RAVİLERİN SAYILARINA GÖRE HADİS ÇEŞİTLERİ

Sözleri ayrı olduğu halde aynı anlamı ifade eden rivayetlerdir MÜTEVATİR HADİSLER LAFZİ MÜTEVATİR Senedin başından Sonuna kadar her tabakada Bütün Ravilerin aynı lafızlarla Rivayet ettiği hadis MANEVİ MÜTEVATİR Sözleri ayrı olduğu halde aynı anlamı ifade eden rivayetlerdir

AHAD HADİSLER AZİZ HADİS MEŞHUR HADİS GARİB HADİS HERHANGİ BİR . AZİZ HADİS HERHANGİ BİR TABAKADAN EN AZ İKİ RAVİSİ BULUNAN HADİSLER GARİB HADİS HERHANGİ BİR TABAKADAN TEK RAVİSİ BULUNAN HADİSLER MEŞHUR HADİS HERHANGİ BİR TABAKADAN EN AZ ÜÇ RAVİSİ BULUNAN HADİSLER

MÜTEVATİR HADİS Mütevatir haber, yalan üzerine ittifak etmeleri aklen mümkün olamayacak kadar çok sayıda râviler topluluğunun, her nesilde, kendileri gibi bir topluluktan alıp naklettiği, mahsûsâtla (beş duyu ile) ilgili haberlere denir. Mütevâtir haber kesin bilgi ifâde eder. Tetkik ve tenkid dışıdırlar. Çünkü tevâtür yoluyla gelen haberin doğruluğundan hiç kimse şüphe edemez, aklen aksini düşünmek mümkün olmaz

Bunun en güzel örneği Kur'an-ı Kerîm'dir Bunun en güzel örneği Kur'an-ı Kerîm'dir. Binlerce yazılı nüsha ve ezberlerle ihtilafsız olarak zamanımıza ulaşmıştır. Bir kısım târihi hadîseleri bizzat yaşamasak bile, vukuu hususunda tereddüt etmeyiz. Mesela İstiklâl Savaşı böyledir. Oruç, beş vakit namaz, zekat gibi ibadetler mütevatir sünnete örnektir. Şu halde bu durumları, bâzı hadîslere de uygulama imkânı olunca, bu hadîslere mütevâtir hadîs denmektedir.

MÜTEVATİR HADİSİN HÜKMÜ Mütevâtir hadisler, Akâid konularında bile tek başına delil sayılırlar. Bu yüzden mütevâtir olan haber-i Rasûlü inkâr eden küfre girer. Çünkü böyle bir haberi inkâr etmek, Peygamberi inkâr demektir. O da şüphesiz küfürdür. Mütevatir hadisler, kesin sahih oldukları için yakin ifade ederler ve bu sebeple ravilerinden bahsetmeye, onları incelemeye gerek duyulmaksızın, mütevatir hadisle amel etmek vacip olur.

AHAD HADİSLER Vâhid (cemi âhâd) sözlükte "bir" demektir. haberi vâhid , "bir kişinin rivâyet ettiği hadîs" mânasına gelir. Ancak, hadîs ıstılahı olarak, "haber’i vâhid, mütevâtir olmayan haber” demektir. Hadislerin büyük bir bölümü tevatür şartlarını taşımayan ahad hadislerdir. Hadis kitaplarımızı dolduran hadislerin hemen hemen hepsi bu anlamda ahad hadislerdir.

MEŞHUR HADİSLER Meşhur, lügat yönünden şöhrete erişmiş haber veya hadîs manâsına gelirse de, hadîsçiler arasında, ıstılah olarak daha farklı bir manâda kullanılmış ve en az üç isnadla rivayet edilen, fakat tevatür derecesine erişmeyen hadîslere denilmiştir.

Meşhur Hadisin Hükmü   Haber’i meşhur, ekseriyete göre, tıpkı haberi vâhid'in a'ziz ve ferd çeşitlerinde olduğu üzere, ilmi zannî(Kesin Olmayan) ifâde eder. Bazıları yakîn (kesinlik) ifade eder demişlerdir. Netice olarak haberi meşhurla sâbit olan bir şeyin inkârı fısk olsa da Küfrü gerektirmez. 

Azîz Hadis Bu, her tabakada en az iki râvisi olan hadîsdir. Daha teknik tarifiyle başlangıçtan sonuna kadar râvisi ikiden az olmayan haberdir. Şu halde herhangi bir tabakada iki raviye sahipken diğer tabakalarda daha fazla râviye sâhip olsa hatta tevâtür sınırına ulaşsa o habere yine azîz denir.

Garîb (Ferd) Hadis Hangi tabakada olursa olsun tek bir şahsın rivâyette yalnız kaldığı hadistir. Esâsen garîb, sözlük olarak, "yalnız", "vatanından uzakta bulunan" kimse mânasına gelir. Böylece bir rivâyete, kendisine benzeyen bir başka rivayet bulunmadığı veya muhâlefet etmek sûretiyle emsâline katılmadığı için "yalnız kalmış" mânasına garîb denmiş olmaktadır.

Garîb (Ferd) Hadis İki Kısımdır c) Garîb (Ferd) Hadis: Hangi tabakada olursa olsun tek bir şahsın rivâyette yalnız kaldığı hadistir. 1- Ferd-i Mutlak: Eğer garâbet, senedin aslında yani Sahâbî'ye bakan cihetinde, Tâbiîde ise tek râvisi var, ikinci bir râvisi yok demektir 2- Ferd-i Nisbî: Yâni senedin herhangi bir yerinde bir şahsın rivâyette tek kaldığı hadîstir. Ferd-i nisbîye ıstılahda garîb de denir. Burada yanlızlık, hadîsi sahâbeden alan kimsede değil senedin ondan sonra gelen devamındadır. necdettopal8@gmail.com