GASTROiNTESTiNAL SiSTEM HASTALIKLARINDA BESLENME Prof. Dr. Gülay KOÇOĞLU

Yemek yerken ağrı, diş kaybına bağlı çiğneme güçlüğü Diş Çürüğü Sorun; Yemek yerken ağrı, diş kaybına bağlı çiğneme güçlüğü Tedavi: Diş tedavisi Ağız temizliği Diyet tedavisi: Şeker ve şekerli besinler azaltılır. Ara öğünlerde CHO’lu besin yenmez.

Sorun: Ağrı, diş kaybı, kanama Tedavi: Ağız temizliği Dişeti tedavisi Dişeti Bozuklukları Sorun: Ağrı, diş kaybı, kanama Tedavi: Ağız temizliği Dişeti tedavisi Diyet tedavisi: - Şeker ve şekerli besinler azaltılır. - Sulu ve yumuşak besinler alınır.

Tükrük bezi hastalıkları Sorun: Ağrı Tedavi:         Cerrahi tedavi İlaç tedavisi Diyet tedavisi: - Sulu, az posalı besinler alınır. - Yeterli ve dengeli beslenme önerilir.

Ağız, farinks, larinks kanserleri Sorun: Ağrı, iştahsızlık, çiğneme, yutma güçlüğü Diyet Tedavisi: Enteral beslenme Ağızdan: - Sulu, yumuşak, az posalı besinler - Sigara, alkol, acı baharat tüketilmez. - Enerji ve proteinden zengin diyet

Ağız veya boğaz hastalıklarında genel olarak önerilen diyet ilkeleri: Öğün sayısı fazla, azar azar sık sık beslenme Yumuşak, sulu veya tam sıvı (koyu sıvı) diyet Çok sıcak ve soğuk besinler alınmamalı Kuru besinler, acı, tuzlu besinler, asitli, alkollü içecekler alınmamalı Yemek sonrası ağız bakımı yapılmalı Yutma, çiğneme güçlüğü olanlar için özel araçla (pipet vb) beslenme Enerji ve besin öğeleri yeterli ve dengeli verilmeli, gerekirse parenteral beslenme uygulanmalı. Sigara içilmemeli.

ÖZOFAGUS HASTALIKLARI Akalazya Bol proteinli, bol enerjili, posası az, yumuşak besinler (ezme şeklinde), Azar azar sık öğün (6), Yeterli sıvı olacak şekilde, gerekirse tüple besleme. Mukozayı irrite eden besinler yasaklanır. (sirke, hardal, çay, kahve, alkol). Sıvı veya soğuk içeceklerin alımıyla yutma zorluğu artabilir.  

Reflü Özofajit Alt sflinkter basıncının azalmasını önlemek için proteinler arttırılır. Yağ ve yağlı besinler, koyu çay, kahve, çikolata, nane ve soğan azaltılır. Özofagus irritasyonunu azaltmak ve mide uyarılmasını önlemek için acı baharatlar, karbonatlı içecekler, domates, turunçgiller, kahve, alkol, çok sıcak ve soğuk besinler verilmez. Sık sık azar azar beslenilir, Sıvı öğün aralarında alınır. Şişmansa zayıflatılır. Alkol, kafein içeren içeceklerin azaltılması mide asit salgısını da azaltır.

Hiatal Herni Öğün sayısı arttırılır. Turunçgil, domates gibi besinler ve aşırı sıcak yemekler yenilmemelidir. Şişmansa zayıflatılmalıdır. Kahve, karbonatlı içecekler, çikolata, aşırı yağlı besinler, asitli meyve suları, nane, acılı baharatlar verilmemelidir.

Gastrit Akut  Azar azar sık sık beslenilir. MİDE HASTALIKLARI Gastrit Akut  Azar azar sık sık beslenilir. Yemekler çok sıcak veya çok soğuk olmamalıdır. Mideyi uyarmayan, tahriş etmeyen besinler yenmelidir.

Kronik  Az posalı, Uyarıcı olmayan Enerji ve diğer besin öğeleri (özellikle protein, A, C, E vitaminleri ve demir) yönünden yeterli diyet verilir. Öğün sayısı arttırılır.

Uyarıcı besinler: Koyu çay, kahve, Et suyu, Asitli meyveler ve suları, meşrubatlar, Taze ekmek, Kurubaklagiller, Ketçap, salça, sirke vb., Zeytin, Kuruyemişler, Soğan, sarımsak, Ekşi yoğurt, Alkol ve sigara.

Ülser Beslenmenin ülser oluşumunda rolü vardır. Protein ve niasin yetersizliğinde asit salgılayan hücreler aşırı çalışır. Protein yetersizliğinde hücre yapımı ve onarımı engellendiği için gastrointestinal sistem mukozalarında bozukluklar oluşur. A, B grubu vitaminlerinin yetersizliğinde de mukozada atrofiler oluşur. E vitamini antioksidant özelliği nedeniyle hücre zarının bozulmasını önleyerek koruyucu etki yapar. C vitamini fibroblastların ve kollojenin yapımında rol alır, kapiller endotel hücreleri arasındaki yapıştırıcı maddenin sürekliliğini sağlar.

Sigara, alkol, kahve, koyu çay, aspirin vb ilaçlar da mukozal bariyeri bozarak ülser oluşumunu kolaylaştırır. Bunların yanısıra düzensiz aralıklarla yemek yeme, uzun süre aç kalma, birden aşırı miktarda yemek yeme, yorgun, üzüntülü, sinirli iken yemek yeme mide fonksiyonlarını bozar. Diş ve dişetindeki bozukluklar nedeni ile iyi çiğnemeden yutma mukozayı tahriş eder. Son yıllarda ülsere yol açan en önemli etkenin Helikobakter Pylori adlı bakteri olduğu ortaya çıkmıştır.

Diyet Tedavisi Son yıllarda çok etkili-gerekli olmadığı kabul edilmektedir. Genel ilkeler; Azar azar, sık öğünlerle midenin boş kalmaması sağlanır. Fazla sıcak-soğuk besinler verilmez. Yemekler yavaş yenilip iyi çiğnenir. CHO ve protein yeterli düzeyde yer almalıdır. Yağlar enterogastron salgısını uyarır (asidi). P yağlar PGE yapımını sağlayarak asit sekresyonunu ve mukozal bariyeri arttırır. % 30 yağ, bitkisel sıvı olarak önerilir.

Yeterli posa (20-25 g/gün) verilir. Zn yara iyileşmesi için önemlidir (12-15 mg/gün) Antioksidant vitaminler için sebze-meyve tüketilmelidir. Çay-kahve, kakao, boza, alkol, meşrubat verilmez. Kızartmalar verilmez. Şeker ve şekerli besinler bazı hastalarda pirozise neden olabilir, azaltılmalıdır. Et suyu, acı baharat, sirke, ketçap, hardal, çemen, sarımsak, limon tuzu, kurutulmuş meyveler gibi mideyi tahriş edici-uyarıcı besinler yasaklanır

Hastanelerde Uygulanan Ülser Diyetleri I No’lu Ülser  Kanama, obstrüksiyonda uygulanır. Saat başı 1 ÇB Süt ve 1-2 bisküvi verilir. (Sippy diyeti) II No’lu Ülser  Posasız besinler, süt, haşlanmış yumurta, peynir, bal, pekmez, ekmek, haşlanmış patates- kabak- ıspanak vb- kompostolar- sütlü tatlılar – çorbalar – pilav - makarna alınabilir. 2 saat ara ile beslenilir. Yaklaşık 2-3 hafta uygulanır.

III No’lu Ülser  5 öğüne geçilir. Kabuğu soyulmuş meyveler eklenir. Tatlı yoğurt, et, mercimek çorbası verilebilir. Yaklaşık 3-4 hafta uygulanır. IV No’lu Ülser  Normale yakın diyettir. Sürekli uygulanması önerilir. Koyu çay-kahve-alkol, gazoz, baharat, kızarmış yiyeceklerden kaçınılır. (hastanın görüşü dikkate alınır, kendine dokunduğunu düşündüğü besinlerden kaçınması önerilir.)

Peptik Ülser-Besin Etkileşimleri Sütteki Mg ve P iyonları asidi tamponlar. Ca iyonları ise gastrin salgısını arttırır. Asetil kolin ve histamin salgısını uyararak dolaylı olarak da hidroklorik asit salgısını arttırır. Normal miktarlarda süt (1-2 SB) diğer besinlerle verilmelidir. Gece yatarken içilmemelidir. Baharatlar mide mukozasında eritem, ödem ve harabiyet yapmakta, sakınılmalı Kahve gastrik mukozal hücrelerdeki fosfodiesteraz aktivitesini inhibe ederek asit-pepsin salgısını arttırır.

Tuz gastrik mukozayı olumsuz etkiler. Alkol mukozal direnci azaltır, gastrik asit salgısını uyarır. Asitli meyve suları dispepsi ve gastrik reflüye yol açabilir. Uzun süre aç kalma glikoprotein içeriğini % 50 düşürerek mukozal direnci azaltır. Diyetin hastaya özgü olması gerekir. Kendisine dokunan besinlere dikkat ederek yeterli-dengeli diyet hazırlanması önerilir.

Dispepsi Alkol-sigara yasaklanır. Gaz yapıcı besinler alınmaz (kuru baklagiller, kızartma, kabuklu meyve). Öğün sayısı arttırılır, hacim azaltılır. Yemek aralarında sıvı (8-10 bardak su) verilir. Bazı besinlere karşı (süt) tahammülü araştırılır. Hızlı yeme, yetersiz çiğneme, hava yutma, duygusal stresten de oluşabilir.

Dumping Sendromu: Mide ameliyatlarından sonra (%4-25) görülür. 6-8 öğün olacak şekilde beslenilir. Proteinden zengin, orta düzeyde yağ ve karbonhidrat içeren diyet verilir. Basit CHO (özellikle şeker) kısıtlanır. Yemekle sıvı alınmaz (en az 45 dakika sonra alınır). Çok soğuk besinler yenmez. Meyve yerine sebze verilir. Yemek öncesi-sonrası dinlenme önerilir.

Afferent (Blind) Loop Sendromu Gastrektomi veya gastrojejunostomiden sonra oluşur. Akut olarak veya aylar, hatta yılar sonra ortaya çıkabilir. Öğün sayısı artırılır(5-6), yağlar azaltılır (% 20-25), CHO ve protein normal düzeyde verilir. Kompleks CHO tercih edilir. Yemek sırasında sıvı alınmaz, Ca, Fe, folik asit, D vitamini ve B12 preparat şeklinde verilir.

İshal: a- Dehidratasyon Varsa: AŞTE veya ORS 1 lt kaynamış soğumuş su içine 3,5 g tuz, 2,9 g trisodyum sitrathidrat, 1,5 g potasyum klorid, 20.0 g glikoz Evde de hazırlanır. 40 g şeker (2 YK), 2.5 g soda (1 ÇK), 3.5 g (1TK) tuz, 5 SB suya karıştırılır. Çay, meyve suyu eklenebilir.

b-İshal Diyeti: Optimal protein, enerji gereksinimi düzeyinde diyet Aç bırakılmaz (CHO intorelansı) Küçük bebekler emzirilmeye devam edilir. Yağı az, posası az diyet verilir. Akut dönemde; Yağsız süt, yoğurt, ayran, Pirinç lapa, Şeftali, ekşi elma, koruk , Haşlanmış patates, Bol su, çay

Kabızlık (Atonik) Konstipasyon: Posalı besinlerin az tüketimi, günlük sıvı alımının az olması, fiziksel aktivite azlığı, laksatif kullanımı ve dışkılama alışkanlığının iyi olmaması kabızlığa yol açar. En az 1.5-2 litre sıvı alınması, fiziksel aktivitenin arttırılması, dışkılama alışkanlığının düzeltilmesi için eğitim, posalı besinlerin (kepekli ekmek ve tam tahıllar, kurubaklagiller, kabuklu meyve-sebzeler) fazla alınması - en az 5 meyve-sebze- ayrıca sabah aç karnına erik- kayısı marmelatı (1-2 kaşık) alınıp üstüne 1 bardak ılık su içilmesi önerilir.

Posanın etkisi: Barsak lümenindeki basıncı azaltır. Barsak çapını genişletir, barsak hareketlerini arttırır. Su emilimini arttırarak barsağa su çekilmesine neden olur. Dışkının hacmini, yumuşaklığını arttırır.

Bazı besinlerin posa içerikleri(g/100 g) Beyaz ekmek 2.72 Lahana(pişmiş) 2.83 Kepekli ekmek 5.11 Karnabahar “ 1.80 Kepek 44.0 Muz 1.71 Bisküvi 2.31 Armut(kabuksuz) 2.44 Kurubaklagiller 4.0 Armut(kabuklu) 8.59 Mısır(pişmiş) 4.74 Patates 3.51 Elma (kabuklu) 3.71 Fıstık 9.30 Elma (kabuksuz) 1.42 Fındık 7.73 Kıvırcık 1.53 Mandalina 0.29

Spastik Kolon-İrritabl Kolon: Ruhsal sorunlar, laksatif alışkanlığı, besin allerjisi nedeniyle ortaya çıkar. Tedavide ishal veya kabızlığa göre posa ayarlanır. Genelde az posalı diyet verilir. Alkol, sigara, baharat, kızartmalar verilmez. Bol sıvı verilir. İshal varsa tuz alımına dikkat edilir. Çay, süt, kolalı içecekler, gaz yapıcı besinler (lahana, turp, kurubaklagil), tütsülenmiş etler, kabuklu deniz hayvanları, katkı maddeleri dokunuyorsa verilmez.

Ülseratif Kolit: Etyoloji pek belli değil. Allerjik bünyelerde sık görülür. Bol enerji, bol proteinli az yağlı, az posalı diyet verilir. (yağ olarak n.3 ve MCT) Laktoz intoleransı olabilir, süt verilmez. Demir ve vitamin preparatı verilebilir. Yağlı, baharatlı ve çok soğuk besinler, sigara, alkol, koyu çay-kahve alınmamalıdır.

Regional Enterit (Crohn Hastalığı): İnce barsak mukozasında ödem, ülser, fistül olur. Sürekli ishal- ateş- hipoprotrombinemi- anemi- görülebilir. Bol enerjili, bol proteinli, az posalı, az yağlı diyet verilir. Ayrıca C, E, B1, B6, B12, folik asit vitaminleri ile ve kalsiyum-selenyum yetersizlikleri de görüldüğünden ek olarak verilir. Azar azar, sık öğün şeklinde düzenlenir. Alkol, sigara, koyu çay, kahve, çok sıcak-soğuk besinler, çiğ sebze-meyveler azaltılmalıdır.

Divertikülit: Şişmanlarda, az posalı diyetle beslenenlerde, yaşlılarda sık görülür. Önce az posalı, sonra yavaş yavaş artan posalı diyet (posa kolondaki basıncı azaltır, artıkların barsakta daha kısa süre kalmasını sağlar, bakteri üremesini yavaşlatır) verilir.

KARACİĞER HASTALIKLARI Hepatit Enerji bol verilir(2500-3000 k.kalori olacak şekilde). Karaciğer hücrelerinin onarımı için bol protein alınmalıdır. Ayrıca lipotropik maddelerle yağların taşınmasını sağlar. İyi kaliteli proteinler kullanılır (75-100 gr). Karbonhidratlar da bol verilir (300-400 gr). Yağlar orta derecede verilir (65-80 gr-lezzeti arttırmak için). Vitamin-mineral yeterli verilir. Akut dönemde sıvı, yumuşak, kolay alınabilen besinler (süt, yoğurt, bal, pekmez); sonra katı yemekler (ızgara, haşlama et), yumurtalı yemekler, sebze-meyve verilir.

Siroz Oluşumunda alkol alımı (hem karaciğere doğrudan toksik etki, hem beslenmeyi etkiler), PEM (Kuvaşiyorkor), Viral hepatit rol oynar. Diyet tedavisinde; Enerji ideal kiloya göre ayarlanır. Vücuttaki aşırı yağ dejenerasyonu hızlandırır. Bol CHO verilir (proteinlerin kullanımını engellemek için). Proteinler Laboratuvar bulgularına göre verilir. BUN  ise kısıtlanır. 0.2 gr/kg, 0.5 gr/kg, sonra 0.5-0.8 gr/kg verilir. Bitkisel kaynaklı proteinler ve süt tercih edilir(a.a.).

Yağlar orta derecede verilir. (%25-30) Yağlar orta derecede verilir. (%25-30). Steatore varsa azaltılır, MCT kullanılır. Vitaminlerden yağda eriyenlerin depolanma sorunu olabileceğinden A,D,E,K eklenir. Özellikle E vitamini yağ asitlerinin oksidasyonunu önler. Osteopeni, osteomalasi ve osteoporoz sık olduğundan D vitamini eklenmesi de önemlidir. Alkolik sirozlu hastalara folik asit başta olmak üzere B1, B2 gibi vitaminler eklenir.

Asit birikimi varsa Na kısıtlanır Asit birikimi varsa Na kısıtlanır. Fazla alınan her 1 gr Na 200 ml sıvı toplanmasına neden olur. 0.5 gr’dan az Na ve1 litre sıvı verilir. Kanda K genelde düşüktür, koma çabuklaşacağından KCl verilir. Hastaların kanamalar nedeniyle Fe, steatore nedeniyle Ca, diüretik tedavisi nedeniyle Zn ve Mg gereksinimleri artar. Posa, GİS komplikasyonu gelişmemişse bol verilir. Kabızlık ensafalopati gelişimini kolaylaştırır. Ayrıca hemoroidi de önler. Ancak özofagus varisi gelişirse azaltılır.

Alkol alanlarda, S-adenosil-L- methionin sentetaz aktivitesi azaldığından eklenir. Çoklu doymamış lesitin de siroz oluşumunu önler.

Karaciğer Yağlanması Protein yetersizliği, kolin, methionin gibi lipotropik öğelerin azlığı, alkolizm, açlık, şişmanlık, malabsorbsiyon sendromu, ülseratif kolit, kronik pankreatit ve Tetrasiklin, KTK ilaçları yağlanmaya yol açar. Diyet tedavisinde; Enerji normal düzeyde, Protein üst düzeyde (%18-20), Yağ alt düzeyde (%20-25), CHO bol verilir.

Hepatik Koma Diyetle aşırı protein alımı, mide-barsak sistemi kanamaları, NH3 tuzlarının alınması, diüretikler, sedatif narkotikler, enfeksiyonlar, parasentez komayı çabuklaştırır. Diyet tedavisinde; Enerji bazal düzeyde intravenöz olarak, Protein çok sınırlı- 20 gr/gün, sonra 60 gr/gün verilir. Elektrolitlerden Na, K dengesi önemli. Su ve tuz birikimi varsa Na ve sıvı sınırlanır. K ve B grubu vitaminler yeterli verilir.

Değişik Düzeyde Protein İçeren Diyetler Besinler 20 g 40 g 80 g Süt- Yoğurt (SB) 2 3,5 Et (köfte büyüklüğü) 1 5 Ekmek (ince dilim) 3 6 13 Sebze ( porsiyon) Meyve (porsiyon) 4-5 Yağ (tatlı kaşığı) 4-6 4 Şeker-bal vb. Serbest

Protein- Sodyum sınırlı diyetlerde Yasaklar Yağda kızartmalar, Kaymak, krema, çikolata vb, Kuruyemişler, Alkollü içecekler, Yağlı etler, sosis, salam, sucuk, pastırma, Tuzlu yiyecekler, Aşırı baharatlı yiyecekler, Kurubaklagiller

Safra Taşları Çoğu kolesterol, azı bilürübin taşıdır. Şişmanlarda, kadınlarda, menopozda, aşırı yağlı yiyenlerde, az posalı beslenenlerde sık görülür. Tedavide cerrahi yaklaşım tercih edilir. Şişmansa zayıflatılır. Posayı arttırma, az yağlı, az kolesterollü diyet önerilir

Kolesistit Az az, sık sık beslenme önerilir. Enerji ağırlığa göre ayarlanır. Protein orta düzeyde, CHO enerji tamamlamak için bol verilir. Yağlar azaltılır (20-30 g), sonra 50-60 g çıkılır. Vitaminlerden A-C eklenir. Sıvı bol verilir. Kabızlık varsa posa eklenir. Gaz yapıcı besinler, kızartma, alkol verilmez.

Pankreatit: CHO, yağ, protein sindirimi azalır. Enerji gereksinim kadar, Proteinler ve CHO’lar bol, Yağlar düşük düzeyde verilir. Vitamin ve minerallerin yeterli düzeyde alınması sağlanır. Akut Önce ağızdan alamaz. Paranteral beslenme uygulanır. Sonra sıvı-yumuşak diyet verilir.

Posa Kısıtlanan GİS Hastalıkları Tükrük bezi hastalıkları Akalazya Kronik gastrit Gastroenteritler Ülseratif kolit Regional enterit (Crohn Hastalığı) Spastik kolon (genellikle) Kanserler

Bol posa verilen GİS hastalıkları Atonik kabızlık Divertikülitin sonraki aşamaları Safra taşı Siroz (GİS komplikasyonu gelişmemişse) Hemoroidi önlemek için

Bol protein verilen GİS hastalıkları Akalazya Reflü özofajit Rejionel enterit Crohn’s hastalığı Hepatit

Yağ Kısıtlanan GİS hastalıkları Reflü özofajit Afferent loop sendromu İshal Ülseratif kolit Crohn hastalığı Karaciğer yağlanması Sirozda steatore varsa Kolesistit Safra taşı Akut ve kronik pankreatit

CHO kısıtlanan GİS Hastalıkları Diş çürüğü (basit şeker) Dumping sendromu (basit şeker) Genelde GİS hastalıklarında enerjinin % 55-60’ı , hatta fazlası karbonhidratlardan karşılanır.

BESİN DUYARLILIKLARINDA BESLENME Besinlerin sindirim ve metabolizmasında rol alan belirli enzimlerin kalıtsal olarak yetersizliğinde, İnce barsakların geçirgenliğinin artması sonucu, İlaç kullanımı sonucu, Kalıtsal olarak belirli besinlere allerjik duyarlılığın olması sonucu ortaya çıkar.  

Diyetin Genel İlkeleri Kullanım güçlüğü olan belirli besin öğesini diyetten çıkarma veya tolere edilecek düzeye indirme, Diğer besinlerle yeterli ve dengeli bir diyet düzenleme, Rehberlik ve eğitimle diyetin kullanımını sağlama,

Fenilketonüri Çocuklarda: Kan fenil alanin düzeyi 4-10 mg/100 ml düzeyinde tutulur. Enerji fazla verilir. Okul çağına kadar uygulanır. Günde 20-60 mg /kg fenilalanin verilir. Tüm protein içeren besinlerde fenilalanin bulunur.

A- 15 mg fenil alanin sağlayan yiyecekler Sebzelerden biri, meyvelerden ikisi seçilir Patates, ıspanak püre (1YK) Havuç püre (5 YK) Taze fasulye, patlıcan, karnabahar, kereviz, pırasa (pişmiş 4 YK.) Domates (çiğ) 1/2 küçük boy Meyve suları 1/2 SB Armut, muz, şeftali 1 adet Elma 4 küçük boy Üzüm, kiraz 1/2 SB

B- Tahıllı yiyecekler (30 mg fenil alanin) 2’si seçilir. Pilav 5 YK Makarna-şehriye 1.5 YK Bisküvi 1-2 adet Ekmek 1/2 çok ince dilim C- Lofenalak (100 gramı 80 mg fa. İçerir).

Şeker, şekerli sıvılar, yağ, fenilalanin içermez. 1 sebze, 2 meyve, 2 tahıl ve 100 gr Lofenelak toplam 185 mg f.a. içerir. Şeker ve yağla enerji gereksinimi tamamlanır.

Gebelerde: 25 mg / kg fenilalaninli karışımla diğer besinler kullanılır. Örnek Liste; 200-300 gr Lofenelak 1 porsiyon havuç, taze fasulye, domates, salatalık 2-3 porsiyon elma, armut, şeftali, portakal, çilek 2 YK pirinç pilavı 1.5 YK makarna-bulgur 4-5 YK yağ Enerji için tatlılar serbest 100 g Lofenelak 457 kalori, 80 mg fenilalanin, 15 g protein içerir.

Gluten Enteropatisi: Çölyak Buğday, çavdar ve arpa ile bunlardan yapılan her türlü yiyecek-ekmek, makarna, bulgur v.b. diyetten çıkarılır. Pirinç-mısır serbest.

Diyet Listesi YASAKLAR Ekmek içi konan köfteler, Süt-yoğurt-peynir, Bulgur konan sarma ve yemekler, Şehriye, bulgur ve tarhana çorbaları Boza Buğday unu konan sütlü tatlılar,baklava, kadayıf vb. SERBESTLER Süt-yoğurt-peynir, Et, yumurta, kuru baklagiller Sebze- meyveler Pirinç, sebze çorbaları Meyve suyu, çay, kahve Pirinç unuyla yapılan tatlılar, muhallebi, bal, tahin helvası, pekmez, reçel

Laktoz intoleransı Esmer ırkta ve Akdeniz ülkesi insanlarında sıktır. Ülkemizde de sorun var. Diyetin Niteliği: 1- Süt miktarı hastanın toleransına göre ayarlanır. Hafif sınırlamada 20-30 g laktoz (400-600 gr süt) Orta sınırlamada 10-20 g laktoz (200-400 gr süt) 2- Barsak bozukluğu varsa sınırlama arttırılır 3- Süt yerine peynir-yoğurt verilir 4-Diğer besin grupları yeterli ve dengeli verilir.

12 g laktoz  1 OBSB (250 g) süt veya 1 OBSB süt tozu 9-10 g laktoz1 OBSB yoğurt 3 g laktoz 1/2 SB çökelek 1 g laktoz 2 K.K.beyaz peynir, kaşar peynirde laktoz yok

Tramin Sınırlı Diyetler: Antidepresan ilaçların (Pargyline, Phenelzine, Rialamide) kullanımı trozin metabolizması bozulur, tramin birikir. İşlenmiş besinlerde tramin çoktur. Süt grubundan çedar, tulum vb. peynirler, yoğurt, çökelek, Çay, kahve, bira, şarap, kakao, Et grubundan konserve, tuzlamış ve baharatlanmış sucuk, sosis, salam, çiroz vb. Maya ve katıldığı çörek vb. ürünler, İncir ve bakla .

Diğer Doğuştan Metabolizma Hastalıkları ve Diyet Tedavisi Galaktozemi Sütsüz diyet, soya sütü Mapple Syrup Valin, Löysin, izolöysin Ürin Disease sınırlanır Homosisteinüri Methionin sınırlı, B 6 ve sistein eklenmiş diyet Sitrulinemi Düşük proteinli diyet Lizin intoleransı “ İzovalerik asidemi “ Propiyonik asidemi “ Hiperornitinemi “ Metil malonik asidemi B 12 + “