Refah İktisadı Tanım: Kamu Ekonomisi Kişilerin ihtiyaç duyduğu mal ve hizmetlerin piyasa ekonomisince üretilmemesi/ üretilememesi veya sosyal optimum altında üretilmesi nedeniyle, arz ve talebin kamu kesimince örgütlenip üretimin/sunumun gerçekleştiği ekonomidir.

Piyasa Aksaklıkları (Market Failure) ve Devletin Rolü HAFTA 2 Piyasa Aksaklıkları (Market Failure) ve Devletin Rolü

Piyasa Başarısızlıkları (Market Failure) Refah İktisadı Piyasa Başarısızlıkları (Market Failure) Piyasa ile Kamu Ekonomisin karşılaştırılması gereken üç temel özelliği mevcuttur: 1. Mal ve Hizmet Üretim Süreci 2. Üretim Sürecinde Yer Alan Bileşenler 3. Etkinliğin Ölçülmesi

Piyasa Başarısızlıkları (Market Failure) Refah İktisadı Piyasa Başarısızlıkları (Market Failure) 1. Mal ve Hizmet Üretim Süreci Piyasa Ekonomisi: Fiyat mekanizmasının esas olduğu; Simetrik piyasa bilgisinden hareketle bireysel taleplerin dikkate alındığı Firmaların bu talep karşısında hangi üründen ve ne kadar üretmeye arz talep ekseninde karar verdiği bir üretim süreci…

Piyasa Başarısızlıkları (Market Failure) Refah İktisadı Piyasa Başarısızlıkları (Market Failure) b) Kamu Ekonomisi: Asimetrik bilgi sorunu mevcut; talep açıklama sorunu oluşmakta. Oy mekanizması ile tercihlerin belirlendiği varsayımı mevcut (NeoKlasikler: halkın tercihlerini iyi okuyan bir sosyal planlamacının varlığını kabul etmiştir) !!!

Piyasa Başarısızlıkları (Market Failure) Refah İktisadı Piyasa Başarısızlıkları (Market Failure) 2. Üretim Sürecinde Yer Alan Bileşenler a) Piyasa Ekonomisi: Tam rekabet piyasasında karar alıcılar: Tüketici tercihlerinin esas alındığı fayda/kar maksimizasyonun olduğu arz talep oluşumu

Piyasa Başarısızlıkları (Market Failure) Refah İktisadı Piyasa Başarısızlıkları (Market Failure) b) Kamu Ekonomisi: Karar alıcılar: Arz yanında hükümet (siyaset adamı + bürokrat) Talep yanında seçmenler (temsili demokrasilerde: milletvekilleri)

Piyasa Başarısızlıkları (Market Failure) Refah İktisadı Piyasa Başarısızlıkları (Market Failure) 3. Etkinliğin Ölçülmesi a) Piyasa Ekonomisi: Pareto Optimum (pareto etkinlik – pareto iyileştirme)

Piyasa Başarısızlıkları (Market Failure) Refah İktisadı Piyasa Başarısızlıkları (Market Failure) b) Kamu Ekonomisi: Kamu hizmeti tekel sunulmaktadır; etkinliği ölçen mekanizma yok. Son yıllarda kamuda etkinlik ve verimlilik kapsamında Performans ölçümü teknikleri geliştirilmektedir. Fakat kamuda girdi – çıktı ölçüm sorunu devam etmektedir (tam kamusal mallar, dışsallıklar, vs.)

Piyasa Başarısızlıkları Teorisi (The Theory of Market Failure) Refah İktisadı NoeKlasik kamu ekonomisi teorisi devleti bir kalıntı olarak ifade eder. Devlet fonksiyonlarını, piyasanın çalışmadığı (başarısız olduğu) veya eksik çalıştığı alanlarda icra eder. Devletin ekonomideki rolünün ne olması gerektiği konusundaki normatif soruyu Musgrave devletin üç fonksiyonu dikkate alarak açıklamaktadır:

Refah İktisadı Bunlar: Kaynak dağılımına ilişkin fonksiyonlar Piyasa Başarısızlıkları Teorisi (The Theory of Market Failure) Refah İktisadı Bunlar: Kaynak dağılımına ilişkin fonksiyonlar Gelir dağılımına ilişkin fonksiyonlar İstikrarı sağlama fonksiyonu

Refah İktisadı Kaynak dağılımına ilişkin fonksiyonlar Kamusal Mallar (public good) Dışsallıklar (externality) Doğal Tekel (natural monopoly) Eksik Piyasalar - Bilgi Eksikliği (asymmetric information) (Bedavacı –free rider– sorunu)

Refah İktisadı Gelir dağılımına ilişkin fonksiyonlar Piyasada kaynak dağılımı etkin olsa da, gelir dağılımı kabul görmüş adalet ölçüsüne göre adil olmayabilir.

Refah İktisadı İstikrarı sağlama fonksiyonu Piyasada kaynak dağılımı etkin ve gelir dağılımı kabul görmüş adalet ölçüsüne göre adil olsa da, ekonomik istikrarsızlıkların “görünmez el” ile yeniden istikrara kavuşması sorunu mevcuttur.

Refah İktisadı Dolayısıyla; Ekonomide hiçbir kamusal mal ve hizmet sunumuna ihtiyaç olmasa da; Bütün ekonomideki üretim özel mal ve hizmetten ibaret olsa da; Gelir dağılımı adil olsa da; Ekonomide istikrar mevcut olsa da; devlete yine de bir rol düşecektir.

Refah İktisadı Bu da: Piyasaların iyi işlemesini ve kaynakların etkin bir şekilde ve en az maliyetle tahsisini sağlamak!!! Mülkiyet haklarını tanımlanması ve karşılıklı olarak tanınmasını sağlamak!!! Piyasalarda oluşan belirsizlikleri azaltmak!!! …mak!!!

Refah İktisadı Devletin Piyasa Aksaklıklarına Müdahale Araçları Kamu ekonomisi içindeki merkezi hükümet, yerel idareler, kamu işletmeleri gibi çeşitli üretim birimleri piyasa aksaklıklarının giderilmesinde çeşitli araçları kullanarak piyasa müdahale eder: Kamusal malların üretimi ve sunulması, Kamu mallarının finansmanı, Yasal düzenlemeler ve standartlar koyma…

1st click - “Private goods” 2nd click - “Public goods” 3rd click - “Common resources” 4th click - “Natural monopoly”

Oyun Teorisi: Suçlunun ikilemi 1. KİŞİ 2. KİŞİ İtiraf Red 5 yıl ; 5 yıl 0 yıl ; 20 yıl 20 yıl ; 0 yıl 0 yıl ; 0 yıl 1st click - “Private goods” 2nd click - “Public goods” 3rd click - “Common resources” 4th click - “Natural monopoly”

Oyun Teorisi: Kamusal Mallarda Bedavacılık Sorunu 1. KİŞİ Fayda: 100 Maliyet: 150 2. KİŞİ Bedavacılık Ödeme 0 ; 0 100 fayda; -50 zarar -50 zarar ; 100 fayda 25 fayda; 25 fayda 1st click - “Private goods” 2nd click - “Public goods” 3rd click - “Common resources” 4th click - “Natural monopoly”