İnternet Öğr.Gör. Şükrü KAYA 2008-Karacabey

İnternet -Tanım Bilgisayar ağlarının birbirine bağlanması sonucu ortaya çıkan, herhangi bir sınırlaması ve yöneticisi olmayan uluslararası bilgi iletişim ağı, İnternet. (Kaynak: TDK Sözlüğü) TDK - Genel Ağ (İnternet) Oktay SİNANOĞLU - Örütbağ (İnternet)

İnternet - Kökenbilim 1985 yılında kullanılmaya başlayan, İngilizce Internet sözcüğü, “kendi aralarında bağlantılı ağlar” anlamına gelen “Interconnected Networks” teriminin kısaltmasıdır. Inter- ön eki İngilizce'de arasında ve karşılıklı anlamlarına gelir. Net sözcüğü ise ağ anlamına gelir.

İnternet – Tarih (1/3) Internet'in ortaya çıkışı Amerika Savunma Bakanlığı'nın araştırma ve geliştirme kolu olan “İleri Düzey Savunma Araştırma Projeleri Ajansı”na (DARPA- Defence Advanced Research Project Agency) dayanır. İnternet, 1969'da DARPA’da ABD Savunma Bakanlığının isteği üzerine, afetlerden de (doğal afet, nükleer saldırı) sonra çalışabilecek, bir iletişim sistemi geliştirmek amacı ile ARPANET (Paket Anahtarlamalı Ağ) adı altında başlatılan askeri bir proje ile başlar. Bu ağ, ABD'deki üniversite ve araştırma kuruluşlarının değişik tipteki bilgisayarlarını da içererek büyüdü. Kısa süre içerisinde birçok merkezdeki bilgisayarlar ARPANET ağına bağlandı. İNTERNETİN TARİHÇESİ İnternetin köklerini 1962 yılında J.C.R. Licklider'in Amerika'nın en büyük üniversitelerinden biri olan Massachusetts Institute of Tecnology'de (MIT) tartışmaya açtığı "Galaktik Ağ" kavramında bulabiliriz. Licklider, bu kavramla küresel olarak bağlanmış bir sistemde isteyen herkesin herhangi bir yerden veri ve programlara erişebilmesini ifade etmişti. Licklider 1962 Ekim ayında Amerikan Askeri araştırma projesi olan İleri Savunma Araştırma Projesi'nin (DARPA - Defense Advensed  Research Project Agency) bilgisayar araştırma bölümünün başına geçti. MIT'de araştırmacı olarak çalışan Lawrance Roberts ile Thomas Merrill, bilgisayarların ilk  kez birbirleri ile 'konuşmasını' ise 1965 yılında gerçekleştirdi. 1966 yılı sonunda Roberts DARPA'da çalışmaya başladı ve "ARPANET" isimli projesi önerisini yaptı. ARPANET çerçevesinde ilk bağlantı 1969 yılında dört merkezle yapıldı ve ana bilgisayarlar arası bağlantılar ile internetin ilk şekli ortaya çıktı. ARPANET'İ oluşturan ilk dört merkez University of California at Los Angeles (UCLA), Stanford Research Institute (SRI), University of Utah ve son olarak University of California at Santa Barbara (UCSB) idi (Gromov, 1998). Kısa süre içerisinde birçok merkezdeki bilgisayarlar ARPANET ağına bağlandı.

İnternet – Tarih (2/3) 1971 yılında Ağ Kontrol protokolü (NCP-Network Control Protokol)ismi verilen bir protokol ile çalışmaya başladı. 1972 yılı içinde elektronik posta (e-mail) ilk defa ARPANET içinde kullanılmaya başladı. 1983'te tüm ARPANET kullanıcıları “İletim Kontrol Protokolü / Internet Protokolü” (TCP / IP - Transmission Control Protocol / Internet Protocol) olarak bilinen yeni protokolü kullanmaya başladılar. ARPANET 1990 Haziranında kullanımdan kaldırıldı. Yerini ABD, Avrupa, Japonya ve Pasifik ülkelerinde ticari ve hükümet yönetimindeki omurgalar aldı. ARPANET'in kaldırılmasına rağmen, TCP/IP protokolü kullanılmaya devam etti ve gelişti. 1972 yılı Ekim ayında gerçekleştirilen Uluslararsı Bilgisayar İletişim Konferansı (ICCC- International Computer Communications Conference) isimli Konferansta, ARPANET'in NCP ile başarılı bir demontrasyonu gerçekleştirildi. Yine bu yıl içinde elektronik posta (e-mail) ilk defa ARPANET içinde kullanılmaya başladı. 1973 yılında, ağ için bir protokol seti geliştirmek amacıyla Stanford Üniversitesi'nde bir internetworking projesi başlatıldı. 1978'e kadar “İletim Kontrol Protokolü”nün (TCP - Transmission Control Protocol) dört uyarlaması geliştirildi ve denendi. 1980'de bu küme sabitleşti ve ARPANET'e bağlı bilgisayarlar arasındaki iletişimi kolaylaştırdı. NCP'DEN daha fazla yeni olanaklar getiren yeni bir protokol, 1 Ocak 1983 tarihinde İletişim Kontrol Protokolu (Transmission Control Protokol/ internet protokol - TCP/IP) adıyla ARPANET içinde kullanılmaya başladı. TCP/IP bugün var olan internet ağının ana halkası olarak yerini aldı. 1980 yılların ortasında Savunma Bakanlığı'na bağlı (DoD) Amerikan askeri bilgisayar ağı, ARPANET'ten ayrıldı ve MILITARY NET adı ile kendi ağını kurdu. 1986 yılında Amerikan bilimsel araştırma kurumu 'Ulusal Bilim Kuruluşu' (NSF), ARPANET için ülke çapında beş büyük süper bilgisayar merkezi kurulmasını içeren kapsamlı bir öneri paketi öne sürdü. ARPANET Amerikan hükümetinin sübvansiyonu ile NSFNET olarak düzenlendi. 1987 yılında yeniden düzenlediği internet yapılanması planı ile NSFNET yedi bölgesel nokta üzerinde 1.5 Mb/s (daha önce 56 Kb/s idi) güçlü bir omurgayı işleteceğini duyurdu. NSFNET Merit olarak adlandırılan Michigan Eyaletindeki üniversitelerin organizasyonu ile NSF'in yaptığı bir anlaşma doğrultusunda işletilmeye başlandı. NSFNET'in işletilmesine bir süre sonra Merit'in yanında ABD'nin dev bilgisayar firması IBM ve haberleşme firması MCI dahil oldu. NSFNET'in işletilmesine yönelik 1990 yılında oluşturulan bu birlik 'İleri Ağ Hizmetleri' (ANS-Advance Network Services) olarak adlandırıldı. ANS'nin kuruluşu süreci ABD'de 1990'lara kadar devlet desteğinde gelişen internet omurgasının özelleştirilmesi sürecinin de başlangıcı olmuştur. 1990 yılında NSFnet ile özel şirketlerin ortak işletmesi ile başlayan özelleştirme süreci, 1995 yılı mayıs ayında NSF'nin internet omurga işletmeciliğinden tamamen çekilmesi ile tamamlandı. 1995 yılından itibaren ABD internet omurga işletimi tamamen özel işleticilerinin elindedir. Internet‘e çeşitli şekillerde, başlangıcından 1994 yılı sonuna kadar 110 ülke, 10,000 bilgisayar ağı, 3,000,000 dan fazla bilgisayar ve 25 milyonu aşkın kullanıcı bağlanmıştır. Bu sayı, Web Sayfası kavramının kullanıma girdiği 1995 yılı içinde büyük bir patlama göstermiş ve 60 milyon’a ulaşmıştır.

İnternet – Tarih (3/3) Tim Berners-Lee 1989-90 yıllarında İsviçre'de CERN fizik labaratuvarlarında fizikçilerin araştırma sonuçlarını hızlı bir şekilde paylaşmalarını sağlamak düşüncesiyle HTML (Hyper Text Markup Language) işaretleme dilini, Dünya Çapında Ağ (WWW-World Wide Web) olarak da tanımlanan bilgi paylaşım sistemini ve ilk Ağ tarayıcısı (Browser) yazılımı 1990 yılında geliştirmiştir. 1994 yılında Ağ ile ilgili standartları dünya çapında belirleyecek açık bir kurum olan W3C'yi kurmuştur, halen de başkanlığını yapmaktadır. World Wide Web Consortium'un (W3C) başkanı, MIT'de kıdemli araştırmacı ve Southampton Üniversitesi'nde bilgisayar bilimleri profesörüdür.

TCP/IP 1/3 Transmission Control Protocol / Internet Protocol- Ağlar üzerinde iletim ve paylaşımı bazı kurallara göre yapılmaktadır. Bu kurallara kısaca Internet Protokolleri ya da TCP/IP protokoller ailesi denilmektedir. TCP/IP bir bilgisayardan bir başka bilgisayara kayıpsız olarak veri iletimini sağlar.

TCP/IP 2/3 Bu protokol ailesinde; WWW ortamında birbirine bağ kurulmuş nesnelerin iletilmesini sağlayan protokol HTTP-Hyper Text Transfer Protocol, Elektronik posta iletim protokolü (SMTP-Simple Mail Transfer Protocol), Dosya alma/gönderme protokolü (FTP-File Transfer Protocol) TELNET protokolü (Internet üzerindeki başka bir bilgisayarda etkileşimli çalışma için geliştirilen bağlantı protokolü) TCP/IP protokolü aynı zamanda, diğer iletişim ağlarında da kullanılabilir. Özellikle yerel ağlarda (LAN) kullanımı yaygındır.

TCP/IP 3/3 Bilgisayarların Internet üzerinde bilgi ve mesaj paylaşımı yapmalarını sağlayan sistem, basit olarak şöyle özetlenebilir : Her mesaj ve bilgi TCP tarafından, paket denilen ufak parçalara ayrılır. paketlere ayırma ve yeniden birleştirme işini yapar Bu paketler bir yol boyunca gidecekleri yere IP tarafından ulaştırılır. Paketler gidecekleri yere ulaştıktan sonra TCP tarafından yeniden birleştirilerek ilk orijinal hallerine dönüştürülür.

IP numarası IP İnternet Protokol numarasıdır. Herhangi bir bilgisayar internete bağlandığı anda dünya üzerinde sadece ona ait olan bir numara alır (Örneğin: 111.204.122.4) ve bu numara o bilgisayarın IP numarası olur.

ALAN ADI (Domain Name) Alan Adı (Domain Name), internette kullanılan web sitelerinin ulaşım adresidir. İnternet üzerinde aynı adres 2 kere kullanılamaz, başka bir deyişle alan adları dünyada tektir. Bu durum sebebiyle de başkası tarafından tescil ettirilmiş bir alan adı satın alınamaz. (Özel durumlar hariç). Alan adları 2 ayrı gruba ayrılmaktadır, ülke kodu olanlar ve ülke kodu olmayanlar. Alan adlarının sonuna her ülkelerin kodları eklenir. Bu şekilde bir sitenin nereden ve hangi ülkeye ait olduğu anlaşılabilir. Amerika Birleşik Devletleri'nin ülke kodu .us’dir. Ülke kodu olmayan alan adları da Amerika Birleşik Devletleri'ndendir. İnternet ilk Amerika Birleşik Devletleri’nde kullanıldığı için ülke kodu kullanma gereği hissedilmemiş. Alan adları her ülkede belirlenmiş kurumlarca dağıtılırlar. Türkiye’de alan adı işlemleri ODTÜ (Orta Doğu Teknik Üniversitesi) tarafından yapılmaktadır.

ALAN ADI (Domain Name) Alan Adı Türleri com - Ticari faaliyet gösteren şirketlere aittir. gov - Devlet teşkilatları ve kamuya aittir. edu - Eğitim ve öğretim kurumlarına aittir. (Üniversitelere) gen - Kişisel siteler için verilir. net - İnternet servis sağlayıcılarına aittir. org - Vakıf, dernek, oda ve sivil toplum örgütlerine aittir. mil - Askeri kuruluşlara aittir. int - Uluslararası kuruluşlara aittir.

URL URL "Uniform Resource Locator" (Özgün Kaynak Adresi) kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. İnternet yoluyla insanların kullanımına sunulmuş olan her metnin resmin ya da belgenin kendine ait ve tek olan bir adresi vardır ve buna URL (Özgün Kaynak Adresi) adı verilir. http://www.uludag.edu.tr şeklindeki URL Uludağ Üniversitesi’nin İnternet adresidir, yani URL'sidir.

Barındırma (hosting) Web sayfaları internet bağlantısına gerek olmayan herhangi bir bilgisayarda yayına hazır hale getirilebilir. Ancak bir web sitesinin yayın yapabilmesi için sabit IP numarasına sahip bir sunucu üzerinden internete açılmalıdır. Bu sayede web sitesine girmek isteyen kullanıcılar bu sunucuya bağlanarak web sitesini oluşturan dosyaları kendi bilgisayarlarına kopyalamak yoluyla web sitesini görüntülemiş olurlar. Barındırma (hosting) hizmeti bu yayını yapan sunucular için gereken teknik ve fiziksel altyapının oluşturulmasıdır.

FTP FTP "File Transfer Protocol" (Dosya Transferi Protokolü). FTP internete bağlı iki bilgisayar arasında dosya aktarımı yapmak için geliştirilen bir internet protokolüdür.

HTTP HTTP-Hyper Text Transfer Protocol (Hiper Metin Transferi Protokolü). İnternette sunucular ve son kullanıcılar arasında bilgilerin nasıl aktarılacağına dair kurallar ve yöntemleri düzenleyen bir sistemdir. Bir web sitesine bağlanılmaya çalışıdığında adresin başına yazılmasa da tarayıcı bunu otomatik olarak ekler. Çünkü sunuculardan web sitelerine ait bilgilerin indirilebilmesi için “HTTP" protokolü ile bir istekte bulunulması gerekmektedir. Adreslerin başına eklenen “HTTP" sunucuya web sitesi ile ilgili bilgileri “HTTP" kuralları çerçevesinde iletmesi komutunu verir ve iletişim başlar.

HTTPS HTTPS-Hyper Text Transfer Protocol Secure (Hiper Metin Transferi Protokolü - Güvenli) İnternette sunucular ve son kullanıcılar arasında bilgilerin "başkaları tarafından" okunamayacak şekilde nasıl aktarılacağına dair kurallar ve yöntemleri düzenleyen bir sistemdir. Özellikle internet üzerinden yürütülen bankacılık ve alışveriş işlemleri için sitelele bağlantı kurulduğunda bilgilerin doğrulanırken tarayıcıdaki adres çubuğunun başında “HTTP" yerine “HTTPS" yazılır. Başında “HTTPS" yazılan adreslerle bağlantı kurulduğunda bilgiler sadece karşı taraf ve sizin tarafınızdan okunabilecek şekilde şifrelenir. HTTP ile yapılan bilgi alışverişinde ise bir şifreleme yoktur. Başka kişiler alınan ve gönderilen bilgilere ulaşabilir. HTTPS bilgi güvenliği gereken zamanlarda uygulanan bir güvenli iletişim protokolüdür.

Tarayıcı (Browser) İnternette yer alan belgelerin yazıldığı bilgisayar dilini deşifre edip; bu belgelerin monitörde yazılar resimler ve benzeri belgeler olarak görülmesini sağlayan aracı programlardır. Donanım açısından mükemmel bir bilgisayarınız ve mükemmel bir internet erişiminiz olsa bile internet belgelerini kullanıcının anlayabileceği hale getiren tarayıcılar olmadan internetten faydalanılamaz. İnternet tarayıcılarının en çok kullanılan ikisi Mozilla Firefox ve İnternet Explorer'dır.