Konuşma Konuşma, insanoğlunun en doğal gereksinimlerinden biridir. Günlük hayatımızda konuşmanın çok önemli bir yeri vardır. Çünkü insan, tek başına değil topluluk halinde yaşayan bir varlıktır. Dolayısıyla başka insanlarla iletişim kurmak zorundayız. Günlük konuşmalar, herhangi bir hazırlığa gerek duyulmadan iki ya da daha çok kişi arasında yapılan konuşmalardır.

Konuşma, insanoğlunun sahip olduğu en büyük özelliklerden biridir Konuşma, insanoğlunun sahip olduğu en büyük özelliklerden biridir. İnsanlar, bu özellikleri sayesinde diğer canlılardan ayrılırlar. Konuşma, bir başka deyişle sesli düşünmedir. Zihinden geçen düşüncelerin dış dünyaya aktarılabilmesi için ses veya yazıya gereksinim vardır. Bu anlamda ses (konuşma); en etkili, en kestirme ve en kolay yoldur. Jest ve mimikler de konuşmayı destekleyen en önemli yardımcı ögelerdir.

Sözlü anlatım terimi, günlük hayattaki arkadaş söyleşilerinden iş konuşmalarına, topluluk önündeki söylev ve konferanslardan açık oturum ve panellere geniş bir alanı kapsamaktadır.

Konuşma becerisine yeni bir bakış açısı getiren Avrupa Konseyi, bu doğrultuda “Avrupa Dilleri Ortak Başvuru Metni”ni hazırlamıştır. Bu çalışma; dile ilişkin düzey basamaklarını tanımlayan, ulaşılabilir ve kontrol edilebilir hedefler koyan ve tüm Avrupa ülkeleri tarafından tanınan bir araç niteliğindedir. Avrupa Dilleri Ortak Başvuru Metni; Avrupa’da dil programlarının, program yönetmeliklerinin, sınavların hazırlanması için ortak bir başvuru metni niteliği taşımaktadır. Bu çalışma, dil öğrenenlerin dili iletişim için kullanmalarını ve sağlıklı iletişim için hangi becerileri geliştirmeleri gerektiğini kavratıcı bir biçimde anlatmaktadır.

KONUŞMA TÜRLERİ Konuşma; insanın yazıdan önce sahip olduğu, yüzyıllarca duygu ve düşüncelerini onunla aktardığı temel bir iletişim aracıdır. Konuşma; bireyin sosyal yaşamında iletişim kurmasını, bilgi ve birikimlerini paylaşmasını; duygu, düşünce, hayal ve gözlemlerini ifade etmesini sağlayan en etkili iletişim aracıdır. Bir konuşma metni ne kadar iyi hazırlanmış olursa olsun söylenmek istenenler başkalarına aktarılmadıkça kişi, iyi bir konuşmacı olamaz. Başarılı bir konuşma; bireyin sözcükleri iyi seçmesine, ses ve vücut hareketlerini bilinçli kullanmasına ve konuşmanın sunuluş biçimine bağlıdır.

Konuşma, bireyin sosyal gereksinimlerini karşılamak üzere dilin gelişim süreci içinde gelişir. Çocuk, kendi duygu ve isteklerini ifade etmek için önce ağlar; fakat insani ses özelliklerindeki yeterliliği geliştikçe diğer insanlardan gelen tepkilere karşılık vermek için ses becerilerinin nasıl kullanılacağını keşfeder. Büyüdükçe konuşmayı oyun alanlarında, evde, okulda, işte, yaşamın değişik ortamlarında kullanır. Birey; kazandığı bu konuşma becerisiyle kendisini çevresine, aynı zamanda çevresini de kendisine göre düzenlemeyi öğrenir

Konuşma, düşüncelerin bir bireyden başkalarına aktarılmasını sağlayan sosyal bir iletişim aracıdır. Bu yönüyle konuşma; tek yönlü olarak duygu ve düşüncelerin açığa çıkarıldığı bir anlatım becerisi olmaktan çok konuşan ve dinleyen arasında devam eden etkileşim süreci içinde düşüncelerin, tutumların ve duyguların aktarımını sağlayan etkileşimsel bir süre. olarak düşünülmelidir.

Amaca Göre Konuşmalar Kimi dil eğitimcileri; amaca göre konuşmaları bilgilendirme, ikna ve uyarı amaçlı olmak üzere üçe; kimileri de bilgilendirme, ikna, uyarma ve yönlendirme olmak üzere dörde ayırmaktadır.

Bilgilendirme Amaçlı Konuşmalar

Konuşmanın en önemli işlevi, bilgi aktarımını sağlamaktır Konuşmanın en önemli işlevi, bilgi aktarımını sağlamaktır. Konuşma aracılığıyla birey, başkalarının kendi bilgi ve deneyimlerinden yararlanmasını sağlayabilir. Bilgi amaçlı konuşmalar öyküleme, açıklama veya betimleme tarzında olabilir. Öyküleme tarzı konuşmalar; bir olay veya hareketi, etkinliği açıklar; açıklayıcı konuşmalar; özel bir konu, durum veya nesne hakkında bilgi verir; betimleyici konuşmalar ise varlık veya nesnelerin nasıl olduğu / oluştuğu, örgütlendiği, düzenlendiği hakkında bilgi verir.

Bildiriler, öğretimsel konuşmalar, dersler, konferanslar, yönetici konuşmaları, brifingler, tanıtım konuşmaları, iş görüşmeleri, toplantı konuşmaları vb. bilgilendirme amaçlı konuşmalardır. Bilgilendirme amaçlı konuşmalarda asıl amaç, sunulan duygu ve düşünceleri dinleyenlere açık bir biçimde aktarmaktır. Bunun için bilgilendirme amaçlı konuşmaların sahip olması gereken iki temel nitelik, açıklık ve somutluktur.

Bilgilendirme amaçlı konuşmalar için aşağıdaki dört ilkeye uyulması yararlı görülmektedir:

• Çekişme ve anlaşmazlık havası yaratılmaması, • Dinleyenlerin ilgisini çekecek sorgulayıcı tutumların önemsenmesi, • Dinleyenlerin memnuniyetini artıracak sorulara yanıt verilmesi, • Sunulan bilgilerin kayda değer niteliklerde olması

İkna Amaçlı Konuşmalar

İkna amaçlı konuşmalar; dinleyenlerin inançlarını, düşüncelerini veya eylemlerini etkilemek amacıyla yapılan konuşmalardır. Bu tür konuşmalar; özellikle herhangi bir konuda neyin gerçek veya yanlış olduğu, neyin yapılıp yapılmaması gerektiği (siyasi alanlarda) konusunda dinleyenlerin görüş, düşünce ve eylem yönlerini etkilemek ve belirlemek amacıyla yapılır.

İkna edici konuşmalarda başarılı olmak için sadece dinleyenleri inandırmak yeterli değildir, aynı zamanda dinleyenlerin dinleyip de inandıklarını eyleme dönüştürmeye istekli olmaları sağlanmalıdır. Bunun için ikna amaçlı konuşmalarda aşağıdaki ilkelere dikkat edilmelidir.

• İkna edici konuşmalar; gerçekler, şekiller, tablolar ve örneklerle desteklenmeli, • Gerçekler ve iddialar; dikkat çekici, güçlü bir sunumla açıklanmalı, • İddialar, insan davranışlarının temelinde yatan belli temel güdüleri tatmin etmeli,

• İkna için seçilecek konular; gerçek, samimi ve dinleyiciyi tatmin edici nitelikte olmalı, • İkna için değinilecek problemler, çözülebilir nitelikte olmalı; çözülmesi güç olan sorunlarla dinleyenlerin karşısına çıkılmamalıdır.

Uyarı / Teşvik Amaçlı Konuşmalar

Çoğunlukla siyasi etkinliklerde, spor etkinliklerinde ve törenlerde övücü, teşvik edici, sosyal ve ahlaki değerlere ilişkin telkin edici konuşmalar ve vaazlar; insanları uyarmak veya teşvik etmek amacıyla yapılan konuşmalardır. Uyarı / teşvik amaçlı konuşmaların özünde, dinleyenleri bir ödül veya cezadan haberdar etmek amacı vardır.

Hazırlanma Biçimine Göre Konuşmalar Hazırlanma biçimine göre konuşmalar, temelde hazırlıksız konuşmalar ve hazırlıklı konuşmalar olmak üzere iki gruba ayrılır.

Hazırlıksız Konuşmalar Hazırlıksız konuşmalar; günlük konuşmalar, söyleşi, tanışma – tanıştırma, soru sorma ve soruya karşılık verme ile özür dilemedir. Bu konuşma türlerine günlük yaşamda çok sık yaptığımız telefon görüşmelerini de ekleyebiliriz.

Günlük Konuşmalar Bir günün çeşitli zaman dilimlerinde gereksinimlerin karşılanması; isteklerin, duygu ve düşüncelerin belirlenmesi konuşmayı zorunlu kılar. Bu tür konuşmalar, önceden bir hazırlık gerektirmeyen konuşmalardır. Bu türdeki konuşmalara günlük konuşmalar denir.

Söyleşi İki veya daha fazla kişinin belli herhangi bir amaç taşımadan, önceden alınmış kararlar olmaksızın yaptıkları karşılıklı konuşmalardır. Bu tür konuşmalarda amaç, dostça bir ortamda hoşça vakit geçirmektir. Söyleşi türündeki konuşmalarda dikkat edilmesi gereken kurallar aşağıda verilmiştir:

• Kişi, karşısındakini dinlemeyi bilmeli, • Karşıdaki kişiye karşı saygılı olunmalı, konuşanın sözü kesilmemeli, • Söylenen sözler, konuşma ortamında bulunmayan üçüncü şahısların aleyhinde dedikodu tarzında olmamalı, • Konuşulanların doğru olmasına özen gösterilmeli, • Muhatap olarak alınan kişilere ismiyle hitap edilmeli, • Konuşmalar grup halinde ise tek bir kişi veya birkaç kişiye değil herkese konuşma olanağı sağlanmalı,

• Baskıcı tutum takınmadan karşıdakinin görüşlerine saygılı olunmalı, • Konuşmaya sonradan katılan kişilere, konuşulan konuyla ilgili olarak önceden konuşulanlar anlatılmalı, • Yapılan konuşmalar, aynı ortamı paylaşan herkesin ilgisini çekecek özellikte olmalı, • Dediğim dedik, inatçı konuşma tarzlarından kaçınılmalı, • Konuşma üslubu ve ses tonu başkalarını rahatsız etmeyecek biçimde olmalı,

• Grup halinde yapılan konuşmaların çekişmeye, tartışmaya ve kutuplaşmaya yol açmamasına özen gösterilmeli, • Konuşma sırasında argo sözcük ve deyimlerin kullanılmasından kaçınılmalıdır.

Tanışma -Tanıştırma Kişi, sosyal yaşamın gereği olarak her an yeni insanlarla tanışma ve tanıştırılma durumunda kalabilir. İlk tanışma ve tanıştırılma anları, ileri dönemlerdeki iletişim ve dostlukların devamı açısından oldukça önemlidir. Bu nedenle ilk tanışma ve tanıştırılma anlarında kişi, oldukça içten ve nazik olmaya çalışmalıdır. Tanışmada sonradan gelen kişi önce kendini tanıtır. Diğerleri de memnuniyetlerini belirterek kendilerini tanıtırlar.

Soru Sorma ve Soruya Karşılık Verme Soru sorulmadan önce izin istenir. İzin verilince soru anlaşılır ve kısa biçimde sorulmalıdır. Soruya karşılık verecek kişi de soruyu anlaşılır ve kısaca yanıtlamalıdır. Sorunun yanıtı bilinmiyorsa açık yüreklilikle yanıtın bilinmediği belirtilmelidir. Yanlış yanıtlar vererek karşı tarafı aldatmak doğru değildir.

Özür Dileme İnsanlar, bazı zamanlar isteyerek veya istemeyerek bazı yanlış davranış ve tutumlarda bulunabilir, söylenmemesi gereken sözler sarf edebilir veya söyledikleri karşı taraftaki insanlar tarafından yanlış anlaşılabilir. Bu gibi durumları düzeltmek, hatasını kabullenmek, söylenen yanlış sözden pişmanlık duymak ve bu pişmanlığını karşı taraftaki insanlara iletmek; özür dileme yoluyla gerçekleşebilir. Özür dilemek; bireyin karşısındaki insanların gönlünü tekrar kazanmasını, dostluk ve arkadaşlık ilişkilerinin devam etmesini sağlar.

Telefon Görüşmeleri Teknolojinin hızla ilerlediği çağımızda iletişim araçlarındaki yenilikler de günden güne artmaktadır. Özellikle cep telefonlarının yaygınlaşmasıyla telefon görüşmeleri daha da artmaktadır. Ancak bu hızlı iletişim olanaklarından yararlanırken gerek sabit gerekse cep telefonlarıyla yapılan konuşmalarda uyulması gereken kurallar aşağıda verilmiştir:

• Telefon görüşmesinin başında arayan kişi önce aradığı numaranın doğruluğundan emin olmalı, ardından kendisini tanıtarak aradığı kişi veya kişilerin adını vermeli, • Görüşülmek istenen kişiye ulaşılınca görüşenin konusu açık ve anlaşılır bir biçimde açıklanmalı, • Telefon görüşmesinin gereksiz yere uzatılmamasına dikkat edilmeli, • Telefon gırüşmelerinde ses tonunun çevrede bulunan insanların duymayacağı veya en azından rahatsız olmayacağı bir düzeyde olmasına dikkat edilmeli,

• Telefonda görüşülen kişiye karşı saygılı ve kibar olunmalı, kırıcı sözlerden kaçınılmalı, • İnsanların toplu olarak bulunduğu konser, tiyatro, sinema, toplantı salonu ve toplu taşıma araçları vb. ortamlarda cep telefonuyla olanaklıysa görüşme yapılmamalı; zorunlu hallerde konuşma kısa tutularak sonradan görüşme isteği nazikçe belirtilmeli,

• Araç sürerken cep telefonunun kullanılmamasına özellikle özen gösterilmeli, bunun bir trafik kuralı olduğu unutulmamalıdır. Telefon görüşmesi sonunda karşıdaki kişi için iyi dileklerde bulunularak arayandan önce telefon kapatılmamalı, • Yolda, sokakta yürürken cep telefonuyla konuşulmamalı; zorunlu hallerde ses tonu çevredeki insanları rahatsız etmemelidir.