ENFLASYON MUHASEBESİ Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Mali Tabloların Düzeltilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ (Seri: XI, No 20)

Madde 1: Amaç Bu tebliğin amacı, yüksek enflasyon dönemlerinde mali tabloların hazırlanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

Madde 2: Kapsam Ortaklıklar, Aracı Kurumlar, Yatırım Ortaklıkları ve Bağlı Ortaklıkları ve İştirakleri

Madde 4: Tanımlar Fiyat Endeksi: DIE - TEFE Düzeltme Katsayısı Düzeltme/ Düzeltme İşlemi

Düzeltme Katsayısı Nasıl Hesaplanır? Haziran 1990’da satın alınmış bir sabit kıymetin Ağustos 2001 ’de hazırlanan bilançolarda gösterimi için kullanılacak katsayının tespiti: Ağustos 2001 F.E.R (Ek - 3) Düzeltme Katsayısı = ----------------------------------------- Haziran 1990 F.E.R. (Ek - 3) 4.059,5 = -------------------- = 351.957 11,53407

Düzeltme / Düzeltme İşlemi Eğer Haziran 1990’da söz konusu sabit kıymet 1,500 TL’ye alınmış ise düzeltilmiş tutar: Düzeltilmiş Tutar = Düzeltme Katsayısı * Tarihsel Tutar (1) 351.957 * 1,500 TL = 527,936 TL (1) Aktifleştirilmiş finansman maliyeti olmadığı varsayılmıştır.

Madde 6: Yüksek Enflasyon Dönemi (a) Son üç yıllık endeks artışının iki katını aşması ve (b) Cari yıl içinde endeksin %10 veya daha fazla oranda artması Kurul isteği; - Tasarrufların yabancı para cinsinden tutulması - Mal ve hizmet fiyatlarının yabancı para birimi üzerinden belirlenmesi

Madde 7: Parasal ve Parasal Olmayan Kalemler Parasal Kalemler: Paranın değerindeki değişmeler karşısında nominal değerlerini aynen koruyan ancak satın alma güçleri düşen veya artan kalemlerden oluşur. Parasal Olmayan Kalemler: Parasal kalemler dışındaki kalemlerden oluşur.

Parasal Aktifler ve Pasifler BİLANÇO Parasal Aktifler (P.A) Hazır Değerler Menkul Kıymetler Kısa Vadeli Ticari Alacaklar Diğer Kısa Vadeli Alacaklar Diğer Dönen Varlıklar (*) Uzun Vadeli Ticari Alacaklar Diğer Uzun Vadeli Alacaklar Diğer Duran Varlıklar (*) Parasal Pasifler (P.P) Finansal Borçlar Ticari Borçlar Diğer Kısa Vadeli Borçlar Alınan Sipariş Avansları (*) Borç ve Gider Karşılıkları Uzun Vadeli Finansal Borçlar Uzun Vadeli Ticari Borçlar Diğer Uzun Vadeli Borçlar Uzun Vadeli Borç ve Gider Karşılıkları (*) Parasal özellikler taşıyanlar

Parasal Olmayan Aktifler ve Pasifler BİLANÇO Parasal Olmayan Aktifler (P.O.A) Stoklar Diğer Dönen Varlıklar (**) Diğer Duran Varlıklar(**) Finansal Duran Varlıklar Maddi Duran Varlıklar Maddi Olmayan Duran Varlıklar Parasal Olmayan Pasifler (P.O.P) Alınan Sipariş Avansları (**) Özsermaye - Sermaye - Emisyon Primi - Yedekler - Geçmiş Yıllar Karları / Zararları (**) Parasal özellikler taşımayanlar

Net Parasal Pozisyon Net Parasal Pozisyon = (P.A) - (P.P) Eğer P.A > P.P ise Net Parasal Aktif Pozisyonu P.P. > P.A ise Net Parasal Pasif Pozisyonu

Madde 8 ve 9: Mali Tabloların Cari Satın Alma Gücü Cinsinden İfade Edilmesi / Bilançonun Düzeltilmesi BİLANÇO P.A aynen taşınır P.O.A düzeltme işlemine tabi tutulur P.P aynen taşınır P.O.P düzeltme işlemine tabi tutulur KAR / ZARAR Gider Gelir Tamamen düzeltme işlemine tabi tutulur Düzeltme işlemi yapılırken bir takım gelir ve gider hesapları düzeltilmiş bilanço hesapları dikkate alınarak düzeltme işlemine tabi olur.

Madde 10: Düzeltme İşleminde Esas Alınacak Tarih Satın alma, imal ve maliyet unsurlarının aktife ilk giriş tarihleri dikkate alınır. Vadeli olarak alınan veya satılan varlıklara ilişkin özel hükümler saklıdır. Madde 11: Amortismana Tabi Varlıkların Düzeltilmesi Maliyet Yeniden değerlemenin iptali Amortismanlar ( Madde 16: Amortismanların düzeltilmesi) Finansman giderleri Madde 12: Stokların Düzeltilmesi Aktife giriş tarihleri Finansman giderleri

Stoklar İlk Madde ve Malzeme Yarı Mamuller Ara Mamuller Mamuller Mamulün Bünyesinde İlk Madde ve Malzeme İşçilik Genel Üretim Giderleri - Enerji - Endirek İşçilik - Ve benzeri Amortisman

Stoklar - Devam Tedarikçi İşçilik İlk Madde ve Malzeme Ambarı Yarımamul Maddi Duran Varlık Mamul Giderler Amortisman İşçilik G.Ü.G. İlk madde ve malzeme

Madde 14: Özsermayenin Düzeltilmesi Madde 13: İştirakler, Bağlı Ortaklıklar ve Bağlı Menkul Kıymetler ve Diğer Hisse Senetleri Kalemlerinin Düzeltilmesi Borsa rayici ile değerlenmemiş ve /veya Kurulun konsolidasyona ilişkin düzenlemelerinde belirtilen ilkelere göre muhasebeleştirilmemiş olanlar maliyet bedellerinden Yeniden değerlemenin iptali Finansman giderleri Düzeltme tarihi - sermaye arttırımının tescil tarihi Madde 14: Özsermayenin Düzeltilmesi Yeniden değerlemenin iptali Yedek akçeler ve dağıtılmamış karların sermayeye ilave edilmesi ortaklar tarafından konulan sermaye olarak dikkate alınır. Sermaye arttırımının tescil tarihi veya arttırıma mahsuben ödenen tutarların tahsil tarihi Emisyon primi TTK veya ana sözleşmeleri çerçevesinde oluşan yedek akçeler ile ödenmiş veya çıkarılmış sermaye, mali tablo dipnotlarında kayıtlı değerleri ile ayrıntılı olarak açıklanır.

Madde 15: Gelir Tablosunun düzeltilmesi Tahakkuk ettikleri tarihler esas alınarak düzeltme işlemine tabi tutulur. Döneme yaygın olarak yapılan gelirler ve giderler / ortalama Madde 17: Satışların Maliyetinin Düzeltilmesi Madde 18: Dönem İçinde Yapılan Tahakkuklar Vergi karşılığı Kıdem tazminatı karşılığı Madde 19: Gelir Tablosunda Kar ve Zarar Olarak Yer Alan Unsurlar Gayrimenkul satışı

Madde 20 : Net Parasal Kar ve Zararın Hesaplanması Net Parasal Pozisyon = P.A- P.P Net Parasal Pozisyon Karı / (Zararı) = Parasal varlıklar ve yükümlülükler nedeniyle oluşan kazanç ve kayıpların netidir.

Örnek: KAPANIŞ (31.12.2001) AÇILIŞ (1.1.2001) BANKA 800 S. KIYMET 1,200 2,000 BORÇLAR 1,100 SERMAYE 900 BORÇLAR 1,100 SERMAYE 900

KAPANIŞ BİLANÇOSUNUN DÜZELTİLMİŞ HALİ BANKA 800 S. KIYMET 1,200*1.5 1,800 2,600 BORÇLAR 1,100 SERMAYE (900*1.5) 1,350 P. KAR 150 1) Bankanın değer kaybı = 800 * %50 = (400) Borçtan gelen kazanç =1,100 * %50 = 550 Parasal kazanç 150 2) veya S. Kıymetler 1,800 - 1,200 = 600 Sermaye 1,350 - 900 =(450) Parasal kazanç 150 Kapanış Endeks = 1,500 Açılış Endeksi = 1,000 Düzeltme Katsayısı = 1.5

Net Parasal Pozisyon Kar Zarar Tablosu A. Dönem başı parasal pozisyon (31/12/2000 Tarihinde) - B. Dönem içinde net parasal pozisyonda artış yaratan işlemler - Sermaye artışı 1,350 C. Dönem içinde net parasal pozisyonda azalış - Maddi duran varlıklar alım bedeli (1,800) D. Dönem sonu olması gereken net parasal pozisyon (A+B+C) (450) E. Dönem sonu net parasal pozisyon (300) F. Net parasal pozisyon karı (D-E) 150

Madde 23: Vadeli Alım - Satımlar - Yüksek enflasyon dönemlerinde, Türk Lirası üzerinden vadeli olarak alınan veya satılan varlıkların fiyatı , enflasyondan korunmak amacıyla bir enflasyon payını da içermektedir. İlgili varlığın maliyetinden enflasyon payının düşülmesi Teknik olarak zorluk olması halinde; alım satım yerine ödeme tarihleri dikkate alınarak düzeltmenin yapılması. Bilançoda taşınan ve henüz vadesi gelmediği için ödenmeyen veya tahsil edilmeyen kalemlere ilişkin olarak yapılacak reeskont.

Madde 24: Amortisman Hesaplama İlkeleri Amortismana tabi varlıkların faydalı ömürleri, gerçekçi tahminlere dayanılarak serbestçe tayin edilir. “Vergi mevzuatının amortisman süresine ilişkin düzenlemelerine uyulması bu hükme aykırılık teşkil etmez” hükmü uygulanmaz. Kıst amortisman

Madde 25: Düzeltilmiş Tutarların Cari Değerden Fazla Olması Düzeltmeler, değer düşüklüğü karşılığı ayrılmak suretiyle yapılır. Değer düşüklüğünün kalıcı veya geçici olması şartı aranır, ve Değer düşüklüğünün oranı gibi kriterler konusunda Kurul’un muhasebe standartlarına ilişkin düzenlemelerindeki hükümlere uyulur. Gelir tablosuyla ilişkilendirilir.

Madde 29: İlk Mali Tablo Denkleştirme İşlemi Açılış bilançosundan yola çıkılarak, Düzeltilmiş Aktifler - Borçlar - Özsermaye = Geçmiş yıllar karı/(zararı)

Madde 32: Konsolide Mali Tablolar Kurulun konsolidasyona ilişkin düzenlemeleri uyarınca ana ortaklığın mali tablolarında konsolide edilmeden önce bağlı ortaklıkların ve iştiraklerin mali tablolarının bu Tebliğ uyarınca hazırlanması esastır.

Madde 34: Dipnotlarda Yapılacak Açıklamalar Cari ve önceki dönem mali tabloların paranın cari dönem sonundaki satın alma gücü cinsinden yeniden ifade edildiği, Kullanılan ölçütlere ilişkin açıklamalar, Tebliğin izin verdiği farklı yöntemlerin kullanılması durumunda yapılması gereken açıklamalar, Vergi mevzuatı çerçevesinde yapılan amortisman hesaplamalarına ilişkin açıklama, Mali tablolarını bu Tebliğdeki hükümler çerçevesinde düzenlemeyen bağlı ortaklıklar ile ilgili açıklama, Düzeltme işlemi esnasında kullanılan yöntem (özellikle kar/ zarar hesapları için) Yedek akçe, ödenmiş veya çıkarılmış sermayenin kayıtlı değerleri,

Parasal kar zarara dahil edilen ancak gelir tablosunda ayrıca açıklanması öngörülen hususlar, Faydalı ömürlere ilişkin açıklamalar, Mali tabloların Tebliğ hükümleri uyarınca ilk defa düzenleneceği hesap döneminin başına kadar olan dönemde düzeltilmiş tutarları ile olmak üzere, aktif kalemlerden, borçların ve özsermaye kalemlerinin çıkarılması sonucunda kalan kısım hakkında açıklama. Önceki dönem mali tablolarının bağımsız denetimden geçip, geçmediğine ilişkin açıklamalar,

Madde 35: Enflasyona Göre Düzeltme Defteri Yazılı veya elektronik ortamda saklanabilir. Yazılı olarak tutulanlar için, - Müteselsil sıra numarası - Yetkili imza - T.T.K’ya göre yasal saklama süresi Elektronik ortamda tutulanlar için, - Yönetim kurulu; bilgilerin değiştirilmemesi ve belirtilen süre kadar saklanması için gerekli önlemleri almalıdır.

Enflasyona göre düzeltme defterinde yer alacak bilgiler: - İşletmenin ünvanı - Düzeltme işlemlerinin hangi yıla ait olduğu - Düzeltme işlemine tabi tutulacak kalemlerin tarihi değerleri - Düzeltme işleminde kullanılacak endekslerin değeri ve düzeltme kayıtları - Düzeltme işleminde kullanılan varsayımlar - Düzeltme işleminde kullanılan değişkenlerin hesaplanmasına ilişkin veriler (stok devir hızları) - Varlıkların yaşlandırmalarına ilişkin veriler - Stokların ve diğer varlıkların dökümleri - Düzeltme işlemine tabi tutulmuş mali tablo verilerine ulaşmada kullanılan diğer bilgi ve belgeler - İştirak ve bağlı ortaklıkların mali tablo ve raporları

B İ T T İ ...