Hazırlayanlar Murat Kaya Emel Yıldırım Fevzullah Kurt ATOM MODELLERİ Hazırlayanlar Murat Kaya Emel Yıldırım Fevzullah Kurt

İÇİNDEKİLER GİRİŞ DALTON ATOM MODELİ THOMSON ATOM MODELİ RUTHERFORD ATOM MODELİ BOHR ATOM MODELİ MODERN ATOM MODELİ ALIŞTIRMALAR

Giriş Maddelerin tanecikli yapıda olduğu fikri insanlık tarihi kadar eskidir. Anadoluda yaşamış olan Demokritos , günümüzden 2500 yıl önce bütün maddelerin bölünemeyen parçalardan oluştuğunu söylemiştir. Atomlar hakkındaki ilk bilimsel teori 1808 yılında John Dalton tarafından ortaya atılmıştır.

Dalton atom modeli Atomu ve atomun yapısını bilimsel anlamda ilk inceleyen kişi İngiliz kimyacı John Dalton'dur. John Dalton'un ortaya attığı atom teorisine kendi adı verilmiştir.

Dalton atom teorisine göre; 1. Tüm maddeler atom adı verilen küçük parçacıklardan oluşmuştur. 2. Bir elementin tüm atomlarının büyülük ve ağırlıkları aynıdır. 3. Farklı elementlerin atomları birbirinden tamamen farklıdır.

4. Atomlar parçalanamaz ve yeniden oluşturulamaz. 5. Kimyasal tepkimelerde atomlar korunur. 6. Atomlar içi dolu küre şeklindedir. Şekil için tıklayın

Thomson atom modeli Thomson yaptığı deneyle, gerilim uygulanan katot ışınları tüpündeki, katot ışınlarının pozitif kutup tarafından çekilirken negatif kutup tarafından itildiğini fark etti.

Bu deney sonucunda elde ettiği modele göre elektronlar atom içerisinde rasgele dağıldığı için bu modele, "üzümlü kek" modeli de denilir .

Bu deney sonucuna göre; 1. Atomlar çapı yaklaşık olarak 10-18 cm olan kürelerdir. 2. Elektronun kütlesi pozitif yüklerin kütlesinden çok küçük olduğundan atomun kütlesi yaklaşık olarak pozitif yüklerin kütlesine eşittir.

3. Elektriksel dengeyi sağlayacak şekilde pozitif ve negatif yükler küre içerisine dağılmıştır. Şekil için tıklayın

Rutherford atom modeli Rutherford yaptığı çalışmalar ile bu gün kullanılan atom modeline çok yakın bir model elde etmiştir. Rutherford atom modelini elde etmek için radyo aktif bir element olan ve sadece alfa ışınımı yayan radyum elementini kullanmıştır.

Yaptığı deneyde oldukça ince altın bir sacı alfa ışınları ile bombardıman etmiş ve sonuçta alfa ışınlarının çoğunun sacdan geçtiğini gözlemlemiştir. Alfa taneciklerinin çoğu sacdan geçebildiğine göre atomun yapısında büyük boşluklar olması gerektiğini fark etmiştir.

Bu yansıma ve sapmalar sayesinde atomun merkezinde artı yüklü bir çekirdek olması gerektiğini fark eden Rutherford kendi adı ile anılan bir atom teorisi ortaya atmıştır. Rutherford atom modeline göre;

1. Atomun kütlesinin tamamına yakın bir kısmı atomun merkezindeki çekirdekte yer almaktadır. 2. Elektronlar çekirdek etrafındaki dairesel yörüngelerde dolanmaktadır. 3. Elektronların bulunduğu hacim çekirdeğin hacminden çok küçüktür.

4. Çekirdekteki yük miktarı bir elementin tüm atomlarında aynı farklı elementlerin atomlarında farklıdır. 5. Atomun çekirdeğindeki proton sayısı, elektron sayısına eşittir ve çekirdekteki protonların kütlesi yaklaşık olarak atom kütlesinin yarısına eşittir.  Şekil için tıklayın

Bohr atom modeli Bohr yaptığı çalışmalarda Rutherford atom modeline göre, elektronların çekirdek etrafında dönmeleri ile enerji yaymaları sonucunda enerjilerinin azalacağını ve çekirdek üzerine düşeceklerini hesapladı

Fakat böyle bir elektron düşmesi gerçekleşmediği için Rutherford atom teorisinin bazı yanlışlıklarının olması gerektiğini fark etti ve bu teoriye bazı eklemeler yaptığı yeni bir atom modeli ortaya attı.

Bohr atom modeline göre; 1. Elektronlar çekirdek çevresinde rasgele dairesel bir yörüngede değil, belli enerjiye sahip olan dairesel yörüngelerde bulunabilirler. Bu yörüngelere enerji seviyesi adı verilir.

2. Elektronlar bulundukları enerji seviyesinin enerjisine sahiptir 2. Elektronlar bulundukları enerji seviyesinin enerjisine sahiptir. Enerji seviyeleri atom çekirdeğine yakınlığına göre n = 1, 2, 3, 4, 5, 6 gibi tamsayılarla veya K, L, M, N, O, P, Q gibi harflerle ifade edilirler.

3. Yüksek enerji düzeyinde bulunan bir elektron daha düşük enerji düzeyine geçerse fotonlar halinde ışık enerjisi yayar, tersi bir şekilde bir elektron bulunduğu enerji düzeyinden daha yüksek bir enerji düzeyine geçebilmek için dışardan enerji almalıdır.

Bir atomun elektronları dışardan enerji alarak yüksek enerji düzeyine yükselirse bu atoma "uyarılmış atom" denir. Şekil için tıklayın

Modern atom modeli Şu an kullanılmakta olan atom modeli modern atom modelidir. Bu teoriye göre elektronlar çok küçük tanecikler oldukları için herhangi bir andaki yeri kesin olarak bilinemez.

Modern atom modeline göre; 1. Çekirdeğin çevresinde "n" baş kuvant sayısıyla ifade edilen enerji düzeyleri bulunur.

2. Elektronların herhangi bir an için yerleri kesin olarak bilinemez, fakat elektronların bulunma ihtimallerinin yüksek olduğu bölgeler vardır. Bu bölgelere orbital adı verilir. Bir orbitalde en fazla iki elektron bulunabilir ve bir atomda s, p, d ve f olmak üzere dört çeşit orbital vardır. Şekil için tıklayın

1) Bir atomun çekirdeğinden etrafı seyretseydiniz neler gözlemlerdiniz? 2) Proton ismini ilk olarak kullanan bilim adamı aşağıdakilerden hangisidir? a) Dalton c) Rutherford b) Thomson d) Bohr

a) Dalton c) Rutherford 3) “ Elektriksel dengeyi sağlayacak şekilde pozitif ve negatif yükler küre içerisine dağılmıştır.” ifadesi hangi atom modelinde öne sürülmüştür? a) Dalton c) Rutherford b) Thomson d) Bohr

4) Atomun yapısında büyük boşluklar olduğunu ilk kez hangi atom modeli öne sürmüştür? a) Dalton c) Rutherford b) Thomson d) Bohr

5) Bohr atom modeli ile modern atom modelinin arasında ne gibi farklar vardır? 6) Orbital ile yörünge arasında ne gibi farklar bulunmaktadır?

Dalton atom modeli

Thomson atom modeli

Rutherford atom modeli

Bohr atom modeli

Modern atom modeli

DOĞRU CEVAP

YANLIŞ CEVAP