seçer. 8 32 A 4 16 Patates (ons) Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

Figür 1 Üretim İmkanları Eğrisi (b) Çobanın üretim imkanları sınırı Et (ons) 48 24 çoban burada üretim ve tüketim yapmayı seçer. Eğer ticaret yoksa, B 12 24 Patates (ons)) Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

Çiftçi ve çoban uzmanlaşır ve ticaret yaparlar. Uzmanlaşma ve Ticaret Çiftçi ve çoban uzmanlaşır ve ticaret yaparlar. Eğer daha üretken oldukları alanlarda uzmanlaşır ve ondan sonra ticaret yaparlarsa her ikisi de daha iyi bir duruma gelir. Çiftçi patates üretmeli. Sığır çobanı et üretmeli. 10

Tablo 2 Ticaretten Kazançlar: Özet Copyright © 2004 South-Western

Figür 2 Ticaret Tüketim İmkanlarını Genişletir. (a) Çiftçinin üretim ve tüketim imkanları Et (ons) Çiftçinin ticaret varken tüketimi Çiftçinin ticaret yokken üretim ve tüketimi 8 32 A* 5 17 4 16 A Çiftçinin ticaret varken üretimi Patates (ons) Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

Figür 2 Ticaret Tüketim İmkanlarını Genişletir. (b) Sığır çobanının üretim ve tüketimi Et (ons) Çobanın ticaret varken üretimi 48 24 Çobanın ticaret varken tüketimi 12 18 13 27 Çobanın ticaret yokken üretimi ve tüketimi B* 12 24 B Patates (ons) Copyright © 2004 South-Western

Tablo 2 Ticaretten Kazançlar: Özet Copyright © 2004 South-Western

KARŞILAŞTIRMALI AVANTAJ İLKESİ Üretim maliyetlerindeki farklılıklar şunları belirler: Kimin neyi üreteceğini. Her bir üründen ne kadar alınıp satılması gerektiğini. Patatesi kim daha ucuza üretebiliyor? Çiftçi mi yoksa çoban mı? 11

KARŞILAŞTIRMALI AVANTAJ İLKESİ Üretim maliyetlerindeki farklılıklar Üretim maliyetlerindeki farklılıkları ölçmenin iki yolu var: Bir birim üretim (örneğin bir kilo patates) için gerekli olan iş saati. Bir malı elde etmenin fırsat maliyeti.

Mutlak Avantaj (Üstünlük) Bir malın üreticilerini üretkenliklerine göre karşılaştırmak—mutlak avantaj (üstünlük) Bir kişinin, firmanın veya ülkenin bir başkasına göre üretkenliğini tanımlar. Bir birim malı üretmek için diğer üreticilere göre daha az girdi kullanan üretici o malda mutlak avantaja sahiptir. 13

Çoban hem et hem de patates üretiminde mutlak avantaja sahip. Çoban 1 ons patates üretmek için sadece 10 dakika çalışmak zorunda. Çiftçinin ise 15 dakikaya ihtiyacı var. Çoban 20 dakikada 1 ons et üretebilirken çiftçi 1 ons et üretmek için 60 dakikaya ihtiyaç duyuyor. Çoban hem et hem de patates üretiminde mutlak avantaja sahip.

Fırsat Maliyeti ve Karşılaştırmalı Avantaj Karşılaştırmalı üstünlüğü tespit etmek için üreticilerin fırsat maliyetlerine bakmak gerekir. Fırsat maliyeti, bir şeyi elde etmek için vazgeçilen şeydir. Bir malın üretiminde daha az fırsat maliyetine sahip olan üreticinin o malda karşılaştırmalı avantajı (üstünlüğü) vardır. 14

Karşılaştırmalı Avantaj ve Ticaret Mutlak avantaja kim sahip? Çiftçi mi çoban mı? Karşılaştırmalı avantaja kim sahip? 15

Table 3 The Opportunity Cost of Meat and Potatoes

Karşılaştırmalı Üstünlük ve Ticaret Çiftçi için bir ons patatesin fırsat maliyeti ¼ ons ettir. Çoban için ise bir ons patatesin fırsat maliyeti ½ ons ettir. Çiftçi için bir ons etin fırst maliyeti 4 ons patatestir. Çoban için ise bir ons etin maliyeti sadece 2 ons patatestir.

Karşılaştırmalı Avantaj ve Ticaret …öyleyse, çoban et üretiminde çiftçi ise patates üretiminde karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir.

Karşılaştırmalı Üstünlük (Avantaj) ve Ticaret Karşılaştırmalı üstünlük (avantaj) ve fırsat maliyetlerindeki farklılıklar, uzmanlaşmış üretimin ve ticaretin temelidir. İki üreticinin fırsat maliyetleri farklı ise ticaret yaparak fayda elde edebilirler. 16

Karşılaştırmalı Üstünlük (Avantaj) ve Ticaret Ticaretin faydaları Ticaret toplumdaki herkesi daha iyi bir konuma getirebilir. Çünkü insanların karşılaştırmalı avantaja sahip oldukları faaliyetlerde uzmanlaşmalarına imkan sağlar. 17

Adam Smith ve David Ricardo’nun Mirası 1776 yılında çıkan Ulusların Zenginliğinin Doğası ve Nedenleri Üzerine Bir İnceleme adlı kitabında ticaretin ve karşılıklı bağımlığı detaylı bir şekilde analiz etti. Bu kitap iktisatçılar için hâlâ önemlidir. David Ricardo 1816 yılında çıkan Siyasal Ekonomi ve Vergilendirme başlıklı kitabında bugün bildiğimiz şekliyle karşılaştırmalı üstünlük ilkesini geliştirdi.

KARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜK - UYGULAMA Tiger Woods bahçesindeki çimleri kendisi mi kesmeli? ? ? ?

KARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜK - UYGULAMA Türkiye diğer ülkelerle ticaret yapmalı mı? Her ülkede farklı ilgi alanları olan çok sayıda yurttaş vardır. Uluslararası ticaret ülkeye genel olarak faydalı olsa da bazı yurttaşları daha kötü bir konuma sokabilir. İthalat—dışarıda üretilen ve yurt içinde satılan mallar. İhracat—yurtiçinde üretilen ve dışarıya satılan mallar.

Özet Her bir birey, hem yurt içinde hem de yurt dışında pek çok farklı kişi tarafından üretilen mal ve hizmetleri tüketir. Karşılıklı bağımlılık ve ticaret iyidir, çünkü herkese daha fazla sayıda ve daha fazla çeşit mal ve hizmet tüketme imkanı verir.

Özet Aynı malı üreten iki kişinin yeteneklerini karşılaştırmanın iki yolu vardır. Bir malı daha az girdi ile üretebilen kişi mutlak avantaja sahiptir. Daha düşük fırsat maliyetine sahip olan kişi karşılaştırmalı avantaja sahiptir.

Özet Ticaretten kazançlar mutlak avantaja değil, karşılaştırmalı avantaja dayanır. Ticaret her iki tarafı daha iyi bir duruma getirir, çünkü insanların karşılaştırmalı avantaja sahip oldukları alanlarda uzmanlaşmalarına olanak sağlar. Karşılaştırmalı avantaj ilkesi insanlar için olduğu kadar ülkeler için de geçerlidir.