KARANLIKDERE PLANLAMA BİRİMİ İÇİN UYGULAMALI ANALİZLER AMENAJMAN PLANI YAPIM SÜRECİNDE AĞAÇ HACİM VE ARTIM TABLOLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ: KARANLIKDERE PLANLAMA BİRİMİ İÇİN UYGULAMALI ANALİZLER

1. Örnek Ağaçların Seçimi ve Yapılan Ölçümler Saf sarıçam meşcerelerinden 184 ve saf göknar meşcerelerinden ise 107 adet örnek ağaç seçilerek, kesilmiştir. Örnek ağaçların dip kütük çapı, göğüs çapı ve göğüs çapından sonra 1 veya 2’şer metre ara ile tüm gövde çapları ile ağaç boyları ölçülmüştür. Sarıçam türünden 66 ve göknar türünden 58 olmak üzere toplamda 124 adet ağaçtan artım kalemi alınarak, çap artımları ölçülmüştür. 126 sarıçam ve 107 göknar türünden olmak üzere toplam 233 ağaçta kabuk kalınlığı ölçülmüştür.

Şekil 1: Sarıçam ağaçlarının çap basamaklarına dağılım grafiği.

Şekil 2: Sarıçam ağaçlarının boy basamaklarına dağılım grafiği.

Tablo1: Sarıçam örnek ağaçlarının çap ve boy basamaklarına göre dağılımı. Şekil 3: Sarıçam ağaçlarının çap-boy grafiği.

Şekil 4: Göknar ağaçlarının çap basamaklarına dağılım grafiği.

Şekil 5: Göknar ağaçlarının çap-boy grafiği.

2. Yöntem Örnek ağaçların gövde hacimleri bölümleme (seksiyon yöntemi ile hesaplanmıştır. Tek ve çift girişli sarıçam ve göknar ağaç hacım denklemlerinin oluşturulmasında SPSS kullanılmıştır. Amenajman planında yer alan hacım tabloları, SPSS ile istatistiksel olarak en uygun hacım denklemine dönüştürülmüştür. Ülkemizde sarıçam ve göknar için çeşitli araştırıcılar tarafından düzenlenmiş olan çift girişli hacım denklemleri veya (SPSS ile denklemleştirilmiş hacım tabloları) ile örnek ağaçların hacimleri tahmin edilmiştir. Her iki tür için çap- çap artımı ile çap-kabuk kalınlığı ilişkileri belirlenmiştir. Her iki tür için hacım artımı ve yüzdeleri hesaplanmıştır.

3. Bulgular Sarıçam ve göknar için istatistik olarak verilere en uygun bulunan tek ve çift girişli hacım denklemleri elde edilmiştir. Amenajman planında yer alan sarıçam ve göknar hacım tabloları hacım denklemine dönüştürülmüştür. Çeşitli araştırıcılarımız tarafından düzenlenmiş olan sarıçam ve göknar çift girişli hacım denklemleri elde edilmiş, tablolar denklemlere dönüştürülmüştür. Bu çalışma kapsamında oluşturulan tek ve çift girişli hacım denklemleri, amenajman planında yer alan hacım denklemleri, çeşitli araştırıcılarımız tarafından geliştirilmiş olan sarıçam ve göknar çift girişli hacım denklemleri ile tüm örnek ağaçların hacimleri tahmin edilmiş ve gerçek hacim değerleri ile istatistik olarak karşılaştırılmıştır.

Şekil 6: Sarıçam için çap-çap artımı ilişkisi.

Şekil 7: Göknar için çap-çap artımı ilişkisi.

Şekil 8: Sarıçam ve Göknar için çap-çap artımı ilişkisi

Şekil 9: Sarıçam için çap-çift kabuk kalınlığı ilişkisi.

Şekil 10: Göknar için çap-çift kabuk kalınlığı ilişkisi.

Şekil 11: Sarıçam ve Göknar için çap-çift kabuk kalınlığı ilişkisi.

4. Sonuç ve Öneriler Sarıçam ve göknar için bu çalışma kapsamında oluşturulan tek ve çift girişli hacım denklemleri istatistiksel olarak verilere oldukça uygun sonuçlar vermiştir. Örnek ağaçların gerçek hacım değerlerine göre amenajman planında yer alan tek girişli sarıçam hacım denklemi %4 göknar hacım denklemi ise %15 eksik sonuç vermiştir. Test edilen sarıçam çift girişli hacım denklemlerinden yalnız Yavuz ve diğerleri (2010) ile Şenyurt (2011) tarafından geliştirilen hacım denklemleri istatistiksel olarak uygun sonuçlar vermiştir. Test edilen göknar çift girişli hacım denklemlerinden hiç biri istatistiksel olarak uygun sonuç vermemiştir.

Çap-çap artımı ilişkisi her iki tür için hızlı bir maksimumdan sonra düşmektedir. Çap-kabuk kalınlığı ilişkisi çapa bağlı olarak hesaplanmış, türlere göre ortalama bir değerden gidilmemiştir. Öneri 1: Amenajman planlarımızda yer alan hacım ve artım tablolarının, ilgili planlama birimlerinden sağlanacak gerçek verilerle uyumlu olup olmadıkları araştırılmalıdır. Gerçek veriler; dikili satışlar, meşcere bakımı ve son hasılat kesimleri sonucunda kesilen ağaçlardan amaca uygunları ölçülerek elde edilebilir. Eğer amenajman planlarında yer alan hacım ve artım tabloları uygun çıkmaz ise, seçilen örnek ağaçların gerçek hacim değerlerinden yararlanarak, ilgili planlama birimine uygun SPSS ile tek veya çift girişli hacım ve artım tabloları oluşturulabilir. Bu tablolardan tek girişli olanlar meşcere hacminin hesaplanmasında, çift girişli olanlar ise dikili satışlar için kullanılabilir. Aynı ağaç türü için planlama birimleri bazında oluşturulmuş olan hacım ve artım tabloları istatistiksel olarak karşılaştırılarak, farksız olanlar birleştirilebilir. Böylece bazı ağaç türleri için işletme müd,ürlükleri ve hatta bölge müdürlükleri bazında birleştirilmiş hacım ve artrım tabloları oluşturulabilir.

Günümüzde gelişen bilgisayar hizmetlerinden de yararlanarak, bir ağacın yalnız çap ve boyunun ölçülmesiyle, ağacın toplam gövde hacmı, yerden belirli bir yüksekliğe kadar olan bölümün hacmi, belirli noktalar arasındaki gövde bölümünün hacmi, yerden belirli bir çap değerine kadar olan bölümün hqacmi, gövde üzerinde herhangi ik çap değeri arasındaki hacmi ve bir ağaç gövdesinden üretilebilecek tüm odun çeşitlerinin hacmini kabuklu veya kabuksuz olarak veren ve gövde profili denklemi olarak isimlendirilen gövde profili denklemleri oluşturullmalıdır. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlara göre çift girişli hacım tablolarımızın mevcut meşcerelerimiz için uygun olup olmadıkları test edilmeli ve uygun olmayanların güncelleştirilmeleri gerekir. Çift girişli bir hacım tablosundan uyarlama ile tek girişli bir hacım tablosu oluşturulmamalıdır. Hacım artım tabloları bu çalışmada olduğu gibi pratik ve güvenilir bir yolla oluşturulmalıdır.