SAĞLIK EKONOMİSİ

Sağlık ekonomisinin konuları . Bir toplumda sağlık hizmetlerine ne kadar kaynak ayrılıyor ? . Kaynaklar farklı sağlık hizmetleri arasında nasıl dağıtılıyor ? . Sağlık hizmetleri nasıl finanse ediliyor ? . Kaynaklar etkin kullanılıyor mu ? . Etkinlik nedir, nasıl ölçülür ? . Harcamaların ve hizmetlerin sağlık düzeylerine etkisi nedir ? . Öncelikler nasıl belirleniyor ?

Sağlık düzeyini etkileyen değişkenler Kalıtım Beslenme alışkanlıkları Barınma ve çalışma koşulları Sigara, alkol, uyuşturucu vb Çevresel koşullar Spor Eğitim düzeyi Sosyo-ekonomik durum SAĞLIK HİZMETLERİNDEN YARARLANMA

Sağlık hizmetlerinde piyasa ekonomisi ? Bazı koruyucu hizmetler piyasa ekonomisi kurallarıyla sunulamaz (su ,hava kirliliğinin kontrolü, sivrisinek mücadelesi vs) “Sağlık hakkı” tamamen piyasa koşullarına terk edilemez

Sağlık hizmetlerinin finansmanı Cepten (2003’te her hane ortalama 1milyar TL harcamış) Özel sigorta Kamusal sigorta SSK, Emekli S.,Bağ-Kur Vergi gelirleriyle Genel bütçe Tahsis edilmiş vergiler (sigara,petrol..) Piyango, bahis oyunları

Özel sağlık sigortasının sakıncaları Kar amaçlı bir sistem olduğu için yüksek risk gruplarını dışlama eğilimi vardır (kronik hastalığı olanlar, yaşlılar vb) Hastalığı olanları sigortalamak istemeyebilirler, ya da yüksek prim isterler Kişiler sigorta olurken hastalıklarını gizleyebilirler Nasıl olsa sigortalı(yım) diye gereksiz ve aşırı arz-talep oluşabilir

Kaynak kullanımında etkinlik - Hizmetlerin ucuza maledilmesi (hizmetler nasıl üretilirse daha ucuza gelir ? Kamusal hizmet üretimi, özel kişi ve kuruluşlardan hizmet satın alma) - Sağlık düzeyini yükseltecek hizmetlerin belirlenmesi ve öncelik verilmesi

Sağlık harcamalarıyla ilgili ölçütler Toplumda yıllık toplam sağlık harcaması Toplam sağlık harcamasında kamusal ve özel harcamaların payı Kişi başına sağlık harcaması Toplam sağlık harcamasının GSYİH ya oranı Kamusal sağlık harcamasının GSYİH ya oranı Kamusal sağlık harcamasının genel bütçedeki oranı

Bazı ülkelerde kişi başına sağlık harcaması (2001) ( $) ABD 4887 İsveç 2270 İngiltere 1992 Japonya 1984 Portekiz 1614 TÜRKİYE 322

Bazı ülkelerde sağlık harcamalarının GSMH’ya oranı 1990 2000 ABD 11.9 13.1 İsveç 8.2 8.4 Portekiz 6.2 9.0 Türkiye 3.7 4.5

Sağlık harcamalarında kamu ve özelin payları (2001) Kamu payı % Özel harc. % ABD 44.9 55.1 İngiltere 83.0 17.0 Japonya 81.7 18.3 Türkiye 62.9 37.1

2003 yılı bütçesi Genel bütçe 147.0 katrilyon TL Sağlık Bak.bütçesi 3.5 katrilyon TL SB bütçesi/Genel bütçe % 2.4 Tedavi Hiz. bütçesi/SB bütçesi % 57 Temel SHiz.bütçesi/SB “ % 29 Diğer birimler % 14

TÜRKİYE’DE HALKIN SOSYAL GÜVENCE DURUMU (2003) Sosyal güvencesi olmayan % 35.71 Sosyal güvencesi olan % 64.29 - SSK % 48.66 - Bağkur % 16.41 - Yeşil Kart % 14.41 - Emekli % 9.76 - Memur % 9.48 - Özel s. % 0.49 -Diğer % 0.77

Bölgelere göre sosyal güvence durumu (2003) Sosyal güvencesi olanlar İç Anadolu % 73.53 Karadeniz % 72.36 Ege+Marmara % 69.34 Akdeniz % 61.36 Doğu+G.doğu % 50.81

Sağlık hizmetlerinde maliyet artışı Yaşlı nüfusun artması Emeğin ücretinin artışı Teknolojik yenilikler Yataklı tedaviye taleplerde artış Hizmet kapsamında artış Tıbbi malzeme ve ilaç fiyatlarında artış Gereksiz tahlil ve sevkler Fazla ilaç yazılması