EPİDEMİYOLOJİ Epidemiyoloji: Evrendeki hastalıkların prevalansı ve insidansını belirten bilim dalıdır. Prevalans: Belirtilen zamanda evrende var olan bir hastalığın gerçek miktarıdır. İnsidans: Belitilen bir zaman periyodu içinde yeniden oluşan hastalıklarla bir hastalığın sayısının artmasıdır.

Çürük epidemiyolojisi çalışmalarının amacı 1- Gözlemlere dayalı çalışmalar -Çürük prevalansını tayin etmek -Zaman içinde çürük prevalans eğilimini izlemek -Çürüğün tipini,genişliğini ve şiddetini tespit etmek -Bireyler ve gruplar arasındaki farkların sebeblerini araştırmak -Çürüğün önlenmesinde hangi toplum diş sağlığı programının etkili olduğuna karar vermek -toplumun diş sağlığına olan ilgisini arttırmak ve sürdürmek 2-Deneylere dayalı çalışmalar -Çürüğe etkili olan ajanlara karar vermek

Her ülkenin durumunu ortaya çıkarmak için yapılması gereken işlemler 5 bölümde toplanır: 1-Ağız sağlığı epidemiyolojisi verileri 2-Ağız sağlığındaki insan gücü verileri 3-Ağız sağlığındaki hizmet verileri 4-Ağız sağlığındaki preventif programlar 5-Ağız sağlığından sorumlu kişinin ad ve adresi

Klinik muayene -sondla -gözle

D1:Klinik olarak diş dokusunda bir bozulma ya da mine çürüğü yoktur D2:Pit ve fissürlerde ya da düz yüzeylerde bozulmalar vardır ancak tabanda yumuşama ya da desteksiz duvarlar yoktur. D3:DMTF’de işaretlenen geleneksel D karşılığıdır, kavitasyon oluşmuş bir dentin çürüğüdür. D4:Olası pulpal expozlarla birlikte gidebilen derin çürüklerdir.

Çürük araştırmalarında klinik inceleme yöntemleri ile ilgili yöntemler DMF indeksleri ile ilgili zorluklar Klinik inceleme zorlukları:gözleme dayalı yöntemlere karşılık gözlem-dokunma kriterlerinin kullanılması Gizli çürük Epidemiyoloji araştırmalarına kavitasyon göstermeyen çürükler eklenmeli midir?

Gizli Çürük: Oklüzal yüzeylerde pit ve fissürlerin altında bulunan ve üstü sağlam mineyle kaplı çürük.

Anket Formunda İşaret Edilmesi Gerekli Özellikler Yaş Cinsiyet Etnik grup Meslek Coğrafi bölge İdari bölünme

Eğitim: Kişinin mental ve manuel becerilerini geliştirme işlemidir. Sağlık: Kişinin fiziksel, mental ve moral olarak iyi durumda olmasıdır.

Mine: dıştaki halka minedir. Primer önemlidir Mine: dıştaki halka minedir.Primer önemlidir.Başlangıç çürüğü durdurulabilinir. Dentin:2. halka dentindir.İkincil yapılması gereken tedavidir.Çürük dentine ilerlemiştir. Pulpa: En içteki halkadır.Üçüncül yaklaşımdır.Tedaviye yöneliktir.

WHO Oral Sağlık Değerlendirme Formu Periodontal Durum(CPITN) 0: sağlıklı 1: kanama 2: diş taşı 3: 4-5mm cep 4: 6mm ya da daha derin cep

Daimi dişler 0: sağlıklı 1:çürük 2:dolgulu çürük 3:dolgulu çürük yok 4:çürüğe bağlı kayıp 5:diğer nedenlerle kayıp 6:örtücü cila 7:kron köprü 8:sürmemiş diş 9:katılmayan diş

Diş çürüğünün oluşumunu pek çok araştırmacı inceleyerek çeşitli teoriler öne sürmüşlerdir: Kimyasal teori Parazitik teori Kimyasal bakteriolojik teori Proteolitik teori Proteoliz şelasyon teorisi Sülfataz Fosfataz teorisi Rezistans teorisi

Tükürüğün akış oranını şunlar etkiler 1-stimulasyon tipi, derecesi ve süresi 2-Günün zamanı 3-Diyet 4-Yaş 5-Seks 6-Hastalık 7-Farmakolojik ajanlar(ilaçlar)

Tamponlama Kapasitesi Esas olarak karbonik asit-bikarbonat sisteminden, az olarak da fosfat ve proteinlerden köken alır. Tükürükteki amonyak ve üre miktarı ve yine tükürük peptitleri tükürüğün tamponlama aktivitelerinde rol oynamaktadır.

Tükürükteki virülansla mücadele bileşiklerinin içeriği: Diyet: diyette çürük ciddiyetini saptarken göze alınacak noktalar: 1-karbonhidrat alım sıklığı 2-diyetin şeker içeriği 3-ağız içerisindeki şekerin kalma süresi

Çürük aktivite tayini Tükürük laktobasillerinin ölçümü karyojenik ajanların ölçümü ile eş anlamlı değildir, fakat dental çürük gelişimi ile diyet alışkanlıkları ve tedavi edilmemiş lezyonların varlığını ölçer. Çürüğün şiddetinin tayininde mikrobiyal koloni türü ve mikropların asit oluşturma kapasitesinin tespiti çok önemlidir.

Laktobasil miktarı: Parafin çiğnenmesi ile elde edilen tükürük cam bir tüpte toplanır ve 1 ml tükürükte bulunan laktobasiller sayılır. 1 ml tükürükte 1000-10000 arası laktobasil bulunursa tükürüğün çürük yapma özelliği azdır. 50000 laktobasil sayısı tükürüğün çürük yapma özelliğinin yüksek olduğunu gösterir.

Streptokok mutans miktarı Yapılan çalışmalarda düşük Str. Mutans bulunan çocuklarda, aynı zamanda düşük laktobasil bulunduğu görülmüştür. Bu bakteri: 1-İnsandan insana, dişten dişe kolayca yayılmaz 2-Sıkça kullanılan sükroz Str.mutans yayılımını ve gelişimini hızlandırır 3-Str.mutans asit karakterlidir

Synder Deneyi Tükürüğün şeker ile karıştırılıp asit oluşturduğu yolunda çeşitli çalışmalar vardır. Bunlar arasında en çok bilineni Synder testidir. Laktobasil sayımı ile Synder testi arasında oldukça güçlü bir korelasyon vardır.İçinde bromkrezol bulunan asitli bir besi yerine tükürük aşılandığında asit yapım derecesine bakılır.24 saat içinde besi yerinin renginde değişiklik olursa o tükürüğün yüksek çürük aktivitesi vardır. Renk 48 saat-3 gün arasında değişiyorsa çürük aktivitesi daha azdır.4 gün içinde renk değişmiyorsa tükürüğün çürük yapma özelliği yoktur.

Dip-Slide Kültürü(Dentocult Metodu) Bu mikrobiyolojik teknik diş hekimlerinin hangi çemberin çürük gelişimini oluşturduğunu objektif olarak ayırt etmesini yardımcı olmak için ortaya çıkarılmıştır. Prensib: tükürük modifiye Rogosa SL agara bulanır ve Slide’de kalan tükürük miktarı pratik olarak sabit olduğu için düzensiz volüm kullanılır. Tükürükteki asit ürik organizmaların sayısı 4 gün 37 derecede inkübasyon süresinden sonra koloni yoğunluğundan tespit edilebilir. Sonuç birkaç hafta değişmeden saklanabilir.

Oral maya konsantrasyonu Mantar varlığı tükürüğün azalmasına işaret olabilmektedir. Hareketli protez veya sistemik antibiotik medikasyonu, oral kavitede mantarların önemi değerlendirilirken göz önüne alınmalıdır.

SONUÇ Klinik çalışmalarda testlerin sonuçları eldeki diğer bilgilerle beraber kullanılmalıdır. Klinik gözlem ve anamnez sürecinde elde edilen bilgiler kombine edilmelidir.