Çalışmada kullanılacak örneklemin seçimi Ayşe Kulat, inci Şahin, Zeynep Dursun

Evren Örneklem

Evren Nedir? Evren(population), araştırma sonuçlarının geçerli olacağı büyük grup. Örneğin, Gazi üniversitesindeki tüm öğrenciler bir evrendir.

Evrenin Alt Kavramları Evren birimi, evrenin sınırlandırılmış bir parçasıdır. Örneğin, Gazi üniversitesindeki her bir öğrenci. Evren değer(parametre), evreni betimlemek için evrenden elde edilen verilerden hesaplanan veya tahmin edilen değerlerdir. Sayım, evrenin tüm birimlerine ulaşılarak bilgilerin toplanmasıdır. Örneğin, nüfus sayımı.

Evren Çeşitleri Araştırmalarda iki tür evrenden söz edilebilir. Bunlar: Hedef evren, araştırmacının ulaşmak istediği, ancak ulaşması güç olan ve ideal seçimini yansıtan soyut evrendir. Örneğin, Gazi üniversitesindeki tüm öğrenciler. Ulaşılabilir evren, araştırmacının ulaşabileceği, gerçekçi seçimi olan somut evrendir. Örneğin, Gazi eğitim fakültesindeki öğrenciler. Raporlarda genelde ulaşılabilir evren tanımlanır.

Örneklem nedir? Örneklem(sample), evrenle ilgili çalışmak için seçilen evrenin sınırlı bir parçasıdır. Örnekleme, evrenden örneklem için birim çekme işlemine denir. Örneklem değer(istatistik), örneklemlerden elde edilen verilerden hesaplanan ve örneklemi betimlemede kullanılan değerlerdir.

Günlük hayattan örnekler: Bir tencereden tadına ya da tuzuna bakmak için alınan bir kaşık yemek, Bir araştırmacının toplumdaki bazı kişilere bir konuda görüş sorması, Laboratuvar teknisyeninin, bir kişinin vücudundaki kandan bir damla alarak kanın bazı niteliklerini incelemesi, Peynir alırken bir parça alıp tadına bakılması

Örnekleme Çeşitleri Evrenden örneklemi oluşturmada temel alınan birime, örnekleme birimi denir. Eleman örnekleme: Örnekleme birimi tek bir evren biriminden oluşabilir. Evrenden örnek alma işi eleman temelinde yapılıyorsa bu süreç eleman örnekleme olarak ifade edilir.

Örnekleme Çeşitleri Küme örnekleme: Örnekleme birimi birden fazla evren biriminden oluşan kümeler olarak da tanımlanır. Evrenden örnek alma işi grup temelinde yapılıyorsa bu süreç küme örnekleme olarak ifade edilir. Örneğin: Liselerdeki disiplin suçları araştırılırken; Okul listesinden okullar seçilirse Küme örnekleme Öğrenci listesinden öğrenci seçilirse Eleman örnekleme

ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ SEÇKİSİZ OLMAYAN ÖRNEKLEM SeçkİsİZ ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ

SeçkİsİZ ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ TABAKALI ÖRNEKLEME Basİt seçkİSİZ ÖRNEKLEME

1.Seçkisiz Örnekleme Yöntemleri a.Basit seçkisiz örnekleme(Simple random sampling):Oluşturulan evren listesinden örnekleme birimlerinin seçkisiz olarak çekilmesidir.

1.Seçkisiz Örnekleme Yöntemleri b.Tabakalı örnekleme(Stratified sampling):Evrendeki alt grupların evrendeki ağırlıkları oranında örneklemde temsil edilmelerini amaçlar.

SeçkİsİZ ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ SİSTEMATİK ÖRNEKLEME UYGUN ÖRNEKLEME AMAÇSAL ÖRNEKLEME

2.Seçkisiz olmayan örnekleme a.Sistematik örnekleme(Systematic Sampling) Birimlerin belli bir sistematik izlenerek bulunan bir aralık ve başlangıç noktasına dayalı olarak örnekleme seçilmesidir. –Örn: Evren birimi Lise ve sayısı 200, seçilecek lise sayısı 20 ise •k aralık genişliği 200 / 20 = 10 •1- 10 arası rakamlardan biri kur’a ile belirlenir örneğin 8 olsun •Buna göre örnekleme seçilecek liseler; 8, 18, 28, ... 198. sıradaki liseler olur.

2.Seçkisiz olmayan örnekleme b.Amaçlı Örnekleme (Purposive Sampling) Derinlemesine araştırma yapabilmek amacıyla çalışmanın amacı bağlamında bilgi açısından zengin durumların seçilmesidir. 6 amaçlı örnekleme yöntemi vardır;   Aykırı durum Maksimum çeşitlilik Benzeşik Tipik durum Tabaklı amaçsal Ölçüt

Amaçlı Örnekleme a. Aykırı durum örnekleme Örneklemin problemle ilgili olarak birbirine aykırı (uç) durumlardan, örneklerden oluşturulmasıdır. Örn: Örneklemdeki okulların, en yüksek ve en düşük başarı düzeyindeki okullardan seçilmesi

Amaçlı Örnekleme b. Maksimum çeşitlilik örnekleme Örneklemin problemle ilgili olarak kendi içinde benzeşik farklı durumlardan oluşturulmasıdır. Örn: farklı sosyo-ekonomik düzeydeki okullar

Amaçlı Örnekleme c. Benzeşik örnekleme Örneklemin, araştırmanın problemiyle ilgili olarak evrende yer alan benzeşik bir alt grubundan ya da durumundan oluşturulmasıdır. Örn: Alt sosyo-ekonomik düzeydeki okullar

Amaçlı Örnekleme d. Ölçüt örnekleme Örneklemin problemle ilgili olarak belirlenen niteliklere sahip kişiler, olaylar, nesneler ya da durumlardan oluşturulmasıdır. Örn: Liselerdeki şiddet davranışlarını konu alan bir araştırmada örneklem belirlerken, resmi kayıtlara göre en az 2 olaya karışma durumu birt ölçüt olabilir. Okul yöneticileri içerisinde motivasyonu en düşük %10’luk grubun seçilerek bir uygulama yapılması.

Amaçlı Örnekleme e. Tipik durum örnekleme: Örneklemin araştırma problemi ile ilgili olarak evrende yer alan çok sayıdaki durumdan tipik olan biriyle oluşturulmasıdır. Uç noktalar, yoğun örneklemler değil, daha geniş grupları yansıtan durumlar tercih edilir. Araştırmacı tipik bir durumu seçebilmek amacıyla konuya ilişkin ön bilgisi olan kişilerle iş birliği yaparak durumlar hakkında ön bilgi toplar ve sonunda çalışacağı tipik duruma, örneğe karar verir.

Amaçlı Örnekleme f. Tabakalı amaçsal örnekleme Örneklemin ilgilenilen belli alt grupların özelliklerini göstermek, betimlemek ve bunlar arasında karşılaştırmalar yapabilmek amacıyla bu alt gruplardan oluşturulmasıdır. Kota örnekleme olarak da anılır.

Seçkisiz olmayan örnekleme c.Uygun / Kazara Örnekleme Convenience / Incidental Sampling) Zaman, para ve işgücü açısından var olan sınırlılıklar nedeniyle örneklemin kolay ulaşılabilir ve uygulama yapılabilir birimlerden seçilmesidir. Örn: Kolay uygulama yapılabilecek liseleri seçme... -Burda araştırmacı, ihtiyaç duyduğu büyüklükteki bir gruba ulaşana kadar en ulaşılabilir olan yanıtlayıcılardan başlamak üzere örneklemini oluşturmaya başlar. Bu nedenle sonuçlarına en az güvenilen ve araştırmacılar tarafından önerilmeyen bir yöntemdir.

Örneklem Büyüklüğünü Belirleme Nicel araştırmalarda incelenen değişkenin sürekli ve süreksiz olmasına göre farklı formüller kullanılarak hesaplanır. Nitel araştırmalarda ise örneklem büyüklüğünü hesaplamada belli bir kural yoktur. Araştırmanın amacına ve sahip olunan olanaklara göre kararlaştırılır.

Örnekleme Yapmayı Gerekli Kılan Nedenler Üzerinde araştırma yapılacak evren sonsuz evren olduğunda, onunla ilgili bilgi sadece bir örneklem üzerinden elde edilebilir. Eğer evren sonlu evren ise, bilgi ya tam sayım yaparak ya da bu evreni temsil edecek bir örneklemden elde edilebilir. Ancak, aşağıda belirtilen nedenlerden dolayı örnekleme tam sayıma tercih edilir.

Maliyet tasarrufu sağlaması: Evren hacmi ve incelenecek özellik sayısı arttıkça tam sayım ekonomik olmaktan çıkar. Örnekleme ile çok daha az maliyetle faydalı güvenilir bilgi elde etmek mümkündür.

Zaman tasarrufu sağlaması: Örnekleme tam sayıma göre daha kısa zamanda ve daha ayrıntılı bilgi elde etme imkanı verir. Örneklemenin bu özelliği bilgiye çok hızlı gereksinim olduğunda bilhassa önemlidir.

Doğru bilgi edinme imkanı sağlaması: Örnekleme tam sayım kadar hatta daha fazla doğru bilgi elde etme imkanı verir. Çünkü, veri derleme hataları daha az sayıda birimden oluşan örneklemde daha iyi kontrol edilebilir. Sosyal araştırmalarda bilgiler genellikle gözlem, görüşme veya anket yöntemiyle derlenir. Çok sayıda ve istenilen özelliklere sahip, derleme hatası yapmayacak gözlemci ya da görüşmeci bulmak veya yetiştirmek zor hatta olanaksızdır.

Bizi dinlediğiniz için teşekkür ederiz 