Kurumsal Gelişim İçin Araştırma Projesi Hazırlama Zafer Çelik, Dr.

Çalışma Planı 1. Ders: Veri nedir? Veri toplamanın önemi nedir? Veri temelli konuşmak niçin önemlidir? Politika geliştirme süreçlerinde veri kullanmanın katkısı nedir? 2 ve 3. Ders: Veri kaynakları nelerdir? Hangi kaynaklardan nasıl veri derleriz? Toplanan veriler nasıl okunmalıdır? Veriler politika geliştirme süreçlerinde nasıl kullanılmalıdır? 4 ve 5. Ders: Stratejik Plan hazırlama süreçleri nelerdir? SP nasıl hazırlanır? SP hazırlanırken, toplanan veriler nasıl etkin bir şekilde kullanılır.

DERS Veri nedir? Veri toplamanın önemi nedir? Veri temelli konuşmak niçin önemlidir? Politika geliştirme süreçlerinde veri kullanmanın katkısı nedir?

Veri nedir? Bir araştırmanın, bir tartışmanın, bir muhakemenin temeli olan ana öge, muta, done Bir sanat eserine veya bir edebî esere temel olan ana ilkeler Gözlem ve deneye dayalı araştırmanın sonuçları Olgu, kavram veya komutların, iletişim, yorum ve işlem için elverişli biçimli gösterimi İncelenen konuya açıklık getirmek amacıyla toplanan bilgiler, belgeler, ölçümler, vb. veri denir. Ölçüm ya da sayım yolu ile toplanan ve sayısal bir değer bildiren veriler nicel veriler, sayısal bir değer bildirmeyen veriler de nitel veriler olarak adlandırılmaktadır.  (TDK)

Veri derlemenin önemi Anlaşılır nitelikli, ilgili ve güvenilir verileri sunma ve buna herkesin ulaşmasını sağlama şeffaflığı artırır. Şeffaflık etkin bir politika geliştirmemizi sağlar; hesap verebilirliği artırır Daha fazla gerekli destek ve güven ve meşruiyet sağlanır

Veri derlemenin önemi Kuruma yönelik güveni geliştirir Bunun için veriler kuruma ilişkin tüm bilgilerin açık bir şekilde sunulması önemlidir. Bu sayede; Daha pratik ve etkili politikalar geliştirmenizi sağlar Veriye herkesin erişimi şeffaflığı artırır

Veri derlemenin önemi Veri bazlı konuşmak bize ne kazandırır? Okulun paydaşlarının etkili bilgi edinmesini sağlar. Daha üst yönetimlere daha etkili bir şekilde okul hakkında bilgi sunulur. Kendinizi açık ifade etme imkanı olur: Ör. örn. Okulunuzda sıkıntılar vardır. ama sınıf mevcutlarınız oldukça yüksek öğrencilerin sosyo ekonomik düzeyleri düşük… o zaman daha etkili olursunuz.

Veri derlemenin önemi Bunun için verilerin anlaşılır, açık birbiri ile tutarlı olması Sade ve basit olması gerekmektedir. Örneğin; öğrencilerin devamsızlık oranları, kız erkek oranları, başarısızlık oranları vb.

2 ve 3. DERS Veri Kaynakları nelerdir? Veri nasıl elde edilir? Veriler nasıl okunur?

Veri kaynakları ve verilerin okunması Öğrenci Öğretmen Okulun fiziki ve mali imkânları Okulun çevresel ve paydaş özellikleri Ulusal veri kaynakları Uluslararası veri kaynakları

Öğrenci Rehberlik servisi tarafından uygulanan anketler ve envanterler (devamsızlık nedeni anketi, başarısızlık nedeni anketi vb.) Okul memnuniyet anketleri (öğrencilerin memnuniyet ve sorun alanlarını değerlendirmesi) Öğrencilerin başarılarını değerlendirme (öğretmen notlarının analizi/ öss sınavlarının sonuçları) Öğrencilere uygulanacak anketler Bu çalışmalar ile, hangi özelliklere sahip öğrencilerin daha başarılı olduğu, hangi özelliklere sahip öğrencilerin başarısız olduğu hangi özelliklere sahip öğrencilerin devamsızlık yaptığı hangi özelliklere sahip öğrencilerin memnuniyet duyduğu ya da tersi örnekler sun: hangi derslerde öğrencilerin başarılı olduğu güzel bir örnek: Mesela Türkiye’de imkanı olmayan öğrencilerin TIMSS sınavı öğrenci performansı ile imkanı fazla olanlar arasında 160 puanlık fark var.

Öğretmen Okul memnuniyet anketi Öğretmenlerin genel özellikleri (yaş, cinsiyet, mezuniyet, tecrübe)

Okulların fiziki imkanları Bilgisayar sayısı/sınıf sayısı/spor salonu/bahçe ve çeşitli oranları- metrekareye düşen öğrenci oranı Öğretmen öğrenci oranı Sınıf mevcudu oranları

Okul mali imkanları Bakanlıktan gelen kaynaklar Okulun kendi elde ettiği kaynaklar Velilerden gelen bağışlar Çeşitli faaliyetlerle elde edilen

Okulun çevresel ve paydaş özellikleri Çevrenin genel sosyoekonomik özellikleri Kültürel özellikleri Sektörle ilişkiler ve sektörlerin özellikleri-

Ulusal veri kaynakları Ulusal eğitim istatistikleri Nüfus ve eğitim istatistikleri Sektörün özellikleri ve ekonomideki önemi Üniversiteye giriş verileri ya da sınavsız geçiş oranları

Uluslararası veri kaynakları Uluslararası çalışmalar (PISA, TIMSS) Sektörel genel eğilimler AB kriterleri vb.

Stratejik Plan Hazırlama 4 ve 5. DERS Stratejik Plan Hazırlama

Stratejik plan (SP) nedir SP ile kurumun, zayıf ve kuvvetli yönleri ile önündeki fırsatlar ve tehditler ortaya çıkarılır. SP ile; KİMİZ?, NEREDEYİZ? ve NEREYE ULAŞMAK İSTİYORUZ? sorularına cevap verilir. Amaçlar, hedefler ve stratejiler belirlenir

Stratejik planlama süreci Kavram Yöntem Açıklama Mevcut durum analizi SWOT İç ve dış çevre analizi Paydaş analizi Neredeyiz? Misyon, vizyon, ilkeler Kurumun varoluş gerekçesi Amaçları Hedeflenen gelecek Nereye ulaşmak istiyoruz? Stratejik amaçlar ve hedefler Orta-uzun vadeli Amaçlar Ölçülebilir hedefler Faaliyetler Hedeflere ulaşma yöntemleri İş planları Kaynak planları  

SP temel husuları Mevcut durum analizi SWOT analizi Gelecek tasarımı Yasal sorumluluklar ve hizmet alanının belirlenmesi Güçlü yönler Zayıf yönler Misyon Vizyon Temel değerler Paydaş analizi Fırsatlar Tehditler Stratejik amaçlar Stratejik hedefler İç çevre analizi (beşeri ve fiziki kaynaklar; güçlü ve zayıf yönler) Performans göstergeleri Dış çevre analizi (Fırsatlar tehditler)

Paydaş analizi Niçin Yapılır? Okulun paydaşlarının kim olduğunu ve okulun daha iyiye gitmesi için her birinin ilişkisini belirlemek Paydaşların okulun gelişimi için önemli olan beklentilerini, katkılarını, risk unsurlarını tanımlamak

Paydaş analizi 1. Aşama: Paydaş kimdir? Okulla ilgili kişi, grup ya da kurumlardır Okulda gerçekleştirilen etkinliklerden ve faaliyetlerden doğrudan ya da dolaylı

Paydaş analizi Geliştirilecek politika ya da faaliyetlerden kimler olumlu/olumsuz etkileniyor? Politikalara destek verenler ve karşı çıkanlar belirlendi mi? Kimler doğrudan kimler dolaylı olarak etkileniyor?

Paydaş analizi Genel (birincil, ikincil) 2. Aşama: Paydaşların sınıflandırılması Paydaş sınıflandırması: Genel (birincil, ikincil) Yararlanıcılar (Doğrudan, Dolaylı) Etkilenen (Olumlu, Olumsuz)

Paydaş analizi Paydaşların her birinin okuldan ve geliştirilecek politikalardan beklentileri nelerdir? Paydaşların okuldan ve geliştirilecek politikalardan sağlayabilecekleri muhtemel yararlar nelerdir? Hangi paydaşların çıkarları, okuldan ve geliştirilecek politikalardan hedefleri ile çelişmektedir?

Paydaş analizi 3. Aşama: Seçilen paydaşların ayrıntılı analizi Seçilen paydaşların daha ayrıntılı bir analizi için, çeşitli yöntemler kullanılabilir. Bunlardan birisi: Paydaş analiz tablosu: Paydaşları analiz etmenin bir yolu, onların bireysel özelliklerini ve bunların geliştirilecek politikaya etkilerini (direniş veya destek gibi) belirlemektir.

Paydaş analizi Muhtelif paydaşların birbirleri arasındaki ilişkileri nelerdir? Kim kimi etkilemektedir? Hangi paydaşlar örgütlenmiştir? Bu örgütlenme nasıl etkilenebilir veya bu örgütlenmenin üzerine nasıl inşa edilebilir? Kaynakları kim kontrol etmektedir? Bilgi kimin kontrolündedir? Yasal sorumluluk kimdedir? Maddi olanakları nedir?

Paydaş analizi 4. Aşama: Önceliklerin belirlenmesi Politikalar için hangi hedeflerin benimseneceği (yani, kimlerin çıkarlarına ve görüşlerine öncelik verileceği) hakkında bir karar alınması, Farklı paydaşlar arasında bir uzlaşma sağlanması Bazen “hiç kimsenin kendini gerçekten adamadığı” bir uzlaşma yerine, kilit paydaşlara ağırlık vermek gerekebilir.

Paydaş analizi Paydaşların ilgilerini, çıkarlarını, etkilerini ve güçlerini dikkate almalıdır. Hangi düzeyde ne zaman sürece katılmaları gerektiğini belirlemelidir. Gerektiği takdirde yeni stratejiler geliştirilebilir

SWOT Analizi Güçlü olduğumuz noktaları nasıl değerlendirebilir, kullanabiliriz? Zayıf olduğumuz noktaları nasıl güçlendirebilir veya etkisiz kılabiliriz? Fırsatları en iyi nasıl değerlendirebiliriz? Tehditlere karşı nasıl bir savunma sistemi kurmalıyız?

Misyon Kurumun varoluş amacını belirten ifadedir. Misyon kısa ve açık olmalıdır. Kurumun amacını açık bir şekilde tanımlar.

Vizyon Bir kurumun ulaşmayı hedeflediği durumu ifade eder. Kurumun idealini yansıtmalıdır Kısa, sade, anlaşılır ve öz olmalıdır.

Stratejik amaçlar Kurumun hedeflediği hususların kavramsal ifadesidir. Amaçlar, iç ve dış analizleri yasıtmalıdır. Şimdiki durum ile olması gereken durum arasındaki farkları tanımlar.  Kurum takip edeceği yönü belirler ve bunların eyleme dökülmesi için gerekli planların hazırlayıcısıdır.

Stratejik hedefler SA’yı gerçekleştirmek üzere tanımlanmış, somut, ölçülebilir alt hedeflerdir. SA’nın temel özellikleri Belirginlik  Ölçülebilirlilik  Agresif ulaşılabilirlilik  Zamansal içeriklilik Belirginlik: Hedefler belirgin strateji ya da eylemleri açık ve anlaşılır biçimde detaylı olarak ifade ederler.  Ölçülebilirlilik: Hedefler, ulaşıldığında değerlendirme yapabilmek için ölçülebilir olmalıdırlar. Hesap verebilirlilik mutlaka plan sürecine dahil edilmelidir.  Agresif ulaşılabilirlilik: Hedefler tartışılabilir, ama olanaksızı istememelidirler. Bu anlamda mevcut kaynaklarla uyumlu olmalıdırlar.  Zamansal içeriklilik: Hedefler için bir yıldan fazla birkaç haftadan az olmayan bir süre kısıtı olmalıdır. Bu arada bütçe süreci ile uyumlu olmalıdır.

TEŞEKKÜRLER