Esneklik (elastisite) ve Uygulamaları 5 Esneklik (elastisite) ve Uygulamaları

Esneklik . . . … arz ve talebi daha kesin bir şekilde analiz etmemize izin verir. … alıcıların ve satıcıların piyasa koşullarındaki değişmelere ne kadar tepki verdiklerini ölçer.

TALEP ESNEKLİĞİ Talebin fiyat esnekliği bir malın fiyatındaki bir değişmenin o malın talep edilen miktarında ne kadarlık bir değişmeye yol açtığını ölçer. Talebin fiyat esnekliği, fiyattaki yüzde 1’lik bir değişmenin talep edilen miktarda yüzde kaçlık bir değişmeye yol açacağını gösterir.

Talebin Fiyat Esnekliği ve Onu Belirleyen Unsurlar Yakın ikame mallarının mevcudiyeti Malın zorunlu mu yoksa lüks bir mal mı olduğu Fiyasanın tanımı Zaman

Talebin Fiyat Esnekliği ve Onu Etkileyen Unsurlar Talep aşağıdaki durumlarda genellikle daha esnek olur: Yakın ikame mallarının sayısı fazla olduğunda. Lüks mallarda. Piyasa küçük olduğunda. Zaman uzadıkça.

Talebin Fiyat Esnekliğinin Hesaplanması Talebin fiyat esnekliği, talep edilen miktardaki yüzde değişmenin fiyattaki yüzde değişmeye bölünerek hesaplanır.

Talebin Fiyat Esnekliğinin Hesaplanması Örneğin: Eğer bir dondurma külahının fiyatı 2 liradan 2.20 liraya çıkarsa ve satın alınan miktar 10’dan 8’e düşerse talebin fiyat esnekliği şöyle hesaplanır:

Orta Nokta Hesabı: Yüzde Değişimlerini ve Esneklikleri Hesaplamanın Daha İyi Bir Yolu Talebin fiyat esnekliği hesaplanırken orta nokta formülünün kullanılması arzu edilir. Çünkü bu yöntemde değişimin yönü ne olursa olsun sonuç aynıdır.

Orta Nokta Hesabı: Yüzde Değişimlerini ve Esneklikleri Hesaplamanın Daha İyi Bir Yolu Örnek: Eğer bir dondurma külahının fiyatı 2 liradan 2.20 liraya çıkarsa ve satın alınan miktar 10’dan 8’e düşerse talebin fiyat esnekliği orta yol formülü ile şöyle hesaplanır:

Talep Eğrilerinin Türleri Esnek olmayan (inelastik) talep Talep edilen miktar fiyat değişmelerine karşı fazla tepki göstermez. Talebin fiyat esnekliği 1’den küçüktür. Esnek (elastik) talep Talep edilen miktar fiyattaki değişmelere önemli ölçüde tepki gösterir. Talebin fiyat esnekliği 1’den büyüktür.

Talebin Fiyat Esnekliğinin Hesaplanması Price $5 4 Demand 50 100 Quantity Talep, fiyat esnektir.

Talep Eğrilerinin Türleri Tamamen katı (tamamen inelastik) Talep edilen miktar fiyat değişimlerinden hiç etkilenmez. Tamamen esnek (tamamen elastik) Fiyattaki herhangi bir değişim talep edilen miktarda sonsuz büyüklükte bir değişim meydana getirir. Birim esnek (birim elastik) Talep edilen miktardaki yüzde değişim fiyattaki yüzde değişimle aynıdır.

Talep Eğrilerinin Türleri Fiyatın talep esnekliği, fiyattaki değişimlere talep miktarının ne derece tepki verdiğini ölçtüğü için talep eğrisinin eğimiyle yakından ilişkilidir.

Figür 1 Talebin Fiyat Esnekliği (a) Tam inelastik (katı) talep: Esneklik 0’a eşittir. Price Demand 100 5 1. Fiyattaki bir değişim... 4 Quantity 2. . . . talep edilen miktarı değiştirmez. Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

Figür 1 Talebin Fiyat Esnekliği (b) İnelastik (esnek olmayan) talep: Esneklik 1’den küçük P D 5 90 1. Fiyatta yüzde 22’lik bir artış... 4 100 Q 2. ...talep edilen miktarda yüzde 11’lik bir düşüşe yol açıyor.

Figür 1 Talebin Fiyat Esnekliği (c) Birim esnek talep: Esneklik 1’e eşit Price Demand 5 80 1. Fiyatta % 22’lik bir artış... 4 100 Quantity 2. ... talepte %22’lik bir düşüşe yol açıyor. Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

Figür 1 Talebin Fiyat Esnekliği (d) Esnek (elastik) talep:Esneklik 1’den büyük Price Demand 5 50 1. Fiyatta %22’lik bir artış... 4 100 Quantity 2. ...talep edilen miktarda %67’lik bir düşüşe yol açıyor.

Figür 1 Talebin Fiyat Esnekliği (e) Tam esnek talep: esneklik değeri sonsuza eşit P 1. Fiyat 4 liranın üzerine çıktığında talep sıfırdır. 4 D 2. Fiyat 4 lira iken tüketiciler ne kadar mal arz edilirse o kadar talep ederler. 3. Fiyat 4 liranın altına düşerse talep edilen miktar sonsuza eşit olur. Q

Toplam Hasılat (Gelir) ve Talebin Fiyat Esnekliği Toplam hasılat alıcıların satıcılara belli bir mal için ödediği miktardır. Malın fiyatı ile miktarı çarpılarak hesaplanır. TR = P x Q

Figür 2 Toplam Hasılat (Gelir) Price D 4 100 P P × Q = 400 (hasılat) Quantity Q Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

Doğrusal Bir Talep Eğrisi Boyunca Esneklik ve Toplam Hasılat Esnek olmayan (inelastik) bir talep eğrisi varken, fiyattaki artışlar talep miktarında oransal olarak daha küçük düşüşlere yol açar. Böylece, toplam hasılat artar.

Figür 3 Fiyat Değiştiğinde Toplam Hasılat Nasıl Değişir: Esnek Olmayan (inelastik) Talep Fiyatın 1 liradan 3 liraya yükselmesi... … toplam hasılatın 100 liradan 240 liraya yükselmesine yol açar. D D 3 80 Hasılat= 240 1 100 Hasılat = 100 Q Q Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

Doğrusal Bir Talep Eğrisi Boyunca Esneklik ve Toplam Hasılat Esnek bir talep eğrisi varken, fiyattaki artışlar miktarda oransal olarak daha büyük azalışlara yol açarlar. Böylece, toplam hasılat azalır.

Figür 4 Fiyat Değiştiğinde Toplam Hasılat Nasıl Değişir: Esnek (Elastik) Talep Price Price Fiyatın 4 liradan 5 liraya yükselmesi … … toplam hasılatın 200 liradan 100 liraya inmesine neden olur. 5 20 Demand Demand Hasılat = 100 4 50 Hasılat = 200 Quantity Quantity Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

Doğrusal Talep Eğrisinin Esnekliği

Talebin Gelir Esnekliği Talebin Gelir Esnekliği tüketicinin gelirindeki bir değişmenin talep edilen mal miktarında ne kadarlık bir değişmeye yol açtığını ölçer. Talep edilen miktardaki yüzde değişmenin gelirdeki yüzde değişmeye bölünmesiyle elde edilir.

Gelir Esnekliğinin Ölçülmesi

Gelir Esnekliği Malların Cinsi Normal Mallar Düşük Mallar Gelir artışı normal mallardan talep edilen miktarı artırır, ancak düşük mallardan talep edilen miktarı azaltır.

Gelir Esnekliği Tüketicilerin gerekli gördükleri malların (zorunlu malların) gelir esneklikleri düşük olur. Örneğin gıda, yakıt, giysi, elektrik, su ve sağlık harcamaları. Tüketicilerin lüks olarak nitelendirdikleri malların gelir esneklikleri yüksek olur. Örneğin spor arabaları, kürkler ve pahalı yiyecekler.

Talebin Çapraz Fiyat Esnekliği Bir malın fiyatındaki yüzde değişmenin başka bir malın talep edilen miktarında neden olduğu yüzde değişmeye oranına talebin çapraz fiyat esnekliği denir.

Talebin Çapraz Fiyat Esnekliği Talebin çapraz fiyat esnekliği ikame mallarda pozitiftir. Çünkü ikame malların birinin fiyatı artarsa diğerine olan talep de artar (aynı yönde ilişki). Talebin çapraz fiyat esnekliği tamamlayıcı mallarda negatiftir. Çünkü tamamlayıcı mallardan birinin fiyatı artarsa diğer mala olan talep azalır (ters yönde ilişki).

ARZ ESNEKLİĞİ Arzın fiyat esnekliği bir malın fiyatındaki değişmenin o malın arz edilen miktarında neden olduğu değişimi ölçer. Arzın fiyat esnekliği fiyattaki yüzde birlik bir değişmenin arz edilen miktarda yüzde ne kadarlık değişime yol açtığını gösterir.

Figür 6 Arzın Fiyat Esnekliği (a) Tam Katı (Tam inelastik) Arz: Esneklik 0’a eşit Price S 5 1. Fiyattaki bir artış... 4 100 Quantity 2. .... arz edilen miktarı değiştirmez. Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

Figür 6 Arzın Fiyat Esnekliği (b) Esnek olmayan (inelastik) Arz: Esneklik 1’den az Price S 110 5 1. %22’lik bir fiyat artışı... 100 4 Quantity 2. ... arz edilen miktarda %10’luk bir artışa yol açıyor. Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

Figür 6 Arzın Fiyat Esnekliği (c) Birim Esnek Arz: Esneklik 1’e eşit Price Supply 125 5 1. % 22’lik bir fiyat artışı... 100 4 Quantity 2. ... arz edilen miktarda %22’lik bir artışa yol açıyor. Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

Figür 6 Arzın Fiyat Esnekliği (d) Esnek (Elastik) Arz: Esneklik 1’den büyük Price S 5 200 1. %22’lik fiyat artışı... 4 100 Quantity 2. . . . arz edilen miktarda 67’lik bir artışa yol açıyor. Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

Figür 6 Arzın Fiyat Esnekliği (e) Tam Esnek (Tam Elastik) Arz: Esneklik sonsuza eşit P 1. Fiyat 4 liranın üzerindeyken sonsuz miktarda mal arz edilir 4 S 2. Fiyat 4 lirayken istenilen her düzeyde mal arz edilir. 3. Fiyat 4 liranın altındayken hiç mal arz edilmez. Q Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

Arz Esnekliğinin Belirleyicileri Satıcıların ürettikleri malın miktarını değiştirebilme yetenekleri/güçleri. Arsaların arz esneklikleri düşüktür. Arsalar inelastiktir. Kitaplar, arabalar ve fabrikalarda üretilen malların arzı esnektir. Zaman. Arz uzun dönemde daha esnektir.

Arzın Fiyat Esnekliğinin Hesaplanması Arzın fiyat esnekliği, arz edilen miktardaki yüzde değişmenin fiyattaki yüzde değişmeye bölünmesi ile bulunur.

ARZ, TALEP VE ESNEKLİKLE İLGİLİ UYGULAMALAR Tarımla ilgili iyi bir haber çiftçiler için olumsuz bir haber anlamına gelebilir mi? Agronomistler (tarım alanındaki bilim insanları) mevcut bütün türlerden daha verimli bir yeni buğday türü keşfederlerse, buğday üreten çiftçilerin ve buğday piyasasının durumu ne olur.

ARZ, TALEP VE ESNEKLİKLE İLGİLİ UYGULAMALAR Arz eğrisinn mi yoksa talep eğrisinin mi etkileneceğini belirleyin. Eğrideki kaymanın yönünü belirleyin. Arz ve talep diyagramını kullanarak piyasa dengesinin nasıl değiştiğini görün.

Figür 8 Buğday Piyasasında Arz Artışı 1. Esnek olmayan bir talep varken arzdaki bir artış... 2. ... fiyatta bir düşüşe neden olur... S1 S2 D $3 100 2 110 Q 3. ... ve satılan miktarda oransal olarak daha düşük düzeyde bir artış olur. Sonuçta, hasılat 300’den 220’ye düşer. Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

Talebin Fiyat Esnekliğini Hesaplayalım Talep esnek değil, inelastik.

Özet Talebin fiyat esnekliği fiyat değişimine talep edilen miktarın ne kadar tepki verdiğini ölçer. Talebin fiyat esnekliği, talep edilen miktardaki yüzde değişme fiyattaki yüzde değişmeye bölünerek hesap edilir. Eğer talep esnek ise fiyat artarken toplam hasılat düşer. Eğer talep esnek değilse (inelastik ise) fiyat yükselirken toplam hasılat artar.

Özet Talebin gelir esnekliği tüketicinin gelirindeki değişmeye talep edilen miktarın ne kadar tepki verdiğini ölçer. Talebin çapraz fiyat esnekliği bir malın talep edilen miktarının başka bir malın fiyatındaki değişmeye ne kadar tepki verdiğini ölçer. Arzın fiyat esnekliği, arz edilen miktarın, fiyattaki değişmelere ne kadar tepki verdiğini ölçer.

Summary Pek çok piyasada, arz uzun dönemde kısa dönemde olduğundan daha esnektir. Arzın fiyat esnekliği, arz edilen miktardaki yüzde değişmenin fiyattaki yüzde değişmeye bölünmesiyle hesaplanır. Arz ve talep araçları pek çok farklı piyasalarda uygulanabilirler.