Ekolojiye Giriş ve Biyosfer Ekoloji, organizmaların birbirleri ve çevreleriyle olan etkileşimlerini, ilişkilerini araştıran bir bilim dalıdır. Çeşitli organizmaların dünyamızdaki dağılışını, bolluğunu, davranış şeklini ve evrimsel uyumlarını belirlemeye çalışır. Sonuçta, gezegenimizin sınırlı kaynaklarını dengeli kullanmayı sağlayacak bilgileri sunar.

ORTAM : Canlı varlıkların hayatsal bağlarla bağlı oldukları, etkiledikleri ve çeşitli yollardan etkilendikleri mekan birimine ortam denir. ÇEVRE: Belirli bir yaşam mekanında canlılar üzerinde etkili olan fiziksel, kimyasal ve biyolojik faktörlerin tümüne çevre adı verilir. Her organizmanın bir canlı ve birde cansız çevresi vardır.

Kommünite Tilki Populasyonu Tavşan Populasyonu Karaçam Populasyonu Eğreltiotu Populasyonu Karga Populasyonu E.coli Populasyonu Karınca Populasyonu

Habitat: Bir organizma veya populasyonun doğal olarak yaşadığı, üreyip neslini devam ettidiği bir yerdir. Örn: Balinaların habitatı okyanuslardır. Biyotop: Canlı varlıkların yaşamını sürdürebilmesi için uygun çevresel koşullara sahip bir coğrafik bölge veya değişken hacimli bir ortam şeklinde tanımlanır.

Habitat, bir türe ait birey veya bireylerin yerleştiği alan, Biyotop ise bir komunitenin yerleştiği alan olarak kabul edilir.

Ekolojik Niş: Bir organizma veya populasyonun ekosistem içindeki işlevini belirtir. Ekolojik niş canlının işini (mesleğini), habitat ise canlının yaşadığı yeri (adres) belirtir.

Popülasyon: Belirli bir ortamda yaşayan ve birbirleriyle karşılıklı ilişki içerisinde bulunan aynı türe ati bireylerin oluşturduğu topluluktur. Örn: Söğüt Dağlarının batı yamaçlarında yaşayan Kara Çam topluluğu bir popülasyondur.

Kommünite (Yaşama Birliği): Belli bir bölgede yaşayan farklı bitki ve hayvan populasyonlarının oluşturduğu topluluk olarak tanımlanabilir. Örn: Söğüt Dağlarının batı yamaçlarında yaşayan Kara Çam, Kara Kavak, Kermes Meşesi türlerinin oluşturduğu populasyonlar, tavşan, tilki populasyonları ve orada yaşayan diğer bitki ve hayvan populasyonları kommüniteyi oluşturur.

Kommünitelerin Ortak Özellikleri Her yaşama birliğinin baskın bir türü vardır. Örn: Palamut meşesi ormanı, kızılçam ormanı gibi Her kommünitenin kendine özgü bir yaşama tabakası vardır. Örn: Bir ormanın toprağından ağaçların tepesine doğru çıkıldıkça farklı yüksekliklerde farklı türlere rastlanır. Yaşama birliği belirli bir sınır bölgesine sahiptir. İki kommünitenin kesişme bölgelerine ekoton adı verilir. Kommünitelerdeki canlıların vücut büyüklüğü ve sayıları arasında belirli bir ilişki vardır. Farklı türlerin birey sayıları ve vücut büyüklükleri arasında ters orantı vardır. Bu oranı belirleyen iki temel etken vardır. 1- Küçük hayvanların büyüklere oranla hızlı üremesi 2- Küçüklerin daha büyüklere besin olması Yaşama birliğindeki canlıların beslenme ilişkisine bağlı görevleri vardır.

FLORA: Belirli bir bölgede yaşamını sürdüren bitki türlerinin tamamıdır. FAUNA: Belirli bir bölgede yaşamını sürdüren hayvan türlerinin tamamıdır. Yaşama birliği belirli bir sınır bölgesine sahiptir. İki kommünitenin kesişme bölgelerine ekoton adı verilir.

Hem flora hem de fauna için o bölgeye uyum sağlama şartı vardır.

Kommünitelerdeki canlıların vücut büyüklüğü ve sayıları arasında belirli bir ilişki vardır. Farklı türlerin birey sayıları ve vücut büyüklükleri arasında ters orantı vardır. Bu oranı belirleyen iki temel etken vardır. 1- Küçük hayvanların büyüklere oranla hızlı üremesi 2- Küçüklerin daha büyüklere besin olması

Yaşama birliğindeki canlıların beslenme ilişkisine bağlı görevleri vardır.

EKOLOJİK ÇALIŞMAYA BİR ÖRNEK

Biyosfer Dünyanın yaşam olan kısmıdır. Atmosferde: 10.000 m Litosferde: 6.700 Hidrosferde: 5.000 m

Organizmaların çevreleri ile olan etkileşimleri, organizmaların yayılış alanları ve bollukları ekolojinin ilgi alanlarıdır. Her hangi bir organizmaların çevresi, abiyotik ve biyotik faktörleri içerir. Hiçbir organizma yalnız değildir ve bir diğer organizmanın çevresinin bir parçasıdır. Etkileşimler, av-avcı ilişkisi, rekabet ilişkisi karşılıklı yararlanma vb. düzeyinde olabilir.

Canlı (Biyotik) Unsurlar: 1- Üreticiler (Ototroflar) 2- Tüketiciler (Heterotroflar) 3- Ayrıştırıcılar (Saprofit canlılar) Cansız (Abiyotik) Unsurlar 1- İnorganik maddeler 2- Organik maddeler 3- Fiziki koşullar AKSİYON: Cansız çevrenin canlılar üzerindeki etkileri REAKSİYON: Canlıların cansız çevre üzerindeki etkileri KOAKSİYON: Bir canlının diğer canlı (lar) üzerindeki etkileridir.

Ekolojik araştırmaların sınırları bireysel organizmaların adaptasyonlarından başlayarak biyosfer dinamiklerine kadar uzanır. Organizma Populasyon Komünite Ekosistem Biyosfer

Organizmaların Yayılışını Etkileyen Faktörler Belirli bir türün coğrafik yayılışını neyin sınırladığını belirlemek için pek çok soru sormak gerekir.

Türün dağılımı (dispersal), organizmaların yayılışına katkı yapar Kuzey Amerika’da neden kanguru yoktur? Biyocoğrafik cevaplar en basit olanıdır: dağılımı engelleyen doğal nedenler vardır.

Davranış ve habitat seçimi, organizmaların yayılışına katkı yapar Davranış farklılıklarına bağlı sınırlamalar olabilir. Uygun habitatlar bulunamıyorsa yayılış sağlanamaz.

Abiyotik faktörler organizmaların yayılışını etkiler Sıcaklık Su Güneş Işığı Rüzgar Kayalar ve Toprak Sıcaklık, su, ışık ve rüzgar iklimin ana elemanlarıdır.Organizmaların coğrafik yayılış alanını belirleyen en önemli faktörler sıcaklık ve sudur.

Yağış ve Sıcaklığın Karasal Ekosistem Dağılımına Etkileri

Karasal Ekosistemler Karasal ekosistemlerin coğrafik yayılışı, büyük ölçüde, iklimdeki bölgesel değişiklikler üzerine dayanır. Karasal ekosistemler, sıklıkla, temel fiziksel ya da iklimsel özelliklere göre ve sahip oldukları baskın bitki örtüsüne göre isimlendirilirler. Her ekosistem aynı zamanda belirli bir çevreye uyum sağlamış mikroorganizmalar, mantarlar ve hayvanlarla tanınır.

Karasal Ekosistemler

İklim ve Biyomlar

İklim ve Biyomlar

İklim ve Biyomlar Büyük su kütlelerine yakınlık ve dağ sıraları gibi topoğrafik özellikler, bölgesel ölçekte, iklimi farklı alanlar yaratabilir. İklimdeki bu bölgesel, yöresel değişiklikler, biyosferdeki yama şeklindeki oluşumlara neden olur. Okyanus akıntıları, hava kütlelerini aşırı derecede ısıtmak ya da soğutmak süretiyle kıtaların kıyıları boyunca, iklimi etkiler.

İklim ve Biyomlar Dağlar da güneş radyasyonu, yöresel sıcaklık ve yağış üzerinde önemli etkiye sahiptir.

Mevsimsel sıcaklık değişimlerine gölcükler ve göller de duyarlıdır Mevsimsel sıcaklık değişimlerine gölcükler ve göller de duyarlıdır. Ilıman bölgedeki göllerin çoğu yaz ve kış mevsimi boyunca sıcaklık tabakalaşması gösterir. Bu Turnover olayıdır.

Tropikal Yağmur Ormanları

Çöl Ekosistemleri

Step-Otlak (Çayır) Ekosistemleri

Tundra

Savan

Akdeniz Çalı-Maki Ekosistemi

İğne Yapraklı Orman Ekosistemi

Ilıman İklim Ormanları

Büyük Su Ekosistemleri Sucul Ekosistemlerde yaşayan canlıları etkileyen faktörler: ışık şiddeti, çözünmüş oksijen ve karbondioksit miktarı ile organik ve inorganik besinlerin bulunabilirliğidir.

DENİZ EKOSİSTEMİ

Akarsu Ağzı Ekosistemi, Haliçler

Kıyı Ekosistemi

Mercan Kayalıkları (Resifler)

Tatlısu Ekosistemleri

Sucul Biyomlar Sucul (akuatik) biyomlar, biyosferin en büyük kısmını teşkil eder. Bir çok sucul biyom, fiziksel ve kimyasal değişkenler bakımından bir dikey tabakalaşma sergiler. Fotik zon, afotik zon, termoklin zon, bentik zon gibi Okyanuslar Denizler Göller Göletler Akarsular Nehirler Dereler Bataklıklar Sulak alanlar Estuari (lagün) Mercan resifleri

Sucul Biyomlar