BEYİN SAPI VE ORTA BEYİN Prof.Dr.Sacit Karamürsel İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı

Santral Sinir Sistemi=. Beyin+Omurilik. Beyin: Santral Sinir Sistemi= Beyin+Omurilik Beyin: *Omurilik ve ilgili sinirlerden duysal bilgiyi alır * Bu bilgileri işlemleme, motor çıktı için uygun başlangıç ve koordinasyonu yürütür

Omurilik: * Periferik SS (Somatik ve Otonom) den gelen duysal bilgileri beyne * Motor bilgiyi beyinden çeşitli uygulama organlarına (iskelet, kalp, düz kaslar ve bezler) iletir. * Bazı refleksler için merkezdir

Beyin sapı. Medulla Oblangata. Pons. Mezensefalon (Orta Beyin) Beyin sapı *Medulla Oblangata *Pons *Mezensefalon (Orta Beyin) *Omuriliğin (Medulla Spinalis) uzantısı gibidir.

Vücut hareketleri. Beyin korteksi. Beyin sapı Vücut hareketleri *Beyin korteksi *Beyin sapı tarafından kontrol edilir. Karmaşık hareketlerde ilave olarak * Bazal gangliyonlar * Serebellum devreye girer.

Beyin sapının görevleri. İleti ve refleks fonksiyonları Beyin sapının görevleri * İleti ve refleks fonksiyonları * Kafa çiftleri (kraniyal sinirler); * 12 çift * Spinal sinir (31 çift) içerir * Bu sinirlerin fonksiyonlarını da üstlenir. * Motor ve duysal kontrolü gövde ve ekstremite; omurilik ile, baş, boyun ve yüz; beyin sapı ile gerçekleşir.

Beyin sapının görevleri. I- İleti fonksiyonu: Beyin sapının görevleri I- İleti fonksiyonu: * Omurilikten talamusa duysal; * Spinotalamik (fassiculi cuneatus ve gracilis) * Spinoretiküler traktuslar * Korteksten omuriliğe motor emirleri taşıyan yollar; * Kortikospinal traktus * Retikülospinal traktus

Spinotalamik yollar: Beyin sapı gri maddede yer alır

Spinotalamik yollar:

Kortikospinal~ Piramidal yol Korteksten ayrıldıktan sonra; medullada piramidleri oluşturur: Çapraz + Lateral Çapraz - Anteriyor

Lateral kortikospinal yol

Piramidler: Fonksiyonu: Vücudun karşı tarafının (kol, gövde ve bacak) motor kontrolü

Beyin Sapı

Kortikospinal yol

Çapraz: Decussatio piramidum

Kollateral lifler: 1) B. sapı vestibüler nukleus 2) retiküler madde Kollateral lifler: 1) B.sapı vestibüler nukleus 2) retiküler madde **Yerçekimine karşı vücudun desteklenmesi

Beyin sapı * Omurilik ve beyin sapına gelen duysal bilgilerin çoğunu alan retiküler formasyon organizmanın uyanıklık düzeyinin belirlenmesinde önemlidir.

Beyin sapı * Korteks ile serebellum, bazal gangliyonlar ve daha alt merkezler arasındaki bağlantı yolları beyin sapından geçer

Daha yüksek nöral merkezlerden gelen ve beyin sapına çeşitli fonksiyonları başlatma veya değiştirme komutunu taşıyan * Emir sinyalleri için bir durak

II- Refleks fonksiyonu: Vegetatif Sistem ile ilgili: Otonomik reflekslerin kontrolü Medulla Oblangata: * Solunum Sisteminin * Kalp-damar Sisteminin Parasempatik refleksler: Kalp debi ve kan basıncını azaltmak * Beslenme reflekslerinin (GIS) çiğneme, kusma, öksürme, esneme, salya sekresyonu, yutkunma kontrolü

Pons:. V, VI, VII ve VIII. kafa çiftleri Pons: * V, VI, VII ve VIII. kafa çiftleri * Pnömotaksik merkez (solunum) Orta Beyin: * III ve IV. kafa çiftleri * Pupillaların daralması ve göz hareketlerinin * İşitsel ve görsel refleks kontrolü

III- Motor fonksiyonu. (Postüral):. Dengenin korunması III- Motor fonksiyonu (Postüral): * Dengenin korunması * Stereotipik hareketlerin * Vücudun yerçekimine karşı dik tutulmasının kontrolü

Beyin sapının görevleri Postüral motor fonksiyonlar,. denge organı Beyin sapının görevleri Postüral motor fonksiyonlar, * denge organı * boyun bölgesindeki reseptörlerden beyin sapına ulaşan bilgilere göre düzenlenir. 1- nükleus ruber 2- lateral vestibüler çekirdek (Dieters çekirdeği) 3- Retiküler formasyonun bazı bölümleri dengenin düzenlenmesi ile ilgilidir.

1- nukleus ruber:. Orta Beyinde (Mezensefalonda) yerleşiktir 1- nukleus ruber: *Orta Beyinde (Mezensefalonda) yerleşiktir * En önemli efferent yol; rubrospinal * Çaprazlanır, omurilikte motor nöronların dorsalinde gri maddede sonlanır. * Ara nöronlar ile,  ve  fleksör motor nöronları uyarır

nukleus ruber:

n.ruber

Rubrospinal yol

2- Lateral vestibüler çekirdek:. (Dieters çekirdeği) 2- Lateral vestibüler çekirdek: (Dieters çekirdeği) *Efferentleri çaprazlanmaz; vestibüler traktus * Omurilik arka boynuzunda sonlanır *  ve  ekstansör motor nöronları uyarıcı, fleksörleri inhibe edici etki gösterir. *Uyarıcı etkisi monosinaptiktir

Lateral vestibülo spinal yol: çapraz - aynı taraf ekstremite kaslarını etkiler

Mediyal vestibülo spinal yol: Bilateral Boyun ve omuz kaslarını etkiler

Cohlear çekirdek

Vestibüler çekirdekler; dengeyi koruma fonksiyonu önemlidir (baş dikey pozisyonda iken)

3- Retiküler Formasyon: 3- Retiküler Formasyon: *Medulla Oblangata ve Ponsta yer alır Efferentleri; retikülospinal traktus aracılığı ile kafa çiftleri motor çekirdekler ve omurilik ön boynuz motor nöronlarla ilişki kurar. *Uyarıcı etkisi monosinaptiktir

Retikülospinal traktus Mediyal Lateral Pons M.Oblangata Çapraz (-) Çapraz +,- , ekstansör eksite fleksör eksite fleksör inhibe ekstansör inhibe

Retikülospinal yol

Medulla Oblangata *Tüm inici ve çıkıcı yolların geçiş bölgesidir Beyin korteksindeki motor sinirlerden başlayan liflerin oluşturduğu inici yollar medulla oblangatanın ventral yüzeyinde iki adet piramid oluşturur. Piramidal traktus adını alan lifler çaprazlaşır ~ decussatio pramidum *Beyni Medulla Spinalise bağlar

Medulla Oblangata

Medulla Oblangata Hayati kontrol merkezleri yer alır: Solunum, dolaşım, kalp frekansı, kan basıncı ve kusma İşitme ile ilgili cohlear çekirdek ve birçok kafa çifti Tat alma ve boyun ve yüz kaslarını kontrol ederek dengeyi sağlama Lezyon: yaşam kolaylıkla durabilir.

Pons Medulla oblangatanın üzerinde yer alır İnici ve çıkıcı yollarla MSS nin değişik düzeyleriyle bağlantı kurar Ponsun ventral bölümü korteksten serebelluma giden hareket ve duyularla ilgili bilgileri iletir Ponsun dorsal bölümü solunum, tat alma ve uyku ile ilgili bölümleri içerir

Pons

Orta Beyin (Mezensefalon) Ponsun üzerinde, serebrumun altında yer alır, beyin sapının en küçük bölümüdür. Motor sistemin bileşenleri arasında özellikle serebellum, bazal gangliyonlar ve beyin yarıküreleri arasında önemli bağlantılar yapar Örn: Orta beynin merkezi kısmında yerleşik Substansiya nigra isteğe bağlı hareketleri düzenleyen bazal gangliyonlara önemli input (girdi) verir (Parkinson hast.) İşitsel ve görsel sistemle ilgili çekirdekleri içerir Bazı bölgeleri göz hareketlerinin kontrolünde önemli olan ekstraoküler göz kasları ile bağlantılıdır.

Orta Beyin

Retiküler Formasyon Omurilikten, M.Oblangata, pons, orta beyin ve talamusa uzanan sinir hücre ve liflerinden oluşur Bu sinir ağı, fonksiyonel olarak mediyal ve lateral bölgelere ayrılır. Kafa çiftlerinin motor çekirdeklerine yakın ara nöronlar, kafa çiftleri ile birlikte, refleks ve basit stereotipik davranışları düzenler. Kural olarak bu nöronlar, lateral retiküler formasyonda yerleşik ve göreceli olarak küçüktür Mediyal retiküler formasyon nöronları orta büyüklüktedir, aşağı ve yukarı uzanan aksonları, hareket, postür, ağrı, otonomik fonksiyonlar ve uyanıklık seviyesini belirler.

Retiküler Formasyon Ventrolateral meduller retiküler formasyon nöronları stereotipik motor paternlerin ve vagus sinirinin viseral fonksiyonları ile ilişkili olan davranışların koordinasyonunda önemlidir. GI cevaplar: yutma, kusma Solunum aktiviteleri: Solunumun başlaması, düzenlenmesi, öksürük, hıçkırık, hapşırma Kalp-damar sistemi ile ilgili; baroreseptör refleksler, beyin iskemisi ve hipoksiye yanıtları kapsar

Retiküler Formasyon. Çizgili kas aktivitesini Retiküler Formasyon *Çizgili kas aktivitesini *Somatik ve viseral duyuları *Otonom ve endokrin sistemleri *Uyku-uyanıklık ritmi ve bilinç düzeyini etkiler Retiküler Aktive Edici Sistem (RAS) **Sadece motor sistemleri değil, duyu sistemleri ve bilinçlilik durumunu, hatta tüm vücut aktivitesini etkiler.

BEYİN SAPI FONKSİYON Solunum Kalp hızı Yutma Görme ve işitme refleksleri (Başlama cevabı) Terleme, kan basıncı, sindirim, vücut ısısının kontrolü (Otonom SS) Uyanıklık seviyesi Uyku Denge duyusu (Vestibüler fonksiyon)

GÖZLENEN SORUNLAR Vital kapasite azalması Besin ve su yutma (disfaji) Çevrenin algılanması ve organizasyonunda zorluk Denge ve hareket sorunları Baş dönmesi ve bulantı (Vertigo) Uyku bozuklukları

MEDULLA OBLANGATA Motor yol Kalp merkezi Solunum merkezi Kan dam. vazomotor merkez Öksürük, yutma, kusma vb. merkezler Kafa çiftleri: IX: Glossofarengeal (Farenks in kas ve mükoz membranları, ağzın açılıp kapanması, dilin arka 1/3 ü) Mikst X: Vagus ( Farenks, larenks, kalp, akciğerler, mide) Mikst XI: Accesorius (Baş ve omuzların dönmesi) Motor XII: Hipoglosseal (Dil kasları) Motor

MEDULLA OBLANGATA GÖZLENEN SORUNLAR Hareket: aynı tarafta paralizi Pupilla: Çap; dilate Reaktivite; fikse Koma hali Solunum: Anormal solunum paterni Ataksi Hareketlerin kontrolünde yetersizlik İnatçı öksürük

IX. Kafa çifti: Glossofarengeal sinir Farenks in kas ve mükoz membranları, ağzın açılıp kapanması, dilin arka 1/3 ü Mikst

X.kafa çifti: n. Vagus Farenks larenks kalp akciğerler mide Mikst

XI. Kafa çifti: n. Accesorius Baş ve omuzların dönmesi Motor

XII. Kafa çifti: Hipoglossal sinir; dil kaslarının motor kontrolü

Hipoglossal sinir

PONS FONKSİYON: Solunum Merkezi Kafa çiftleri: V: Trigeminus (Yüz, dil, diş, çiğneme kasları) Motor ve duysal VI: Abducens (Gözün lateral rektus kasları-gözü dışa) Motor VII: Fasiyal ((Yüz kasları) Motor ve duysal VIII: Akustik (İşitme) Duysal GÖZLENEN SORUNLAR: Pupilla: Çap; iğne ucu gibi Yarı koma hali Anormal ekstansör hareketler Apnöstik solunum ve hiperventilasyon

V.kafa çifti: trigeminal sinir Yüz, dil, diş, çiğneme kasları Motor ve duysal

VI. Kafa çifti: n. Abducens Gözün lateral rektus kasları-gözü dışa Motor

VII. Kafa çifti Fasiyal sinir Yüz kasları Motor & duysal

İşitme yolları: VIII.kafa çifti Akustik sinir İşitme Duysal

VIII. Kafa çifti: Akustik sinir

ORTA BEYİN FONKSİYON: Beyin yarıkürelerine giden sinir yolları İşitsel ve görsel refleks merkezleri Kafa çiftleri: III: Okulomotor (Göz hareketleri) Motor IV: Troklear (Gözün üst çapraz kasları-dışa ve aşağı hareket) Motor

GÖZLENEN SORUNLAR: Göz kapağı düşüklüğü Pupilla; ortada ve dilate Bilinç kaybı Anormal ekstansör hareketler Hiperventilasyon III. ve IV. Kafa çiftlerine ait fonksiyon kaybı

III: Okulomotor Göz hareketleri Motor IV: Troklear Gözün üst çapraz kasları-dışa ve aşağı hareket Motor