ALZHEİMER HASTALIĞI HAZIRLAYAN Prof Dr. Işın Baral Kulaksızoğlu İstanbul Tıp Fakültesi Psikiyatri A.B.D. Yaşlılık Psikiyatrisi Programı

ARTIK NADİR BİR HASTALIK DEĞİL! Türkiye’ de 65 yaş üzeri nüfus %5.2 (A.B.D de %26) Beklenen yaşam süresi K=71.4 , E=66.8 yıl (DPT 1999) Türkiye’de 250.000 hasta ve 15.000 tedavi alıyor %10 tedavi alıyor ARTIK NADİR BİR HASTALIK DEĞİL!

Alzheimer Hastalığı; - 65 yaş üzeri nüfusta %5, -1906, Alois Alzheimer, ilk olgu - 65 yaş üzeri nüfusta %5, 80 yaş üzerinde en az %20-50 kanser ve kalp hastalığından sonra en pahalı hastalık -Tüm demanslar içindeki oranı %51-73

entelektüel kapasitenin ilerleyici kaybıdır DEMANS NEDİR? Bir sendromun adıdır entelektüel kapasitenin ilerleyici kaybıdır Sosyal ve iş yaşamında bozulmaya yol açar bellek ve bir ya da daha çok kognitif özelliğin bozukluğudur Bu durum delirium ya da başka bir tıbbi hastalıkla açıklanamaz DSM IV-APA 2000

DİĞER KOGNİTİF ÖZELLİKLER NELERDİR? Yürütücü işlevlerde bozulma planlama organizasyon yargı Afazi dil bozukluğu Apraksi öğrenilmiş motor yetileri kullanamama Agnozi yüzleri ya da objeleri tanıyamama

ERKEN TANININ ÖNEMİ NEDİR? Bireyler ağır nöronal kayba uğramadan tedaviye başlayabilirler Bireylerin kognitif ve fonksiyonel yetileri uzun süre korunabilir Bireyin ve ailenin bu durumdaki hayatlarını planlamaları kolaylaşır Gereksiz tıbbi tetkik ve harcama engellenebilir

KOGNİTİF YIKIMDA ERKEN BELİRTİLER NELERDİR? Yakın zamandaki olayları, konuşmaları hatırlamaz. Eskileri hatırlamada sorunu yoktur Eşyalarını kaybeder. Tekrarlayıcı sorular sorar. Eşyaları kullanma becerisi bozulur. Para hesabında zorlanır Kişileri içinde bulunduğu yer ve zamanı karıştırabilir Kişilik özellikleri ve duygulanımında değişiklikler fark edilebilir

BEN HASTAYA NE SORMALIYIM? BU GÖRÜŞME AİLE FERTLERİNDE BİRİ İLE BİRLİKTE YAPILMALIDIR Unutuyor mu ? Neleri unutuyor? Ne zamandır var? Nasıl başladı ve ilerledi? Günlük yaşamını etkiliyor mu? Psikiyatrik ek belirti var mı? Halüsinasyon,depresyon, delüzyon Başka fiziksel bir hastalığı var mı? İlaçları neler? Ailede başka demans hastası var mı?

ALZHEİMER HASTALIĞINDA KLİNİK SEYİR NASILDIR? Yavaş başlar Sinsi ve yavaş ilerler Başlangıçta sadece bellek bozukluğu ile başlar Zamanla diğer kkognitif, psikiyatrik ve işlevsel sorunlar eklenir Geri dönüşümsüzdür

ALZHEİMER HASTALIĞINDA GÖRÜLEN PSİKİYATRİK BELİRTİLER NELERDİR? Delizyonlar Halüsinasyonlar ( görsel/ işitsel ve diğerleri) Ajitasyon Anksiyete Depresyon Mood elevasyonu Apati Disinhibisyon İrritabilite Motor kontrolsüzlük

KOGNİTİF YIKIMA NEDEN OLABİLECEK DİĞER DURUMLAR GERİ DÖNÜŞÜMLÜ DEPRESYON TİROİD HASTALIKLARI İLAÇ YAN ETKİLERİ İLAÇ TOKSİSİTESİ DELİRİUM ENFEKSİYONLAR ORGAN YETMEZLİKLERİ ELEKTROLİT DENGE BOZ GERİ DÖNÜŞÜMSÜZ VASKÜLER DEMANS FRONTOTEMPORAL DEMANS LEWY CİSİMCİKLİ DEMANS PARKİNSON DEMANSI YER KAPLAYICI LEZYON DİĞER(CA METABOLİZMA HAST ,JC HASTALIĞI...)

ALZHEİMER HASTALIĞINDA RİSKLER ve KORUYUCU FAKTÖRLER KESİN RİSKLER Yaş Aile hikayesi APOE-4 OLASI RİSKLER Kafa travması Düşük eğitim Vasküler hastalık Diğer genler KORUYUCU FAKTÖRLER Östrojen antioksidanlar anti-inflamatuar ilaçlar düşük yağlı diyet aerobik egzersiz zihinsel aktivite

ALZHEİMER HASTALIĞINDA KLİNİK EVRELER-I AH’nin HAFİF EVRESİ ( MMSE= 21-30) Galasko 1997

ALZHEİMER HASTALIĞINDA KLİNİK EVRELER-II AH’nin ORTA EVRESİ ( MMSE= 10-20) Galasko 1997

ALZHEİMER HASTALIĞINDA KLİNİK EVRELER-III AH’nin İLERİ EVRESİ ( MMSE <10) Galasko 1997

PSİKİYATRİK DEĞERLENDİRME NÖROLOJİK DEĞERLENDİRME BİYOKİMYA KLİNİK DEĞERLENDİRME TIBBİ HİKAYE İLAÇ HİKAYESİ SOSYAL HİKAYE PSİKİYATRİK DEĞERLENDİRME NÖROLOJİK DEĞERLENDİRME BİYOKİMYA TAM KAN / TİROİD FONKSİYONLAR vb.. GÖRÜNTÜLEME BT / MRI

DEĞERLENDİRME ARAÇLARINA ÖRNEKLER MMSE BLESSED Bir saat çiz testi

DİĞER YAPILMASI GEREKENLER MUAYENE TA / nabız kalp solunum sistemi yürüyüş /denge psikiyatrik değerlendirme nörolojik değerlendirme diğer hastalıklar: diabet, KOAH... LABORATUAR Tam kan sayımı tiroid fonksiyonları BUN-kreatinin AKŞ Kc fonksiyon testleri elektrolitler, kalsiyum B12-folik asit Sy testi EKG

Donapezil Rivastigmin Memantine TEDAVİ Cognex-tacrine Galantamine diğer yardımcılar??:Vit E, ginkobiloba....

NE ZAMAN UZMANA SEVK EDİLMELİ Tanı şüphesi Atipik özellikler / farklı seyir Tedavinin gözden geçirilmesi Kontrol edilemeyen davranışsal ve psikiyatrik belirtiler Hasta yakını / bakım veren veya aile ile ilgili sorunların artması Araya giren diğer hastalıklar veya ani kötüleşmeler