BİRLEŞİK İMALATTA MALİYETLEME Birleşik İmalat (Üretim) Birleşik Mamul (Ürün) Kavramı Esas Mamul - Yan Mamul Kavramı Birleşik Maliyet – Ek Maliyet Birleşik Maliyet Dağıtım Yöntemleri

(Genellikle bir veya çok az sayıda hammaddeden) Birleşik İmalat: (Genellikle bir veya çok az sayıda hammaddeden) Zorunlu olarak birden fazla mamulün birlikte elde edildiği üretim türüne Birleşik İmalat denir.

Esas Mamul - Yan Mamul : Birleşik mamullerden miktar ve/veya değeri göreli olarak yüksek olanlara esas (ana) mamul; miktar ve/veya değeri göreli olarak düşük olanlara yan (tali) mamul denir.

Birleşik Maliyet - Ek Maliyet : Birleşik imalatta birleşik mamullerin birbirinden ayrılabildiği noktaya Ayrım Noktası denir. Maliyetlerin hesaplanması ve dağıtımı Ayrım Noktası açısından önem arz eder. Birleşik Maliyet - Ek Maliyet : Birleşik imalatta ayrım noktasına kadar katlanılan maliyetlere birleşik maliyet (ortak maliyet); ayrım noktasından sonraki maliyetlere ise ek maliyet denir.

Birleşik maliyetleri birleşik mamullere nasıl dağıtacağız ? Birleşik Maliyet Dağıtım Yöntemleri: MİKTAR YÖNTEMİ: Fiziki miktarlara göre dağıtım DEĞER YÖNTEMİ: Satış tutarlarına göre dağıtım DİĞER YÖNTEMLER: EBS yöntemi, Net Satış...

Birleşik Maliyet Dağıtımı 900L. Birleşik maliyetin dağıtımı ÖRNEK 900L. Birleşik maliyetin dağıtımı

Bu yöntem mamullerin fiziki (ağırlıklarını) miktarlarını esas alır. MİKTAR YÖNTEMİ: Bu yöntem mamullerin fiziki (ağırlıklarını) miktarlarını esas alır. Birleşik maliyetler elde edilen birleşik mamullerin fiziki miktarlarına göre dağıtılır. Bunun için toplam birleşik maliyet, toplam birleşik mamul miktarına bölünerek elde edilen birim birleşik maliyet her bir mamul miktarı ile çarpılır. BM Çıkan Mamul Miktarı 1 kg başına Birleşik Maliyet Dağıtım X 250 kg 900 TL / 900 kg =1 TL/kg 250TL Y 600 kg 600 L Z 50 kg 50 L Top. 900 kg 900TL

Piyasa Satış Fiyatları Satışlar İçindeki Oranı 2. DEĞER YÖNTEMİ: Bu yöntem mamullerin maliyet taşıma kapasitesini esas alır. Birleşik maliyetler elde edilen birleşik mamullerin pazarda oluşan fiyatlarından hareketle hesaplanan satış tutarları içindeki oranlarına göre dağıtılır. Bunun için öncelikle birleşik mamullerin satış tutarları bulunur. Sonra bu tutarların toplam satış tutarı içindeki oranlarına göre birleşik maliyetler her bir mamule (taşıyabileceği kadar) yüklenmiş olur. BM Çıkan Mamul Miktarı Piyasa Satış Fiyatları Satış Tutarları Satışlar İçindeki Oranı Birleşik Maliyet Dağıtım X 250 kg 10 TL/kg 2.500 TL % 78 900 TL 702 TL Y 600 kg 1 TL/kg 600 TL % 19 171 TL Z 50 kg 2 TL/kg 100 TL % 3 27 TL Top. 900 kg 3.200 TL % 100

3. EBS (Katsayı) YÖNTEMİ: Bu yöntem mamullerin eşdeğer birimlerini esas alır. Birleşik maliyetler, elde edilen birleşik mamullere hesaplanan eşdeğer birim maliyet temelinde yüklenir. Bunun için öncelikle birleşik mamullerin fiziki birimlerinin katsayılar yardımıyla eşdeğerleri cinsinden ifade edilmesi gerekir. Sonra birleşik maliyet eşdeğer birim sayısına bölünür ve bulunan eşdeğer birim maliyet eşdeğer birim sayıları ile çarpılarak dağıtılır. BM Çıkan Mamul Miktarı Eşdeğer Katsayısı EBS EBM Dağıtım X 250 kg 13 3.250 900/6000 = 0,15 TL 487,50 TL Y 600 kg 4 2.400 360,00 TL Z 50 kg 7 350 52,50 TL Top. 900 kg 6.000 900,00 TL

Ayrılan mamullerin maliyeti: (1) BİRLEŞİK MALİYET PAYI + (2) EK MALİYET Birinci Aşama : Ayrılma noktasına kadar oluşan tüm birleşik maliyetler, birleşik mamullere “miktar”, “değer” veya diğer yöntemlerden birine göre dağıtılır. (2) İkinci Aşama : Ayrılma noktasından sonra (ek işlem yapılıyorsa) ortaya çıkan ek maliyetler de ayrılan mamullere doğrudan yüklenir.

Yan Mamuller

YAN MAMUL NET SATIŞ DEĞERİNİN ESAS MAMUL ÜRETİM MALİYETİNDEN İNDİRİLMESİ YAKLAŞIMI Bir birleşik imalat sürecinde bir esas bir de yan mamul ortaya çıkmıştır. Esas mamul maliyeti 110 TL; yan mamul net satış değeri 10 TL’dir ve tamamı satılmıştır. Üretilen esas mamul maliyeti : 110 TL Yan mamul net satış değeri : - 10 TL Net ÜMM : 100 TL

YAN MAMUL NET SATIŞ DEĞERİNİN ESAS MAMUL ÜRETİM MALİYETİNDEN İNDİRİLMESİ YAKLAŞIMI Bir birleşik imalat sürecinde bir esas bir de yan mamul ortaya çıkmıştır. Esas mamul maliyeti 110 TL; yan mamul net satış değeri 10 TL’dir ve tamamı satılmıştır. Üretilen esas mamul maliyeti : 110 TL Yan mamul net satış değeri : - 10 TL Net ÜMM : 100 TL 152 MAMULLER (Esas Mamuller) 100 157 DİĞER STOKLAR (Yan Mamuller) 10 151 YARI MAMULLER - ÜRETİM 110

2. YAN MAMUL NET SATIŞ TUTARININ ESAS MAMUL SATIŞ MALİYETİNDEN İNDİRİLMESİ YAKLAŞIMI Bir birleşik imalat sürecinde bir esas bir de yan mamul ortaya çıkmıştır. Satılan esas mamul maliyeti 110 TL; yan mamul net satış değeri 10 TL’dir ve tamamı satılmıştır. Satılan esas mamul maliyeti : 110 TL Yan mamul net satış değeri : - 10 TL Net SMM : 100 TL

2. YAN MAMUL NET SATIŞ TUTARININ ESAS MAMUL SATIŞ MALİYETİNDEN İNDİRİLMESİ YAKLAŞIMI Bir birleşik imalat sürecinde bir esas bir de yan mamul ortaya çıkmıştır. Satılan esas mamul maliyeti 110 TL; yan mamul net satış değeri 10 TL’dir ve tamamı satılmıştır. Satılan esas mamul maliyeti : 110 TL Yan mamul net satış değeri : - 10 TL Net SMM : 100 TL 100 KASA 10 620 SMM (Yan Mamuller) 10