CİNSİYETE GÖRE DERİNİN FİZYOLOJİK FARKLILIKLARI Vücut ile dış çevre arasında bir ara yüzey olarak faaliyet gösteren deri, onu tüm vücuda bağlayan birçok karmaşık yapı ve mekanizma ile karışık bir organdır.

Deri vücudun birçok özelliğini yansıtan bir aynadır ve görsel değerlendirme açısından bayanlar ve erkekler arasındaki farklılıklar deriye de yansır.

Genetik ve hormonal farklılıklar cilt yapısı ve fonksiyonunu etkiler; Kadınlar ve erkekler arasında farklılıklara yol açar. Bu cinsiyet farklılıkları da yaş ile değişim gösterir. Bu değişimlerde dış faktörlerde oldukça önemlidir. Çünkü, her iki cinsteki yaşam farklılıklarından dolayı da değişik özellikler gözlemlenir.

CİNSİYETE GÖRE DERİDEKİ FİZYOLOJİK FARKLILIKLAR Kadın ve erkek cildinin fizyolojik farklılıklarının değişik yönleri, Yapısal ve anatomik özellikler, Biyokimyasal özellikler, Mekanik özellikler, İşlevsel farklılıklar, Dış uyaranlara verdiği cevaplar, Kılcal damar yapılanması, Algılama yetenekleri, Deri rengi, Hormonal etki, Kıl-yağ bezi birimi, açılarından incelenecektir.

YAPISAL VE ANATOMİK ÖZELLİKLER BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR İnsanlardaki deri kalınlığı gençlerde alt sırt bölgesi dışında erkeklerde bayanlardan daha fazladır Ekografik değerlendirme 27 bayan, 24 erkek; yarısı 27-31 diğer yarısı 60-90 yaşlarında Seidenari S, Pagnoni A, Di Nardo A, et al. Echographic evaluation with image analysis of normal skin: Variations according to age and sex. Skin Pharmacol 1994;7:201-9.

YAPISAL VE ANATOMİK ÖZELLİKLER BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR 5-90 yaşlarını kapsayan tüm yaşlarda erkeklerin derisi bayanlarınkinden daha kalındır. Ultrasonik Ekografi Önkol 5-90 yaşlarında 69 bayan, 54 erkek Escoffier C, de Rigal J, Rochefort A, et al. Age-related mechanical properties of human skin: An in vivo study. J Invest Dermatol 1989;93:353-7.

YAPISAL VE ANATOMİK ÖZELLİKLER BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR 12 aylık östrojen terapisinden sonra deri kalınlaşması Birleşik östrojen terapisi İşitim ötesi ses ölçümü 51-71 yaşları arasında bayanlar Östrojen deri kalınlığını etkilemektedir. Maheux R, Naud F, Rioux M, et al. A randomized, double-blind, placebo-controlled study on the effect of conjugated estrogens on skin thickness. Am J Obstet Gynecol 1994;170:642-43.

YAPISAL VE ANATOMİK ÖZELLİKLER BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Erkekler: ilerleyen yaşla birlikte aşamalı deri incelmesi Bayanlar 50.yıla kadar kalınlık, daha sonra yaşla gelen incelme Deri kolojeni, deri kalınlığı ve kolojen yoğunluğunun kimyasal ve histolojik olarak ölçümü Kolojen: 19-23 yaşlarında 80 bayan 79 erkek Kalınlık: 12-93 yaşlarında 107 bayan 90 erkek Yoğunluk: 15-93 yaşlarında 26 bayan 27 erkek Kolojen kaybının oranı bayan ve erkeklerde aynıdır. Ancak toplam deri kolojeni miktarı tüm yaşlarda bayanlarda erkeklerden daha azdır Shuster S, Black MM, McVitie E. The influence of age and sex on skin thickness, skin collagen and density. Br } Dermatol 1975;93:639-43.

YAPISAL VE ANATOMİK ÖZELLİKLER BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Altderi yağ kalınlığı bayanlarda daha fazladır. Çap pergeli ve işitim ötesi ses 18-22 yaşları arasında 45 bayan, 42 erkek (Japon) Hattori K, Okamoto W. Skinfold compressibility in Japanese university students. Okajimas Folia Anat Jpn 1993;70:69-78.

YAPISAL VE ANATOMİK ÖZELLİKLER BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR 12 yaşına kadar cinsiyetler arasında fark yoktur. Alt deri yağı üç kattan daha fazla artarken, iç yağ miktarı 2 kattan daha az artmaktadır. 12 yaşından sonra alt derinin oransal yağ miktarı bayanlarda artmıştır. Çap pergeli 6,8,10,18 yaşlarında 1292 bayan, 1008 erkek Malyarenko TN, Antonyuk SD, Malyarenko YE. Changes in the human fat mass at the age of 6-18 years. Arkh Anat Gistol Embriol 1988;94:43-7.

BİYOKİMYASAL ÖZELLİKLER BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Stratum corneumdaki yağ tabakası bileşimi bayanlarda yaşla birlikte farklılık gösterir. Etanolik özler, lipit tanımlamasının biyokimyasal yöntemleri 10-79 yaşları arasında 27 bayan, 26 erkek Bayan hormonları straum corneum tabakasındaki yağ bileşimini etkiler. Denda M, Koyama J, Hori J, et al. Age and sex-dependent change in stratum corneum sphingolipids. Arch Dermatol Res 1993;285:415-7.

BİYOKİMYASAL ÖZELLİKLER BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Bayan saçındaki daha yüksek metal yoğunlukları, Bakır yoğunlukları erkeklerde farklılık göstermezken bayanlarda yaş ile artmıştır Sıvı kromatografi; trace metal belirlemesi 6-40 yaşları arasında 60 bayan, 72 erkek Sturado A, Parvoli G, Doretti L, et al. The influence of color, age and sex on the content of zinc, copper, nickel, manganese, and lead in human hair. Biol Trace Elem Res 1994;40:1-8.

MEKANİK ÖZELLİKLER BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Östrojenin yüz derisi üzerindeki olumlu etkisi: nem artmış, kırışıklıklar azalmıştır. Stratum corneumun nemlendirilmesi ve deri örneklerinin profilmetresi 46-66 yaşları arasında 18 bayan (8’ine östriol, 10’una östradiol uygulanmıştır) Östrojene bölgesel uygulama umut verici olarak gözükmektedir Schmidt JB, Binder M, Macheiner W, et al. Treatment of skin ageing symptoms in perimenopausal females with estrogen compounds. A pilot study. Maturitas 1994;20:25-30.

MEKANİK ÖZELLİKLER BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Bir emme cihazı ile ölçülen deri esnekliği cinsiyetler arasında farklılık göstermez. Tüp dışında emme cihazı (biyomühendislik) Genç: 26 yaşlarında 8 bayan, 28 yaşlarında 8 erkek Yaşlı: 75 yaşlarında 9 bayan, 8 erkek Cua AB, Wilhelm KP, Maibach HI. Elastic properties of human skin: relation to age, sex and anatomical region. Arch Dermatol Res 1990;282:283-8.

MEKANİK ÖZELLİKLER BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Deri tabakaları arasındaki yapışma bayanlar ve erkekler arasında farklılık göstermez. Biyopsi; hücreler arasında ayrım yapabilmek için gücün tüpte ölçümü gerekmiştir. 20-40 yaşları arasında 9 ile 34 arası bayan ve erkek. Sayı incelenen bölgelere göre çeşitlilik göstermiştir Chernova TA, Melikyants IG, Mordovtsev VN, et al. Mechanical properties of the skin in normal subjects. Vestn Dermatol Venereol 1984;2:12-15.

İŞLEVSEL FARKLILIKLARI BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Erkekler bayanlardan daha çok terler. Pilokarpin iyon hareketli; sağlıklı ve kronik böbrek yetmezliği olan hastalar Sağlıklı: 18-75 yaşlarında 24 bayan, 21 erkek; Hasta: 30 bayan 50 erkek Yosipovitch G, Reis J, Tur E, et al. Sweat secretion, stratum corneum hydration, small nerve function and pruritus in patients with advanced chronic renal failure. Br J Dermatol 1995;133:561-4.

İŞLEVSEL FARKLILIKLARI BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Nemlendirmeden sonra deri uzama kabiliyeti sadece bayanlarda artmıştır. Biyomühendislik yöntemleri 23-49 ve 60-93 yaşları arasında 15 bayan, 14 erkek Nemlendirme bayanlardaki daha ince deri etkisinin uzatılabilirliğe yansıtılmasına olanak sağlar Auriol F, Vaillant L, Machet L, et al. Effects of short time hydration on skin extensibility. Acta Derm Venereol (Stockh) 1993;73:344-7.

DIŞ UYARANLARA VERDİĞİ CEVAPLAR BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Tahriş edici deri iltihabı oranı bayanlarda erkeklerden daha yüksektir. Mesleki faktörler Wilhelm KP, Maibach HI. Factors predisposing to cutaneous irritation. Derm Clinics 1990;8:17-22.

DIŞ UYARANLARA VERDİĞİ CEVAPLAR BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Bayanlarda erkeklere oranla epidermisten daha az su kaybı, fakat tahrişten sonra her iki cins için de benzer değerler Sodyum lauril sülfat tahrişi Evaporimetre 18-39 yaşları arasında 15 bayan, 23 erkek Tahriş indeksinin karşılaştırması; bayan derisi daha tahriş edilebilirdir Goh CL, Chia SE. Skin irritability to sodium lauryl sulphate—as measured by skin water vapor loss—by sex and race. Clin Exp Dermatol 1988;13:16-18.

DIŞ UYARANLARA VERDİĞİ CEVAPLAR BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Birikimsel tahriş edici deri iltihabının ortaya çıkmasında bayanlar ve erkekler arasında fark yoktur Parça testinden sonra 3 tahriş edici madde yoğunluğunun, 5 gün süreyle, günde 1 kez uygulanması Üst sırt; biyomühendislik ölçümleri 16-65 yaşları arasında 7 bayan, 7 erkek Birikimsel tahriş edici deri iltihabının oluşumu için cinsiyete bağlı duyarlılık bulunmamaktadır. Tahmin: bayanların mesleki ve ev işlerinde tahriş edicilere daha fazla maruz kalması Lammintausta K, Maibach HI, Wilson D. Irritant reactivity in males and females. Contact Dermatitis 1987;17:276-80.

KILCAL DAMAR YAPILANMASI BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Bayanlarda yüz derisi kan akışında azalma Lazer doppler 25-52 yaşları arasında 5 bayan, 5 erkek Mayrovitz HN, Regan MB. Gender differences in facial skin blood perfusion during basal and heated conditions determined by laser Doppler flowmetry. Microvasc Res 1993;45:211-18.

KILCAL DAMAR YAPILANMASI BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Deri sirkülasyonu adet siklüsü esnasında değişiklik göstermiştir: temel akış luteal dönemde düşük, yumurtlama öncesi dönemde yüksektir Adet siklüsü süresince 4 kere biyomühendislik ölçümleri 15-45 yaşları arasında 31 bayan Deri kan akışı ve soğuğa tepkisi adet siklüsünde hormonal değişiklikler esnasında çeşitlilik gösterir Bartelink ML, Wollersheim A, Theeuwes A, et al. Changes in skin blood flow during the menstrual cycle: the influence of ,the menstrual cycle on the peripheral circulation in healthy female volunteers. Clin Sci 1990;78:527-32.

KILCAL DAMAR YAPILANMASI BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Lokal ısıtmanın neden olduğu damar genişlemesi bayanlarda daha düşük bir deri ısısında ortaya çıkar Biyomühendislik ölçümleri 9 bayan, 6 erkek (yaş belirlenmemiştir) Walmsley D, Goodfield MJD. Evidence for an abnormal peripherally mediated vascular response to temperature in Raynaud's phenomenon. Br J Rheumatol 1990;29:181-4.

KILCAL DAMAR YAPILANMASI BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Histamin bayanlarda daha çok halka üretmiştir. İyon akım hareketi ile uygulanan histamin 15-52 yaşları arasında 33 bayan, 38 erkek Stratum corneum tabakasında farklılıklar Magerl W, Westerman RA, Mohner B, et al. Properties of transdermal histamine iontophoresis: differential effects of season, gender, and body region. J Invest Dermatol 1990;94:347-52.

KILCAL DAMAR YAPILANMASI (DERİ ÖTESİ OKSİJEN BASINCI ) BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Bayanlarda önemli ölçüde yüksek deri ötesi oksijen basıncı değerleri. Biyomühendislik ön göğüs, ön kol 22-88 yaşları arasında 18 bayan, 42 erkek Glenski JA, Cucchiara RF. Transcutaneous O2 and CO2 monitoring of neurosurgical patients: Detection of air embolism. Anesthesiology 1986;64:546-50.

KILCAL DAMAR YAPILANMASI (DERİ ÖTESİ OKSİJEN BASINCI ) BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Bayanlarda oldukça yüksek deri ötesi oksijen basıncı değerleri. Biyomühendislik yüz, kol, bacaklar ve gövde üzerinde 23 bölge 21-63 yaşları arasında 7 bayan, 12 erkek Bu durumu, üst derinin bayanlarda daha ince olması şeklinde açıklayabilir Orenstein A, Mazkereth R, Tsur H. Mapping of the human body skin with transcutaneous oxygen pressure method. Ann Plast Surg 1988;20;419-25.

ALGILAMA YETENEKLERİ BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Bayanlar düşük ısı değişikliklerine ve ısı ya da soğuğun neden olduğu acıya daha duyarlıdır Marstock yöntemi-nicel 10-73 yaşları arasında 67 bayan, 83 erkek Meh D, Denislic M. Quantitative assessment of thermal and pain sensitivity. J Neurol Sci 1994; 127:164-9.

ALGILAMA YETENEKLERİ BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Avuç içi ve taban bölgelerinde bayanlar erkeklerden daha hassastır. Basınç eşiği ölçümü; avuç içi, taban, ön kol 17-30 yaşları arasında 68 bayan, 68 erkek Weinstein S, Sersen E. Tactual sensitivity as a function of handedness and laterally. J Comp Physiol Psychol 1961;54:665-9.

ALGILAMA YETENEKLERİ BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Bayanların soğuğa karşı dayanıklılığı erkeklerin dayanıklılığından üstündür. Yaz ve kış mevsimlerinde 1 saat için soğuğa maruz bırakılma; deri ve vücut ısısı 18-26 yaşları arasında 7 bayan, 8 erkek (Japon) Vücut yüzey alanının bütününe oranı her iki cinste benzer olmasına rağmen, yağ dağılımındaki farklılıklar soğuğa dayanıklılıktaki farklılıklara katkıda bulunabilir Sato H, Yamasaki K, Yasukouchi A, et al. Sex differences in human thermoregulatory response to cold. J Human Ergol 1988;17:57-65.

ALGILAMA YETENEKLERİ BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Müziksel uyarıcıya bir tepki olarak parmak ısısında bayanlarda daha fazla bir düşüş. İşitsel uyarılma: müzik, deri ısısı, işaret parmağı 60 bayan, 60 erkek; genç öğrenci Olası açıklama: Müziğe olan damarsal otonomik duyarlılıkta farklılık McFarland RA, Kadish R. Sex differences in finger temperature response to music. Int J Psychophysiol 1991;11:295-8.

ALGILAMA YETENEKLERİ BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Erkekler: eller arasında daha çok asimetri, sol elde daha fazla deri iletkenliği Bayanlar: daha az asimetri, sol elde daha fazla deri iletkenlik tepkisi Isı basıncı, ergometre; oksijen alımı, vücut ve deri ısısı, terleme oranı 20-28 yaşları arasında 12 bayan, 12 erkek Bayanlar ve erkekler arasındaki farklılıklar, vücuttaki yağ yüzdesi ve vücut yüzeyi ile bütünü arasındaki oran dikkate alındığında ortadan kalkmıştır Martinez-Selva JM, Roman F, Garcia-Sanchez FA, et al Sex differences and the asymmetry of specific and nonspecific electrodermal responses. Int J Psychophysiol 1987;5:155-60.

DERİ RENGİ BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Bayanların deri açıklığı Spektrofometre 8-24 yaşları arasında 33 bayan, 68 erkek Diferansiyel bronzluk, damarsal değişiklikler Mehrai H, Sunder land E. Skin colour data from Nowshahr City, Northern Iran. Ann Hum Biol 1990;17:115-20.

DERİ RENGİ BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Bayanların deri açıklığı Spektrofometre; üst iç kol 1-50 yaşları arasında 566 bayan, 578 erkek Ergenlik süresince: erkekler koyulaşır, bayanlar açılır (kalıtsal ve çevresel faktörler) Banerjee S. Pigmentary fluctuation and hormonal changes. J Genet Hum 1984;32:345-9.

DERİ RENGİ BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Alın: erkekler bayanlardan daha koyudur. Orta üst kol: erkeklerden daha koyudur, orta ergenlik süresince fark yoktur ve son ergenlik süresince kızlar erkeklerden daha açıktır Ergenlerde alın ve orta kol yansıması ile ölçülen deri rengi 10-16 yaşları arasında 105 bayan, 12-18 yaşları arasında 105 erkek Ergenlik süresindeki fizyolojik değişiklikler cinsiyet farklılıklarına neden olur Kalla AK, Tiwari SC. Sex differences in skin color in man. Acta Genet Med Gemellol 1970;19:472-6.

DERİ RENGİ BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Daha yaşlılarda: erkeklerin derisi bayanlarla karşılaştırıldığında daha koyu ve daha kırmızıdır. Bu durum gençlerde söz konusu değildir Alın güneşe maruz kalmış ve ön kolun (korunmuş) renkmetre ölçümleri 65-88 yaşları arasında 8 bayan, 5 erkek; 18-26 yaşları arasında 9 bayan, 4 erkek Kelly RI, Pearse R, Bull RH, et al. The effects of aging on the cutaneous microvasculature. J Am Acad Dermatol 1995;33:749-56.

HORMONAL ETKİ BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Kolojen miktarı hormon yenileme terapisi ile tedavi görmemiş deneklerle karşılaştırıldığında %48 oranında artmıştır Hidroksiprolin ve kolojen miktarı; femurun üzerindeki sol basenin biyopsileri 35-62 yaşları arasında menapoz sonrası bayanlar: tedavi görmemiş 29 bayan, östradiol + testesteron tedavisi gören 26 bayan Östrojen ve testesteron yaşla birlikte ortaya çıkan deri kolojen miktarındaki azalmayı önler Brincat M, Moniz CF, Studd JWW, et al. Sex hormones and skin collagen content in postmenopausal women. Br Med J 1983;287:1337-8.

HORMONAL ETKİ BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER SONUÇLAR Hormon yenileme tedavisi gören menapoz sonrası bayanların derisinde artan 3 tip kolojen miktarı oranı Kolojen tiplerinin analizi; yan basen biyopsileri 41-66 yaşları arasında tedavi görmemiş 14 bayan; östradiol + testesteron tedavisi gören 11 bayan Savvas M, Bishop J, Laurent G, et al. Type III collagen content in the skin of postmenopausal women receiving oestradiol and testosterone implants. Br J Obstet Gynaecol 1993;100:154-6.

KIL-YAĞ BEZİ BİRİMİ BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER Ocak ayı süresince bayanların saçları daha yoğundur, saç büyümesinin dinlenme dönemi oranı erkeklere oranla daha düşüktür Fototrikrogram, yıkamadan sonra kıl sayımı 29-49 yaşları arasında 7 bayan; 25-47 yaşları arasında 7 erkek Courtois M, Loussouarn G, Hourseau S, et al. Periodicity in the growth and shedding of hair. Br J Dermatol 1996;134:47-54.

KIL-YAĞ BEZİ BİRİMİ BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER 20-69 yaş üzeri için erkeklerde bayanlardan daha yüksek sebum salgısı. 50-70 yaşlarında, erkeklerdeki sebum salgısı aynı kalırken, yumurtalık hareketindeki düşüşten dolayı bayanlarda, sebum üretiminde önemli bir düşüş görülür Sebum üretimi 15-69 yaş üzeri 330 bayan, 458 erkek Pochi PE, Strauss JS. Endocrinologic control of the development and activity of the human sebaceous gland. J Invest Dermatol 1974;62:191-201.

KIL-YAĞ BEZİ BİRİMİ BULGULAR ELDE EDİLEN ARAÇ DENEKLER Sebum üretimi ile plazma testesteronu arasında bir korelasyon yoktur Sebum üretimi ve plazma androjen seviyeleri 8 bayan 28 erkek Pochi PE, Strauss JS. Endocrinologic control of the development and activity of the human sebaceous gland. J Invest Dermatol 1974;62:191-201.