Tetrasiklinler Doç. Dr E. Pelin Kelicen http://yunus. hacettepe. edu

Bakteriyostatik etkilidirler Bakteriyostatik etkilidirler. Yüksek konsantrasyonda bakterisid etkilidirler.

Etki mekanizması Bakteri içine aktif tr. ile pompalanır Etki mekanizması Bakteri içine aktif tr. ile pompalanır. Bu pompa insan h. sinde yoktur. Bakteri ribozomlarının 30S alt ünitesine bağlanarak aminoasil t-RNA’nın m-RNA-Ribozom kompleksine erişimini engeller. Protein sentezini “reversible” inhibe ederler. Antibiyotik özelliği haricinde, E.coli’nin GİS epiteline bağlanması bloke olur.

Kısa etkililer Orta süreli etkililer Uzun etkililer Tetrasiklin Sınıflandırılmaları Kısa etkililer Orta süreli etkililer Uzun etkililer Tetrasiklin Oksitetrasiklin Demeklosiklin Metasiklin Doksisiklin Minosiklin

En az selektif ve en geniş spektrumlu antibiyotiktirler.

Tetrasiklinlerin Antibiyotik Spektrumları-1 Çoğu Gr(+) kok Gr(+) basiller: (PenG veya Eritromisinden sonra ikinci tercih) Anaerobik mikroorganizmalar Neisseria (Penisilinaz salgılayan gonakok hariç)

Tetrasiklinlerin Antibiyotik Spektrumları-2 İLK TERCİH: P.mallei, P. Pseudomallei, H. ducrei, Y. pestis, Y. enterocolitica, Calymmobacterium granulamatosis, Compylobacteria

Tetrasiklinlerin Antibiyotik Spektrumları-3 ÇOK ETKİN: V. Cholera, Brucella, F. tularensis, P. multicoida.

Tetrasiklinlerin Antibiyotik Spektrumları-4 ETKİN: E. coli, H. influenza, B. fragilis, İndol (+) proteus,

Tetrasiklinlerin Antibiyotik Spektrumları-5 Mikoplazmalar, Riketsiyalar, Klamidia, Leptospira, Borelia, Treponema, Amipler, Koksiella, Aktinomices, Lejyonella

Tetrasiklinlere Rezistans *Kloramfenikolle çapraz rezistans, *Yavaş, basamaklı, plazmid aracılı, *Pompa’nın inhibisyonu, *İnaktive edici enzim yapımı, *Dışa atıcı taşıma sistemi oluşturulması.

Tetrasiklinlerin Farmakokinetiği-1 Mide ve ince barsakta tam olmayan emilim, Minosiklin %100, Doksisiklin %95, Diğer %60-80

Tetrasiklinlerin Farmakokinetiği-2 Süt, yoğurt gibi besinler ve antasidler, antianemik gibi ilaçlar içindeki +2 ve +3 değerlikli Ca, Fe, Zn, Al, Mg gibi metallerle ŞELAT oluşturduklarından emilimleri azalır (Şelat oluşturma doksisiklin’de daha az).

Dokulara iyi, BOS’a az geçerler. Tetrasiklinlerin Farmakokinetiği-2 Dokulara iyi, BOS’a az geçerler. Sadece minosiklin BOS ve SSS’e yeterli ölçüde geçer. Minosiklin en uzun etkilisidir.

Plazma proteinlerine bağlanma değişken, Tetrasiklinlerin Farmakokinetiği-3 Plazma proteinlerine bağlanma değişken, Minosiklin ve Doksisiklin yağda çözünür, SSS’ne girer, tükrükte yoğundur, meningokok taşıyıcılığını azaltır, KC ile kandan temizlenir, safradan atılır, EHS’a girer, Diş ve kemikte sekestre olur, kemik iliğine girer, idrar, feçes ve sütten atılır, plasentayı geçer.

Tetrasiklin ve oksitetrasiklin böbreklerden atılırken, Tetrasiklinlerin Farmakokinetiği-3 Tetrasiklin ve oksitetrasiklin böbreklerden atılırken, Minosiklin ve doksisiklin karaciğerde metabolizma edilirler.

En tercih edildikleri infeksiyonlar Tetrasiklinlerin Kullanımı-1 En tercih edildikleri infeksiyonlar BRUSELİYOZ Brusella (+streptomisin) KOLERA Vibrio kolera RİKETSİYAL İNFEKSİYONLAR (doksisiklin) TRAHOM PSİTTAKOZ (Papağan Hastalığı) Chlamydia psittaci LYME Borrelia burgdorferi REKÜRREN ATEŞ Borrelia recurrentis TULAREMİ SPİROKET Klamidia (doksisiklin) Granuloma inguinale Mikoplazma

Tetrasiklinlerin Kullanımı-2 VEBA ve BRUSELLA’da diğer antibiyotiklerle kombine, KİSTİK FİBROSİS’te pnömoni profilaksisis için çocukta, AKNE ted., Tekrarlayıcı üriner infeksiyonlarda,

Diğer kullanıldıkları yerler Tetrasiklinlerin Kullanımı-3 Diğer kullanıldıkları yerler Whipple hastalığı (Antibiyotik etkinin dışında) (intestinal lipodistrofi = lenfadenopati, artrit , ateş, öksürük), Turist diyaresinin tedavi ve profilaksisi, Demeklosiklin anti- ADH etkisi gösterdiğinden diabetes insipidus benzeri tablo oluştururken, uygunsuz ADH salınımı sendromunda da kullanılabilir.

Staph., Strep., Enterococ inf.da KESİNLİKLE KULLANILMAZLAR! TRAHOM hariç topikal kullanımları gereksiz direnç oluşumuna neden olur, İntratekal ve i.m. KESİNLİKLE KULLANILMAZLAR!

Oral kandidiyazis, vajinit, stomatit PSEUDOMEMBRANOZ ENTEROKOLİT Yan etkileri-1 GİS İrritasyon, epigastrik yanma, bulantı, kusma, hafif diyare, anoreksi, enterokolit, (Gıda ile birlikte alınmalı) SÜPERİNFEKSİYONLAR Oral kandidiyazis, vajinit, stomatit PSEUDOMEMBRANOZ ENTEROKOLİT Dışkıda kan ve lökosit (Cl.difficile): ilaç alımı durdurulur, oral Metronidazol veya Basitrasin, Vankomisin ve Penisilin başlanır

Yan etkileri-2 FOTOTOKSİSİTE, UV hassasiyet, Hepatotoksisite, yağ depolanması, sarılık, Süresi dolmuş preparatlarıyla Fanconi sendromu (sistinozis; renal tübüler fonk. bozukluğu) benzeri tablo, Diş, tırnak ve kemiklerde pigmentasyon, disklorasyon ve gelişme bozuklukları, Gebelerde ve 8 yaş altındaki çocuklarda kullanılmamalıdır, Bebeklerde psödotümör serebri tablosu, yenidoğanda kafa içi basınç artışı, pıhtılaşma defektleri, vestibüler rahatsızlık. Minosiklinle vestibüler bozukluklar,

Fatal hepatorenal sendrom, Yan etkileri-3 Doksisiklin hariç böbrek bozukluğu olanlarda kullanılmamalılar (azotemi), Fatal hepatorenal sendrom,

Demeklosiklin ile fotosensitivite, Yan etkileri-4 Gebelerde ketoasidoz, Demeklosiklin ile fotosensitivite, Barsak florasını bozduklarından enterokolit, stomatit,

Penisilinlerin etkisini azaltırlar, İlaç etkileşimleri Penisilinlerin etkisini azaltırlar, Mikrozomal enzim indüksiyonu yaparak Karbamazepin, Fenitoin, Barbitüratlar tetrasiklinlerin etkinliğini azaltırlar, KC enzimini indükleyen ilaçlar özellikle doksisiklinin t 1/2’ ini kısaltırlar, Güçlü diüretikler nefrotoksisitelerinin arttırırlar, Oral kontraseptiflerin etkilerini azaltırlar, Oral antikoagülanların etkilerini potansiyalize ederler.

Kaynaklar Prof. Dr. S. Oğuz Kayaalp, Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji, 10. Baskı, Hacettepe Taş, 2002. Bertram G. Katzung, Basic&Clinical Pharmacology, 7th edition, Appleton&Lange, 1998.