MANGAN

* ( ) içindeki elementler Manganın yerini alabilirler.

MANGAN JENETİK TİPLERİ Ø      BAZİK VE NÖTR SİLİKAT KAYALARA BAĞLIDIR. HİDROTERMAL ÇÖZELTİLERDE DE BULUNABİLİR. Ø      FE VE MN SEDİMANTER VE BOZUNMA SÜREÇLERİ AYRILIR. SONRA BERABER ÇÖKEBİLİR. Ø      MN’Lİ SOLLER (SOLUTİON) Ca, Ba, Li, Pb VE K GİBİ ELEMENTLERİ ABSORBE EDEBİLİR. Ø      BOZUNMA YATAKLARI, Mn İÇEREN VE METAMORFİZMAYA UĞRAMIŞ SEDİMANTER YATAKLARDIR.

1. Mağmatojen Mangan Yatakları 1.1 Kontak Pnömatolitik Yataklar: SAYILARI VE REZERVLERİ ÖNEMLİ DEĞİLDİR

1.2 Plütonik Hidrotermal Yataklar SAYILARI ÇOK, ÖNEMLERİ AZDIR. ANA MİNERALLERİ: PİROLUZİT, BRAUNİT, MANGANİT, PSİLOMELAN, KRİPTOMELAN. GANG MİNERALLERİ: BARİT VE KALSİT, V VE U ‘A RASTLANABİLİR. HEMATİT, RODOKROZİT, PLÜTONİK KAYAÇLARDA GANG OLARAK BULUNUR. Ø      BAZILARINA GÖRE BU TİP CEVHERLER LATERAL SEGREGASYON İLE OLUŞMUŞLARDIR. Ø      TABANDAN TAVANA DOĞRU SÜLFÜRLÜ CEVHERLERE GEÇİŞ GÖRÜLMESİ HİDROTERMAL OLMA İHTİMALİNİ KUVVETLENDİRMEKTEDİR. Ø      BU CEVHERLEŞMELERDE ZAMAN ZAMAN BOL RODOKROZİTE RASTLANIR. Ø      TÜRKİYE’DE BALIKESİR VE ADANA CİVARINDA BU TİP YATAKLAR VARDIR.

1.3 Mağmatojen Sedimanter Yataklar Ø      CEVHERLEŞMELER SPİLİT (Na İHTİVA EDEN BAZALT), KERATOFİR VE BUNLARIN TÜFLERİNE BAĞLIDIR. Ø      TABAKA YAPISI GÖSTERİRKEN, GENELDE TENÖR DÜŞÜKTÜR. Ø      İKİNCİL OLARAK SİO2 GELİMİ OLMUŞSA SİLİSLİ TİPLERİ OLUŞUR. Ø      BU YATAKLARDA BOL MİKTARDA RADYOLARİTE DE RASTLANIR. Ø      ÖNEMLİ MİNERALLERİ: PSİLOMELAN, HAUSMANİT, BRAUNİT, PİROLUZİT DİR. Ø      TÜRKİYE’ DE KIZILCAHAMAM, ANTALYA VE ZONGULDAK DA BU TİP YATAKLAR VARDIR. VE ANA MİNERAL PİROLUZİTTİR. Ø      TEHİATURA YATAKLARI VOLKANİKLERE BAĞLI EN BİLİNEN YATAKDIR.

2.Bozunma Yatakları Ø      GEREK OLUŞUMLARI GEREK CEVHERLEŞMELERİ BAKIMINDAN DEMİR YATAKLARINA ÇOK BENZERLER. BAZILARI Fe, BAZILARI Fe + Mn , BAZILARI Mn YATAKLARIDIR. Ø      ÖNEMLİ MİNERALLERİ: PSİLOMELAN, KRİPTOMELAN, PİROLUZİT VE ASBOLAN DIR. Ø      BOZUNMA İLE OLUŞAN ÖNEMLİ Mn CEVHERLEŞMELERİ DAHA ZİYADE LATERİTİK (BOZUNMA ARTIĞI) OKSİTLİ CEVHERLERDİR. Ø      METAMORFİK YATAKLARDA BOZUNMA ARTIĞI YATAKLAR ARASINDA SIKI İLİŞKİ VARDIR. METAMORFİK OLANLAR BAZEN PRİMER OLARAK İŞLETİLEBİLİR. Ø      MN ULTRABAZİKLERİN BOZUNMASI İLE DE ZENGİNLEŞEBİLİR.

Ø      JEOKİMYASAL DAVRANIŞLARININ BENZERLİĞİ SEBEBİYLE FE VE MN SIKSIK YANYANA BULUNUR. METAMORFİKLERİN BOZUNMASI ESNASINDA İSE ÇEŞİTLİ ORANLARDA AYRILIRLAR. BU AYRIŞMADA CO2 ROLÜ ÖNEMLİDİR. Ø      MN , CO2 Lİ SULARDA DAHA KOLAY ÇÖZÜNMEKTEDİR. FE, DEMİRHİDROKSİTE, MN, MN-HİDROKSİTE DÖNÜŞÜR. FE-HİDROKSİT BAZİK ELEKTROPOZİTİF, MN-HİDROKSİT İSE ASİDİK VE ELEKTRONEGATİFTİR. BU SEBEPLE TEKRAR BİRBİRLERİNİ ÇEKEREK FE-MN JELLERİ OLUŞTURUR. Ø      ÇÖKELME ESNASINDA ÇEŞİTLİ ELEMENTLERİ DE BÜNYELERİNE ALABİLİRLER.

Ø      BAZİK VE ULTRABAZİKLERDEN LATERİTİK BOZUNMA İLE OLUŞAN MN YATAKLARI ÇEŞİTLİ ORANLARDA CO-Nİ-CR İÇERİRLER. Ø      BÖYLE BİR BOZUNMA İLE KRİPTOMELAN, PSİLOMELAN, MANGANOMELAN, PİROLUZİT OLUŞABİLİR. Ø      GANG OLARAK İSE KUVARS VE KALSEDON OLUŞABİLİR.

3.1. Denizel Sedimanter Mn Yatakları 3.Sedimanter Yataklar 3.1. Denizel Sedimanter Mn Yatakları Ø      BUNLAR YA KARALARDAN ÇÖZELTİ HALİNDE GELİP ÇÖKELMİŞLERDİR, VEYA DENİZ TABANINDAKİ KAYAÇLARDAN OLUŞMUŞLARDIR. Ø      KARADAN GELMİŞ DENMESİNİN SEBEBİ ANDEZİTLERDİR. ANCAK FE GETİRİMİ AÇIKLANAMAMAKTADIR. Ø      DENİZEL MN YATAKLARINDA DA FE YATAKLARI GİBİ KIYIDAN İTİBAREN DEĞİŞİM VAR. PİROLUZİT-MANGANİT-RODOKROZİT-SİLİKATLAR

Eh yüksek Eh Azalır Piroluzit (oolitik Mn yatağı ) Manganit (kil ve ince sedimanlar) Rodokrozit (çok ince kil ve sedimanlar) O2 OH karbonat Silikat Rodonit

3.2 Gölsel Yataklar Ø      YER ALTI SU SEVİYESİNİN ALTINDA ÇÖZÜNEN Mn’ NİN ÇEŞİTLİ YOLLARLA GÖLLERE ULAŞMASIYLA OLUŞMUŞLARDIR.

4.1 REJYONAL METAMORF YATAKLAR 4. Metamorfik Yataklar 4.1 REJYONAL METAMORF YATAKLAR Ø      MN ŞİST VE MN-KUVARSİTLER OLARAK İKİ GRUPTUR. İKİNCİ GRUP SİLİKATLARDIR. Ø      1. GRUPTA: BRAUNİT, BİXBİYİT(Mn-Fe)2O3 7Ti,Co , SİTPARİT(Mn-Fe)2O3 , HOLLANDİT, HAUSMANNİT, JACOPSİT DİR. Ø      2.GRUPTA İSE: Mn-GRANAT, TEFROİT, Mn-EPİDOT, RODONİT, Mn-OLİVİN, Mn-DİYOPSİT, Mn-HORNBLEND BULUNUR. KUVARSİT VE GNAYSLAR DA GÖRÜLÜR. Ø      Mn ŞAPKASI OLUŞABİLİR. MİNERALLERİ PİROLUZİT VE PSİLOMELANDIR. % 45-55 Mn Ø      MN-KUVARSİT VE ŞİSTLER İÇİN BREZİLYA-G.AFRİKA, SİLİKATLAR İÇİN HİNDİSTAN

4.2. Polimetamorf Yataklar Ø      PREKAMBRİYEN YAŞLI LEPTİT VE HELEFİN TİP (BOL KUVARS+PLAJİOKLAZ) KAYAÇLARA BAĞLI, 150 Yİ AŞKIN MİNERAL VARDIR.

MANGAN MANGAN CEVHERLERİ KULLANILDIKLARI YERE GÖRE A) METALURJİK B) KİMYA ENDÜSTRİSİ C) PİL ENDÜSTRİSİ.CEVHERLERİ   A-METALURJİK CEVHERLER A) OKSİT VE KARBONATLI MN CEVHERLERİ: Mn en az % 44, Mn/Fe oranı en az 6, SiO2 en fazla % 15, P maximum % 15

B) MN +FE OKSİT CEVHERLERİ: Mn +Fe en az % 40-60, SiO2 en fazla % 25, P maximum % 3. Eğer Mn + Fe>% 35 ve Mn de %20-30 İSE ÇELİK ENDÜSTRİSİNDE KULLANILIR. -KİMYA ENDÜSTRİSİ CEVHERLERİ: İÇİN PİROLUZİT TERCİH EDİLİR. TENÖR MİN.%70-80 OLMALIDIR. -PİL ENDÜSTRİSİ CEVHERLERİ : İÇİN MN NİN %80 DEN AZ OLMAMASI VE KİMYASAL AÇIDAN AKTİF OLMASI GEREKİR.