SAÇ VE KILLARDA YAPILAN ADLİ ANALİZLER Hazırlayanlar Alev KAN / 050060125 Zeynep ÖZTOPRAK / 090060242 Tuğçe Suade HEKİMOĞLU / 090060240

KILIN ANATOMİSİ Embriyogenez sırasında mezenkim hücrelerinin dermis veya subkutan dokuya doğru, kıvrık bir şekilde uzamasıyla meydana gelen folikülden 'tüy (veya kıl)' adı verilen cansız uzantılar gelişir. Saç ve kılları incelemek ve karşılaştırmak için SEM (Scanning Electron Microscopy) en yaygın araçtır . 2

Kıl, kese benzeri foliküllerde büyüyen hücrelerin sıkıca toplanması ile oluşan silindirik bir yapıdan meydana gelmektedir. Saçlar ; uzun, keratin içerikli yapılardır. Keratin tespih gibi dizilen aminoasitlerin birleşmesinden oluşmuş büyük dayanıklı bir moleküldür. Tek bir saç telinin çapı, kişiden kişiye farklılık göstermekle birlikte, 0,05 -0,09 mm arasındadır. Epidermis derinin en dış tabakasıdır. Her saç teli epidermisteki bir çentikten çıkar. Saç iki bölümden oluşur: Kök Gövde Kıl folikülünün şekli 3

Kök : Saç teli buradan çıkar. Kafa derisi içinde bulunur. Her bir saç kökü bir iç ve bir dış kök kılıfıyla çevrelenmiştir. Dış kök kılıfının sonlandığı yerde epidermis (üstderi) başlar. Saç kökünün çevresinde ve bitişiğinde salgı bezleri bulunur. Salgı bezleri saçları kayganlaştıran sebum salgılarlar. 4

Saç soğanı: -Saç kökünün deri içindeki en uç bölümüdür Saç soğanı: -Saç kökünün deri içindeki en uç bölümüdür. -Canlı ve sürekli bölünen hücrelerden oluşur. -Silindirik, uzun, ince saç liflerini üretirler. -Saça rengini veren melanin – melanositler burada bulunur. -Androjen reseptörleri burada bulunur. Dermal papilla: -Saç soğanın en dip kısmıdır. -Damar yumağı içerir. -Saçları besler,büyütür.

Gövde : Saç gövdesi 3 tabakadan oluşur Medulla(Medula): En içteki tabakadır. Sadece uzun ve kalın saçlarda bulunur. Papillayı çevreleyen matriks hücrelerinden gelişir. Korteks(Cortex): Saçın orta tabakasıdır. Korteks, matriksten meydana gelen ve yüzeye doğru göç ederken keratinize olan makrofibrillerden ibaret korteks hücrelerden oluşur . Saç teline esneklik, sağlamlık ve renk veren katmandır. Kütikül(Cuticle): Saç gövdesinin ince ve yarısaydam en dış tabakasıdır. Saç korteksini korur.Tek veya birkaç sıra ölü hücrelerdir. Bulbusun üzerindeki bölgede yer alan bazı hücreler, balık pulları gibi birbirilerini örtecek şekilde uzayarak kılın en dışında yer alan ve ucundan köküne kadar uzanan, keratinleşmiş yassı hücrelerden oluşan 6-8 sıralı bir yapıyı, yani kutikülü oluşturur.   6

Üstüste, yassılaşmış (imbricate): İnsanlarda yaygındır. Sertleşmiş, pul pul (yılan pulu gibi) şekli türe göre farklı keratinize tabakadan oluşmuştur ve şu desenlerdedir: Taçımsı(Coronal): İnsanlarda nadir; farelerde yaygındır. Çok küçük çaplıdır. Dikensi ,veya taç yaprağı gibi (Spious) :İnsanda asla olmaz. Kedi, fok balığı ,vizon da yaygındır. Üstüste, yassılaşmış (imbricate): İnsanlarda yaygındır.

Kimyasal Bileşenleri Kıl, bazı kimyasal fonksiyonel gruplar (asidik, bazik ve peptit bağları) içeren çapraz bağlı bir polimerik ağdır. İnsan kılının %65-95’i protein, %15-35’i su ve %1-9’u lipittir. Kılda bulunan lipid materyali yağ bezinden salgılanan sebumdan ve apokrin salgı bezinin salgılarından gelmektedir. Serbest yağ asitleri, mono-, di-, trigliseridler, hidrokarbonlar ve alkolleri içerir. İnsan kılı kimyasal bileşenleri: hidrokarbon yan zincir aminoasidi (glisin) hidroksil yan zincir aminoasidi (treonin) primer amid yan zincir aminoasidi (aspartik ve glutamik asit) dibazik aminoasit (lizin) disülfit aminoasit (sistein) fenolik aminoasit (tirozin) içerir. 8

Cezai soruşturmada saçın önemi adli tıp biliminin gelişen ilk dönemlerinde farkedildi ve bu konuyla ilgili ilk bilimsel makale ve Fransa'da 1857 yılında yayınlanmıştır. 1900lerin başında saçın mikroskobik incelenmesi iyi sonuçlar verdi ve 1931’de Profesör John Glaister Hairs of Mammalia from the Medico-legal Aspect adlı standart bir referans olan makalesini yayınladı   Adli olayların soruşturulması sırasında, çok çeşitli fiziksel kanıta rastlanmaktadır, bunlardan en yaygın olanı saçtır. Şüpheli, mağdur ile fiziksel temas gösteren, ve suç mahallinin belirlenmesi ve karşılaştırılmasında insan ve hayvan tüyleri yararlı olabilir. Soruşturmayı yürüten görevliler için bu kanıtlar doğru sonuca ulaşmada en değerli bilgilerdir. 9

Saçın Büyüme Evreleri Saçlar, sürekli olarak büyümezler. Her saç büyüme ve dinlenmeyi içerecek şekilde siklik bir ritm içerisindedir. Her saçın siklusu diğerlerinden bağımsızdır. Saç her ay yaklaşık 1 cm kadar uzar ve 2-6 yıl boyunca büyümeyi sürdürebilir. Sonrasında 1-1,5 ay süresinde büyüme sona erer ve saç teli ölür. Sağlıklı bir insanda ortalama günde 100 saç teli dökülmesi normal olarak kabul edilir.

Anajen Aktif büyüme evresidir.Yaklaşık olarak 3 yıl sürer. Bu safhada kıl deri altındaki aktivite ile asağıdan yukarı doğru itilerek uzar. Büyüyen anjen saç kıl köküne sıkıca bağlıdır. Katajen Sağlıklı bir insanın saçlarının uzamasının %2’si catagen safhada tamamlanır. Aktif büyüme evresinden sonra kıl folikülünün girdiği kısa bir geçiş dönemidir. Bu geçiş dönemi sırasında hücre bölünmesi durur ve kıl tabanı tamamen keratinleşir. Telojen Kıl büyümesinin tamamen durduğu dinlenme ve durgunlaşma dönemidir.Çekilerek kolayca çıkabileceği foliküler kanalın üst kısmında yer alır ve eski kıl yeni oluşan kıl tarafından itilerek dışarı atılır.

KIL TÜRLERİ Yaş, ırk, cinsiyet ve hormonların durumuna göre değişik saç şekilleri meydana gelir. Bunun nedeni saçların, doğa koşulları nedeniyle adaptasyona uğramasıdır. İnsan vücudunda uzunluk, doku, renk, çap ve şekil olarak birbirinden farklı 3 tür kıl vardır. Vellus Terminal Ara kıllar

Vellus Bir ya da iki santimetre uzunluğundaki kısa tüylerdir. Çok az pigment içerir dolayısıyla renksizdirler. Köklerine bitişik yağ bezleri yoktur. Bu tüyler gövdelerinde medulla katmanı içermezler. İnce ve yumuşaktırlar. Terminal Saçlar ve çoğu insanın gövdesinde çıkan kalın kıllar bu tiptedir. Bitişik yağ bezleri olan kıl köklerinden çıkarlar. Terminal kıllar uzun ve koyu pigmentli kıl lifleri ve bunların ortasında yer alan medulla katından oluşmuştur. Ara kıllar Karma bir özellik gösterirler medullaları vardır ve terminal tiplerden daha az olmak üzere bir miktar pigment içerirler.

KILIN İNSANA MI HAYVANA MI AİTTİR? Kökün sekli, yüzey deseni, renk, pigment dağılımı ve medulla çapı gibi hususların incelenmesiyle kılın insana mı yoksa hayvana mı ait olduğunun tespitini yapmak mümkündür. Bazı istisnalar olmasına rağmen birçok hayvan kılının gövde çapı insan kıllarınınkinden daha küçüktür. İnsanlarda medulla yaklaşık olarak kıl gövdesinin 1/3’ünü kaplarken hayvanlarda ise 1/2’sini kaplamaktadır. Yani hayvanlarda medulla kıl gövdesinin daha büyük bir bölgesini kaplayarak daha kalın bir görünüme sahiptir.

Hayvanlarda medullalar daha düzgün geometrik sekilerde görünmesine rağmen insanlarda daha düzensiz bir görünüme sahiptirler. Hayvan kıllarındaki kabuk pullarının uçları kıl gövdesinden dışarı doğru çıkıntı yapmış şekildedir ve kendi aralarında boyut ile sekil açısından insan kıllarındakine nazaran daha düzenli dizilmişlerdir.

Kıl İncelemesi Sonucu İnsan Irkının Tespiti Pigment dağılımı, yüzey tabakasının inceliği, gövde çapı, kesit kısımlarının sekli, dalga ve kıvırcıklık oranlarının incelenmesi ile ırk hakkında bir takım tespitlerin yapılabilmesi mümkündür.

Kızılderililerini, Eskimoları ve Asyalıları kapsayan sarı ırk mensuplarında kıldaki pigment dağılımı siyah ırka nazaran çok daha düzenli ve eşittir. Saçın kesiti incelendiğinde yuvarlak bir şekillenme göze çarpar. Beyaz ırka ait kıllarda inceden kalına doğru bir pigment dağılımı söz konusudur. Pigmentler siyah ve sarı ırka nazaran çok daha düzgün bir dağılım sergilemektedirler.

Siyah ırka ait kılların kesitleri incelendiğinde farklı kısımlarında oval ve yuvarlak şekillenme görülür. Gövde boyunca çapta farklılıklar vardır ve kıvırcıklık söz konusudur.

Kılın Vücudun Hangi Bölgesine Aittir? Kılın uzunluğunu, çapını, ucunun seklini tetkik ederek insan vücudunun hangi kısmına ait olduğunu tespit etmek mümkündür. Saç kılları vücudun diğer bölgelerindeki kıllara nazaran daha az çap değişikliği gösterirler ve daha sabit bir pigment dağılımına sahiptirler. Sakal kılları katı ve kıvırcık bir yapıya sahiptirler ve kesit olarak çoğunlukla üçgen seklindedirler. Kas, kirpik, burun kılları kısa kalın bir yapıya sahiptirler ve geniş medullaları vardır. Aniden incelirler ve genel görünümlerinden ayırt edilebilirler. Kol ve bacak kılları dip kısmından uca kadar sivridirler.

Kılların Kadına Mı Erkeğe Mi Aittir? Kadın kıllarının boyları erkek kıllarına kıyasla daha uzundur. Kadın saçında medulanın bulunmaması kadın saçının erkek saçından ayırt edilebilmesini sağlar. Erkek saçlarının medulası kesik kesiktir.

Kıl hangi yaştaki insana aittir? Saçların yaşı çapa göre belirlenebilir. Bebeklerin 0-18 ay arası saçları 24-53 mikron arasındadır, yetişkin insan saçı ise 70-90 mikron çapındadır. Yaşlılarda kıl kökündeki bulbus kısmen doludur, pigmenti azdır veya hiç yoktur.

Kıl canlı mıdır ölü müdür? Ölmüş kıllar mikroskop altında incelendiğinde sönük ve parlak olmayan bir görünüşe sahiptirler. Kılın gövde yüzeyinin iç kenarı tam belirgin değildir ve normal saçlara nazaran pigmentler daha az belirgindirler. Aynı zamanda gövde üzerinde beyazlık oranlarında farklılıklar göze çarpar ve daha az pigment içerirler. Şayet saç beyazladıktan veya öldükten sonra herhangi bir büyüme meydana gelmişse kılın doğal ucu belirgin bir şekilde bunu gösterir. İnsan saçı ayda yaklaşık 1,5 cm büyür. Böylelikle saç beyazladıktan sonra geçen zamanı tespit etmek mümkündür.

Adli incelemelerde saç ve kılın analizi Cinayet, tecavüz, adam yaralama, araç ile vurup kaçma gibi fiziksel teması gerektiren bir çok şiddet suçunun basarı ile soruşturulmasında saç ve kıl analizlerinin katkısı büyüktür.

Saç ve kılın analizlerde tercih edilme nedenleri Kuvvetli asitlerin ve alkalilerin kıl üzerinde belirgin etkilerinin görülmemesi. Bozunma ve çözünmeye karşı dayanıklı yapıya sahip olmaları.

Saç ve kılın incelenmesiyle: Yüzyıllar önce yaşamış insanların zeka düzeyleri, Yakalandıkları hastalıklar, Zehirlenip zehirlenmedikleri DNA,cinsiyet,kan grubu tespit edilir.

Kıl ve saç delillerinin toplanması Saç kılları veya vücudun diğer organlarına ait kıllar suç mağdurunun üstünde bulunabilir. Aynı şekilde mağdura ait bu tip kıllar da suç aleti veya failin üstünde bulunabilir. Bunların yanında kıllar; yatakta, elbiselerde, havluda, tuvalet klozetlerinde, fırçalarda, taraklarda, halılarda bulunabilirler.

Delillerin toplanmasında dikkat edilecek noktalar Kıllar alınmadan önce bulundukları nesne üzerinde fotoğrafları çekilmelidir. Ardından kıl örnekleri pens, cımbız, yapışkan rulo ile toplama, vakumla çekme yöntemleriyle el değmeden nesne üzerinden alınmalıdır.Ayrıca kesinlikle makas ve benzeri aletler kullanılmadan kıllar kökleriyle birlikte alınmalıdır. Toplanan örnekler kullanılmamış temiz küçük naylon torbalar içerisine konularak ağızları bantla kapatılmalı ve torbaların üstü etiketlenmelidir. Etiketin üzerine numunenin alındığı yer, şahıs ve tarih mutlaka belirtilmelidir. Daha sonra zarf içerisine konulan numuneler mühürlenerek laboratuara gönderilir.

Saçta Uyuşturucu Analizi Saçta uyuşturucu madde testi, kişinin uyuşturucu uyarıcı madde (esrar, eroin, kokain, ecstasy, amfetamin, metamfetamin, MDMA vs.) kullanıp kullanmadığının  geriye dönük tespiti için uygulanan bilimsel bir yöntemdir.

Uyuşturucular, dolaşım sisteminde, kanla birlikte sirküle olurken, kıl kökünde tutulur ve köklerden dışarı doğru büyüyen kıl gövdesinin merkezinde, keratin dokuda hapsedilir.

Uyuşturucunun Birikimi İlaçların kıla geçiş yolları (1) Termal papillayı besleyen kan akışından aktif ya da pasif difüzyonla (2) Ter ya da diğer salgılardan büyüyen ya da olgun kıl fiberlerine difüzyonla (3) Olgun kıl hücresine dışardan ilaç buharı ya da tozlarının difüzyonuyla gerçekleşir. Uyuşturucu bir kez hücre içine girdiğinde protonlanarak plazmaya dönüşü engellenir. Uyuşturucuların hücre proteinlerine bağlanması da plazmaya dönüşünü engelleyici bir etki gösterir. 30

Saçta uyuşturucu analizlerinde kıl örnekleri kafanın en çok arka üst bölgesinden alınır.Çünkü bu bölgede büyüyen saç miktarı %85 oranla sabittir. Saçın birkaç bölümünün analiz edilme ihtimali yüksek olduğundan saç tellerinin aynı hizada olması ve saçın iyi bağlanması çok büyük önem arz etmektedir.

1991 yılında gerçekleşen bir vaka saç analizlerinin adli incelemelerdeki önemini açıkça gözler önüne sermiştir. California ve Los Angeles polis teşkilatı benzer 3 ölüm vakasının seri katilinin izini sürmektelerdir. Üç kızın da sutyen askılarına aynı ayırt edici düğüm atılarak boğulmuş oldukları ve üçünün cesetlerinin de çıplak ya da yarı çıplak olarak şehir merkezinden uzak kırsal alanlara terk edilmiş halde bulundukları tespit edilmişti.1973 yılında benzer vakaların katili olan Jack Unterweger ’ den şüphelenilmektedir.Ancak henüz ispatlanmak için delile rastlanmamıştır.

Prag’da gerçekleşen bir vaka yine katilin Unterweger olduğu yönünde şüpheleri arttırdı. Blanka Bockova isimli genç kadın en son erkek arkadaşıyla tartışmasının ardından biri barı terk ederken görüldü. Ertesi gün, cesedi ormanlıkta boğulmuş olarak bulundu, Unterweger’in aynı gece o civarlarda arkadaşıyla bulunması delil olarak yeterli olmasa da incelemelerde etken bir durumdu. 2 sene sonra bir garajda bu olayın tek tanığı olan katilin arabası bulundu. Yolcu koltuğunda tespit edilen saç teli DNA analizi için laboratuara gönderildi. Uygulanan testlerin ardından saçın Blanka Bockova’ya ait olduğu tespit edildi. Saçın bulunduğu arabaysa Unterweger’in arabasıydı.3 ülkede 11 kadının katili Unterweger ömür boyu hapse mahkûm edildi. Bu kararın ardından ertesi gün Unterweger kendini asmış olarak bulundu.

Nötron Aktivasyon Analizi Bu yöntemle saç örneklerinin incelenmesi sonucunda saçta bulunan elementlere göre zehirlenmeler tespit edilir. Temel prensibi, kararlı bir izotopun nötronlar veya yüklü parçacıklarla borbardıman edilerek uyartılması sonucu yayınlanan ısınmaların dedeksiyonu ve bombardıman sonucu oluşan radyoaktif çekirdeğin parçalanma yarı-ömrünün tayinine dayanır.

Aktivasyon analizi, elementlerin nicel ve niteli analizinde kullanılan; sıhhatli ve incelikli sonuçlar veren; ekonomik, süratli ve gerektiği takdirde numunenin yapışım bozmadan (nondestructive) uygulanabilen bir analiz metodudur. Tayin edilebilen elementler; arsenik rubidium, sezyum, baryum, uranium, toryum, lantanyum, lutetium, skandium, hafnium, europium, serium, tantal, krom ve demirdir.

NÖTRON AKTİVASYON ANALİZİYLE SAÇ İNCELENMESİ CİNAYETLERİN AYDINLATILMASINDA ÖNEMLİ ROL OYNAR: 1958’de gerçekleşen bir vakayı incelersek,teğmen Marcus Marymount'un, kendisini bir başka kadınla yakalayan karısı Mary'yi arsenikle zehirlediği, bu şekilde ortaya çıktı. Kadının uzun saçlarında, dipten uca doğru belli aralıklarla arsenik vardı. Yani vücuduna birçok kez arsenik girmiş, yavaş yavaş zehirlenmişti. Kadın saçının ne hızda uzadığı ve yutulan arseniğin saça ne kadar sonra geçtiği nötron aktivasyon analiziyle belirlendi. Bu verilere dayanarak, Mary'nin hangi zaman dilimlerinde arsenik yuttuğu hesaplandı. Belirlenen zaman dilimlerinin hepsinin de teğmenin izinli olduğu günlere denk gelmesi teğmenin suçsuz olduğunu ispatlamaya yetmedi.

11 Şubat 2010’da açıklanan bir habere göre saç örneğinin DNA analiziyle ilk insanın neye benzediği belirlendi: Bilim adamları, 4000 yıl öncesine ait bir insan saçından yola çıkarak ilk insanların neye benzediğini saptadı. Bilim adamları bu saptamalara dayanarak ilk insanın resmini çizdi. BBC’nin ünlü Naturedergisinden aldığı habere göre, KopenhagÜniversitesi bilim adamları Grönland’ta bulunan ve 4000 yıl öncesine ait olduğu belirlenen bir insan saçının analizini yaptı. Bugüne kadar bulunan en eski insana ait olduğu açıklanan gen üzerinde yapılan analiz, ilk insanın kahverengi gözlü ve uzun saçlı olduğunu ortaya çıkardı.

Araştırmayı yürüten Kopenhag Üniversitesi ekibinden Prof Araştırmayı yürüten Kopenhag Üniversitesi ekibinden Prof. Eske Willerslev, saç analizi yapılan insanın Sibirya’dan geldiğini açıkladı. Araştırma, Inuk’un metabolizmasının soğuk iklim koşullarında yaşayacak şekilde değişim geçirdiğini ortaya çıkardı. Prof. Willerslev’e göre arkeolojik kalıntılar, gen sahibinin ait olduğu Sakkakların fok ve eniz kuşu avlayarak beslendiğini ve soğuk iklime rağmen ince çadırlarda yaşadıklarını gösterdi. DNA analizlerinden Inuk’un ön dişlerinin kürek şeklinde olduğu sonucuna varıldı. Ayrıca bulunan kulak kirinden yola çıkan bilim adamları, Inuk’un kulak enfeksiyonu geçirmiş olabileceğini belirledi. Genç yaşta öldüğü sanılan Inuk’un, kalın saçlarına rağmen kelleşmek üzere olduğu da bilim adamları tarafından saptandı.

KAYNAKLAR Murder -2 Casebook of forensic science detection http://http://www.adlitip.org http://www.kriminal.org http://www.pa.edu.tr/objects/assets/content/file/dergi/46/291–304.pdf http://www.bioxcin.com.tr/v2/tr-TR/content.asp?ctID=109 http://www.milliyet.com.tr/ http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/

BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ