KARACİĞER FONKSİYON TESTLERİ

KARACİĞER FONKSİYONLARI 1. Genel metabolik fonksiyonlar 2. Sentetik fonksiyonlar Plazma proteinleri Koagülasyon faktörleri Lipoproteinler (VLDL, HDL) Primer safra asitleri 3. Ekskresyon ve detoksifikasyon

Ekskresyon ve detoksifikasyon Amino asitler amonyak üre Kolesterolsafra Steroid hormonlar idrarla İlaçlarsitokrom P450

KARACİĞER HASTALIKLARINDA KULANILAN BİYOKİMYASAL TESTLER Kc hücre hasarıplazma enzim aktiviteleri Kolestazkonjuge bilirubin, ALP Büyük kitle azalması protombin ve albümin azalması

Plazma transaminaz aktivitesi sitoplazmik veya mitokondriyal membran hasarını gösterir Protombin ve albümin ağır ve uzun süreli kc bozukluklarında düşer ALT sadece stoplazmada AST hem sitoplazmada hem mitokondride

Viral hepatitte asıl hasar sitoplazmik membranda ALT aktivitesi ASTden daha fazla yükselir GGThepatobiliyer kanal hücrelerinin ER’sinden kaynaklanır

SAFRA TAŞLARI NEDENLERİ; 1. akut kolesistit 2. kronik kolesistit 3. ortak safra kanalı tıkanıklığı 4.safra kesesi karsinomu (nadiren)

Safra taşları: Safra bileşiminden oluşur Sadece %10’u Ca içerir

Pigment taşları:Herediter sferositoz gibi kronik hemolitik durumlarda görülür Artmış Hb yıkımı Artmış bilirubin sentezi Artmış safra salgısı İçerik=safra pigmenti+kalsiyum Küçük, sert, koyu yeşil-siyah, birden fazla

Kolesterol taşları:kristal çekirdek üzerine steroidlerle doymuş kolesterolün çökmesiyle oluşur Dut yuvarlaklığında, beyaz-sarımtrak, kesit yüzü kristalimsi

Kolesterol taşı

BÖBREK FONKSİYONLARI VE TESTLERİ

Böbreğin fonksiyon yapması bazı faktörlere bağlıdır: 1. Glomeruler ve tubuler hücrelerin bütünlüğü 2. Normal kan dolaşımı 3. Böbreğe etkili hormonların normal düzeyi

BÖBREK FONKSİYONLARI 1. Süzme (ekskresyon) 2. renin üretmek 3. 25-OH kolekalsiferol1,25 Dihidroksi kolekalsiferol (D vit) 4. Eritropoietin (hematopoezis)

Böbreklerden süzülen filtratın %99’u geri emilir Günlük idrar miktarı yak.2 l Distal tubül ve toplama kanallarında su geri emilimi ADH varlığına bağlıdır

BÖBREK HASTALIKLARININ BİYOKİMYASAL TEMELİ 1. Normal tubüler fonksiyon, azalmış GFR 2. Azalmış tubüler fonksiyon, normal GFR

1. Normal tubüler fonksiyon, azalmış GFR Plazma Üre ve kreatinin artar pH ve bikarbonat düşer Hiperkalemi Hiperürisemi ve hiperfosfatemi İdrar İdrar volümü azalır Renal kan akımı düşükse Na düşer ADH stimulusundan dolayı üre artar, ozmolalite artar

2. Azalmış tubüler fonksiyon, normal GFR Plazma Üre ve kreatinin normal Proksimal ve distal tubül yetmezliğine bağlı olarak pH ve bikarbonat düşer Hipokalemi Proksimal tubül yetmezliğine bağlı Hipofosfatemi Hipomagnezemi hipoürisemi

İdrar Proksimal ve distal tubül yetmezliğinde Volüm artar Plazmayla uyumsuz olarak pH yükselir Distal tubül yetmezliğinde Renal kan akımı azalmışsa Na artar ADH stimüle olduysa üre ve dolayısıyla ozmolalite düşer Proksimal tubül yetmezliğinde Yaygın aminoasitüri Fosfatüri ve glikozüri

KLİRENS Birim zamanda idrarla atılan maddeden arınan plazma hacmidir Klirens= idrardaki miktarı (mg/dl)xidrar hacmi (ml) plazmadaki miktarı (mg/dl)xbiriktirme süresi (dk) Plazma ve idrar konsantrasyonları aynı birimden hesaplanmalıdır

Klirens ölçümünde kullanılan maddeler İNÜLİN KREATİNİN ÜRE

BÖBREK TAŞLARI TAŞ OLUŞUMUNA NEDEN OLAN DURUMLAR Filtratta maddelerin biri veya birkaçının artması İdrar pH’sının değişmesi Taş oluşumunu engelleyen maddelerin yokluğu

İDRAR TAŞI TİPLERİ Kalsiyum taşları Ürik asit taşları Sistin taşları Kalsiyum okzalat kalsiyum fosfat Ürik asit taşları Sistin taşları Ksantin taşları

Böbrek taşlarının %70-90’ı kalsiyum taşları Radiopakt taşlardır İkinci sıklıkta görülen taşlar ürik asit taşları Radiolusenttirler

İDRAR MUAYENESİ

İDRAR SEDİMENTİ HAZIRLAMA Gerekli Araç ve Gereçler  İdrar toplama kabı Eldiven: Deney tüpü: Lam- lamel: Santrifüj: Mikroskop:

Laboratuvar Güvenliği Laboratuar uygulamalarında laboratuar güvenliği ile ilgili önlemler alınmalı ve prosedürler dikkatli uygulamalıdır.Bununla ilgili olarak bazı hatırlatmalar: Uygulama sırasında eldiven giyilmeli. Eldivenli ellerle başka yerlere dokunulmamalı. İşe başlarken, bitirince veya ara verince eller sabun veya savlonla iyice yıkanılmalı, bol akan suyla durulanmalı. Laboratuvar önlüğü sadece laboratuarda giyilmeli. Ofiste veya bir şeyler yiyip içerken başka önlük kullanılmalı. Laboratuarda kirlenmiş önlükle dışarı çıkılmamalı. Elde açık yara varsa mutlaka üzeri yara bandı ile kapatılmalı. Çalışma alanı çalışmadan önce ve sonra mutlaka savlon+ alkol ile temizlenmeli. Çalışırken materyal damlarsa hemen temizlenmeli, kurumasına izin verilememeli. Laboratuarda ağız, burun, göz, yüze hiç bir şey temas ettirilmemeli. Eğer temas ederse bol suyla yıkanmalı, acile başvurulmalı. Laboratuarda hiç bir şey yiyip içilmemeli. Uzun saçlar çalışırken toplanılmalı. Makyaj yapılmamalı. Kişisel eşyalar (el çantası, gözlük vs) çalışma alanına konulmamalı. Alev kullanılıyorsa yünlü, naylon giysi, eldiven, tüpler üzerindeki pamuğa dikkat edilmeli.

Öncelikle kullanılacak aletlerin çalışma şekli öğrenilmeli Öncelikle kullanılacak aletlerin çalışma şekli öğrenilmeli. Kullanılan aletler üzerindeki göstergeler her gün mutlaka kontrol edilmeli, anormallik varsa ilgiliye haber verilmeli. Çalışma sırasında aletlerden anormal ses duyulursa hemen ilgiliye haber verilmeli. Laboratuara yeni gelen veya yeni hazırlanan tüm malzeme ve solüsyonların üzerine adı, tarihi, konsantrasyonu, kendi adınız yazılmalı. Kullanırken, saklarken (buzdolabı, etüv vs) ağzı açık olarak bırakılmamalı. Dolapta veya başka yerde bulunan malzemelerin yeri değiştirilmemeli, değiştirmek gerekliyse mutlaka sahibine haber verilmeli. Kesici ve delici aletler (iğne ucu) kullanılmazken veya atılırken ucu- ağzı kapatılarak atılmalı. Kullanılan eldivenler, kullanılan idrar kabı, fazla idrar ve incelenen preparatlar biyolojik atık kabına (kırmızı torbalı) atılmalı. Kullanılan elektrikli cihazlar usulüne göre açılıp, kullanılmalı, kapatılmalı. Cam tüpler tekrar kullanılacaksa musluk suyu ile çalkalandıktan sonra bir gece klorak bulunan kapta bekletilmelidir.

Gerekli hacim 12mL'lik tüplere 9-10mL idrar doldurulur (12'lik cam tüplerinin 3/4'ü doldurulur). İdrar sedimenti inceleneceği için idrar hacmi çok önemlidir. Örneğin aynı idrarın 10mL'sinin santrifüjü ile her sahada 10-15 lökosit görülürken, 2mL'sinin santrifüjü ile her sahada 1-2 lökosit görülür. Bu özellikle bebeklerin az miktarda idrar yapmaları nedeniyle yaşanan temel sorundur, bu durumda sonuç kağıdına idrar miktarı da ayrıca belirtilip dikkat çekilmelidir.

Santrifüjleme Santrifüje tüpler yerleştirilerek santrifüj yapılır. Bunu yaparken şunlara dikkat edilmelidir:   Aynı ebatta (çapı ve boyu) tüpler kullanılmalı Örneklerin karışmaması Tüplerin kırılmaması için karşılıklı dengeli olması Kapağı açık santrifüj yapılmaması Santrifüj programı son bir kez kontrol edildikten sonra başlatılması Durmadan kapağı açılmaması Eğer kaza olursa mutlaka santrifüjün tamamı dezenfekte edilmesi Tüpler  514g'de 5dk. santrifüjlenir (Hettich Zentrifugen Rotina 35 marka santrifüjde(r =11,5cm) 2000 rpm'de 5dk.döndürülür)  Döndürme hızı önemlidir. Çok hızlı döndürülürse hücrelerin hemolizine, silendirlerin dağılmasına, diğer içeriğinin de yapısının bozulmasına sebep olur. Çok yavaş da döndürülürse idrardaki içeriğin çökmesi sağlanamaz.

Preparat Hazırlama Tüp başaşağı kalacak şekilde çevrilerek tüpteki tüm idrar boşaltılır. Burada önemli olan idrarı boşaltırken silkeleme yapılmaması; bu durumda daha sonra çökeltiyi gevşetmek için kullanılacak kapiller etkiyle kalan bir miktar idrarla birlikte çökeltinin de atılmasından sakınılmış olunur. Dipte kalan çökelti kalan çok az idrarla gevşetilir.Tüp parmağa çarptırılarak dipte kalan az miktardaki idrarla homojenize edilmesi sağlanır. Temiz bir lama orta büyüklükte bir damla  homojenize edilmiş sediment konur. Eğer lama idrar fazla konursa mikroskop altında içerik hızla akarak incelenmesi ve sayılması imkansızlaşır. Çok az konursa hem yeterli miktarda örnek incelenememiş olur, hem de hızla kuruyarak içindeki yapıların bozulmasına sebep olur. İdrarın konulduğu lamın üzerine temiz bir lamel kapatılır.  

İnceleme Çeşitleri  Direkt bakı Prepatı boyayıp inceleme

Direkt bakı Lama konan sediment kurumadan biran önce incelenmelidir. Mikroskopta inceleme yapılır. Bunu yaparken şunlara dikkat edilir: Oküler ve objektifleri temizlemek için deve kılı fırçayla hafifçe yağ ve parmak izi temizlenmeli. Su bazlı temizleme solüsyonları kullanılmalı. Diğer kısımlar için az miktarda ksilol, aseton, alkol temizleme yapılır. Preparat incelerken objektife idrar bulaşırsa temizlenmeli. Parlak olmayan ışıkta şekilli elemanlar daha iyi görüldüğünden mikroskobun kondansatörü uzaklaştırılır ya da diyafram kısılır. Oküler ve objektifi temiz bir mikroskopla önce küçük büyütme (objektif 10x oküler 10x=100x) ile alan bulunup-kontrol edilir. Sonra büyük büyütme (objektif 40x oküler 10x=400x) ile saha incelenir. 400 büyütmede 20 mikroskopik alandaki şekilli elemanların ortalaması alınır. Preparatlar bakıldıktan sonra biyolojik atığa atılır.

Sayım ve Rapor Etme İdrar sedimentindeki yapıların cinsi ve sayısı belirtilir. Mikroskop alanındaki sayı verilir: Mikroskopide incelenen bir alandır!... Bir hacim değildir. Bu yüzden sayımlar her alanda şu kadar şu görüldü diye belirtilir. Ama en doğrusu (kantitatif ölçüm için) sayım lamlarında sayım yapmaktır. Ama böyle alışagelmiş ve standardize edilerek geleneksel hale gelmiştir. Klinisyenlerde bu sonuçlara göre yorum yapmaktadır.

Sayımda en uygunu rakam vermektir, ama geleneksel olarak kullanılan sayım terminolojisi de şöyledir: Nadir= 0-2 şekilli eleman Tek tük= 3-4 şekilli eleman Birkaç= 5-15 şekilli eleman Çok= 16-50 şekilli eleman (Bu aralıkda 15-20/ 20-30/40-50 şekilli eleman şeklinde genelde sayı verilir ) Bol= 51-100 şekilli eleman (50 üstünde şekilli eleman) Silme= 101 üstünde şekilli eleman (100 üstünde şekilli eleman ve arada boşluk kalmayacak şekildedir)

Yorumlamada önemli durumlar belirtilmelidir. Hastanın getirdiği tüm idrar hacmi not edilmelidir. İdrar sedimenti incelemesi mutlaka fiziksel ve kimyasal incelemesi ile birlikte önem taşır. Klinik açıdan önemli yapıların raporu tanıda önemli olduğundan o preparat tüm sahalar ele alınarak daha dikkatli incelenmelidir (böbrek epiteli, patolojik silendirler, patolojik kristaller gibi). Yorumlamada idrar toplamaya, incelemeye..vs bağlı sorunlar not edilmelidir (yassı veya transisyonel epitelin bol olması, mikroorganizmaların varlığı kontaminasyon açısından, kristaller idrar kimyası ve öntanısı- şikayeti ile yorum yapılması açısından ..gibi).

---------------------------------------------------------------- İdrar sedimenti incelemesinde ayrımı önemli yapılar açısından yardımcı yöntemlerden de yararlanmalıdır: İdrar asitlendirerek veya alkalileştirerek mevcut kristaller ayrılabilir Hücreler ayrımında Boyayarak inceleme Bazı hücreleri lizis ederek inceleme Mikrovida oynanarak kristaller diğer yapılardan refle vermesi ile ayrılabilir. ----------------------------------------------------------------

ADDİS SAYIMI Bu yöntemde hastanın aldığı sıvı miktarı ayarlanarak çıkardığı idrar miktarı ve sedimentteki yapıların sayımı hacim esas alınarak standardize edilmiştir. Hastanın hazırlanışı Bildiği- alıştığı kahvaltıyı yaptıktan sonra ertesi sabaha kadar sıvı yasaklanır (nitrojen retensiyonu olmamalı). Saat 19:00'da idrarını yaparak mesaneyi boşaltır, tüm gece boyunca yaptığı idrarı ve ertesi sabah 07:00'de idrarı da bir kapta biriktirir. Üzerine 0,5cc formalin ekler. Kadında idrar vagina yıkanarak- vulvaya temas ettirilmeden veya sonda ile toplanır.

İdrarın özellikleri İdrarın pH=6 ve altında olmalı Dansitesi 1,027 ve üstünde olmalıdır. Örneğin hazırlanması İdrar hacmi de not edilir. Tüm idrar karıştırılır. 10cc alınır. 1800 devir/dk 5dk. santrifüjlenir. Üstteki 9cc atılır, 1cc bırakılır. Sediment karıştırılır.

Sayım Lökosit pipeti kullanarak sayım lamında sayım yapılır. Tüm yapılar ayrıca sayılır. Hesabı ( N=snV/ v10 ) N= 12 saatlik idrarda eleman (hücre- silendir) sayısı V= 12 saatlik idrarın hacmi (cc) 10cc= sanrifüj edilen idrar hacmi s= Karıştırılmış çökelti hacmi (1cc) v= İçinde sayım yapılan hacim (0,0009cc) n= Sayılan eleman adedi

EPİTEL 1. Squamous 2.Renal Tubuler 3. Tranzisyonel

YASSI (SQUAMOUS) EPİTEL İdrarda en yaygın bulunan epitel hücreleridir Sedimentte görünümü: Çok büyük (idrar mikroskopisinde görülen en büyük hücre), küçük (hücreye göre çok küçük)  ve tek çekirdekli, iri sitoplazmalı, yassı, düzensiz sınırları bulunan hücrelerdir. Bazılarında çift çekirdek görülebilir (süperficial squamous hüc)

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta iki adet squamous epitel görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta bir adet squamous epitel görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta çok miktarda squamous epiteller görünüyor. Kadınlarda vaginal kontaminasyona bağlı çok sık karşılaşılan bir sorundur

Açıklama: : 400x büyütmede idrar sedmeti mikroskopisi Açıklama: : 400x büyütmede idrar sedmeti mikroskopisi. Fotoğrafta çok miktarda squamous epiteller görünüyor. Kadınlarda vaginal kontaminasyona bağlı çok sık karşılaşılan bir sorundur

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimeti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimeti mikroskopisi. Fotoğrafta superficial squamous epitel görünüyor

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta squamous epiteller ve süperficial epitel görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta squamous epiteller görünüyor.

Karıştığı yapılar ve ayrımı: Diğer epitellerle. Normali: İdrarda her sahada 5 adet bulunması normal kabul edilir. Patolojisi: İdrarda her sahada 5 den fazla olması yassı epitel atılımı (squamous epitelüri) kabul edilir. Nedenleri: Vaginal kontaminasyon Üretrovaginal/ üretrovezikal fistül Üretrit (Özellikle erkekte orjini sadece üretra mukozasından aldığından, lökosit ile beraber bulunursa üretra mukozası iltihabı düşünülür.)

BÖBREK (RENAL TÜBÜLER) EPİTELİ Böbrek korteks ve medullasındaki tübülleri oluşturan epitelden kaynaklıdır. Protein miktarı yüksek ve silendirlerin görüldüğü bir idrarda daha sık görülür.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta renal tübüler epiteller görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta lökositler ve alt zonda bir adet renal tübüler epitel görünüyor. Bu fotoğrafta olduğu gibi; dansitesi düşük (1.010) idrarlarda hücreler şişer ve normalinden daha büyük olarak görülürler.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimeti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimeti mikroskopisi. Fotoğrafta deforme olmuş renal tübüler epiteller, eritrositler ve lökositler görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta renal tübüler epitel ve lökositler görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta renal tübüler epiteller ve lökositler görünüyor.

Sedimentte görünümü: Küçük, yuvarlak, çok köşeli (poliglonal) dir. Lökositlerden biraz büyük olup, granüler ve yassı epitel hücresine göre büyük bir çekirdeği bulunur. Dansitesi düşük bir idrarda lökositlere çok benzer.

Karıştığı yapılar ve ayrımı: Diğer epitellerle Lökosit (Lökositler sitoplamasında granüllerle dikkat çeker) Normali: İdrarda normalde bulunmaz. Patolojisi: İdrarda bulunmasına böbrek epiteli atılımı (renal epitelüri) denir.

Nedenleri: Yenidoğanda (böbrek tubululeri sürekli rejenere olduğundan) Böbrek rahatsızlıklarında özellikle akut dönemde görülür. (akut tubuler nekroz, akut glomerülonefrit, transplantasyon) Nefrotik sendromda tubulüs hücreleri içinde yağ damlacıkları bulunur. (Lipidüriye bağlı kolesterol-trigliserdi içeriği tubuler epitel sitolazmasında bulunur. Buna oval yağ cisimleri (oval fat bodies) denir)

DEĞİŞİCİ (TRANSİSYONEL= ÜROTELİAL) EPİTEL Böbrek pelvisinden üretra çıkışına kadar üriner sistemin büyük çoğunluğunun iç yüzeyini döşeyen epitelden kaynaklıdır. Sedimentte görünümü: Merkezi nükleuslu, füsiform (sferik, poliheral, iğ şeklinde, armudumsu, değişik şekillerde) sitoplazmalı epiteldir. Mesaneden gelenler daha çok köşeli-iri - pul gibidir.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta  transisyonel epitel ve lökositler görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta  transisyonel epiteller ve lökositler görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta çok sayıda transisyonel epitel ve lökositler görünüyor.

Karıştığı yapılar ve ayrımı: Diğer epitellerle Normali: İdrarda her sahada 5 adet bulunması normal kabul edilir. Patolojisi: İdrarda her sahada 5 den fazla bulunması değişici epitel (transisyonel epitelüri) atılımı denir.

Nedenleri: Klinik önemi fazla değildir. Üriner sistem inflamatuar hastalıklar Travmaya bağlı (sistoskopi) Mesane kanseri Kadınlarda fallop ve Bartholin kaynaklı hastalıklarda görülür.

LÖKOSİT  Glomerülden ya da üriner sistem mukozasından (makrofajlar) geçen hücrelerden kaynaklıdır.

Açıklama: 400x büyütmede direkt idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede direkt idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta silme lökosit görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta lökositler görünüyor. Okun altında mononükleer lökosit ve okun üstünde polimorfnükleer lökositler bulunmaktadır.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta lökositler  görünüyor. Düşük dansitedeki (1.010) idrarda hücreler şişmiş olarak görünmektedir.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta bol (silme veya mevzu) miktarda lökosit görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta lökositler  görünüyor. Düşük dansitedeki (1.010) idrarda hücreler şişmiş olarak görünmektedir.

Açıklama: 400x büyütmede direkt idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede direkt idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta lökosit kümesi, eritrosit kümesi, tek tek lökositler görünüyor. Düşük dansitedeki (1.010) idrarda hücreler şişmiş olarak görünmektedir.

Not: Bol lökosit içeren idrar uzun süre bekletilirse lökositler dejenerasyona uğrar. Hatta tamamen parçalanır. Ve mikroskopta beyaz-sarı arası renkte fosfata benzer sediment görülür. Bu sediment asetik asit ilave edilirse fosfat varsa kaybolur. Bol lökosit ve eritrosit içeren idrarda albumin (dipsitikle +, ++ proteinüri saptanır) idrar santrifüj edildikten sonra aranmalıdır. Yine pozitif veriyorsa bu böbreğe bağlı albumindir. Bol lökosit içeren idrar bulanık görülür (idrar). Bu idrarın kimyasına santrifüj edildikten sonra bakılması daha sağlıklıdır.

Karıştığı yapılar ve ayrımı: Eritrosit: %5’lik asetik asit damlatılırsa eritrositler parçalanır. Epitel hücreleri: %5’lik asetik asit damlatılırsa epitel hüc. parçalanır. Kalsiyum okzalat kristalleri: Yuvarlak, keskin kenarlı, irili ufaklıdır. Lökosit boyası ile bu da pembeye boyanır.

Normali: İdrarda her sahada 5 adet bulunması normal kabul edilir. Patolojisi: İdrarda her sahada 10 adet üstünde lökosit geçmesine piüri denir. 5-10 adet lökosit şüphelidir hastanın kliniğine göre değerlendirilir. 50 adet lökosit akut bakteriyal enfeksiyonu gösterir (idrara cerahat çıkması).

Nedenleri: Lökosit kaynağını saptamak zordur. Endoskopi ile mesane ve her iki üreterden alınan idrar örneğinden lökosit kaynağı saptanabilir. ENFEKSİYON veya KONTAMİNASYON?

ERİTROSİT Glomerülden ya da diğer üriner sistem mukozasından kanamayla geçen hücrelerden kaynaklı.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta eritrositler görünüyor. Düşük dansitedeki (1.010) idrarda hücreler şişmiş olarak görünmektedir.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta kümeler halinde eritrositler görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede direkt idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede direkt idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta eritrositler  görünüyor. Düşük dansitedeki (1.010) idrarda hücreler şişmiş olarak görünmektedir. Mikroskobun mikrovidasının ileri geri hareketinde hücrelerin çift cidarlı çeperleri görünmektedir.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta eritrositler ve artefakt görünüyor. Düşük dansitedeki (1.010) idrarda hücreler şişmiş olarak ve mikroskobun mikrovidasının ileri geri hareketinde hücrelerin çift cidarlı çeperleri görünmektedir.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta eritrositler görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede direkt idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede direkt idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta eritrositler görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta 5 adet eritrosit görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede direkt idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede direkt idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta eski ve yeni eritrositler görünüyor.

Karıştığı yapılar ve ayrımı: Mantar sporları: Renksiz, oval, diğer sahalar incelenirse ikili üçlü diziler (tomurcuklar) görülür. Ayrıca boya almaz. Kalsiyum okzalat kristalleri: Çok keskin kenarlı, diğer sahalar incelenirse irili ufaklı çeşitli boyutlarda ve tipik zarf şekli görülür. Ayrıca boya almaz. Yağ habbecikleri: Kloroform ve eter eritir. Lökosit: %5’lik asetik asit damlatılırsa eritrositler parçalanır.

Normali: Erkekte hiç görülmez, kadında her sahada 5 adet eritrosit normal kabul edilir. Bazı kaynaklara göre kadında adet kanaması dışı günlerde idrarda eritrosit görülmez. Patolojisi: İdrara kan geçmesine hematüri denir. İki tiptir: Mikroskopik hematüri: Her sahada 20 adet altında eritrosit bulunması. Makroskopik (gross) hematüri : Her sahada 20 adet üstünde eritrosit bulunması.

İdrarı kırmızıya boyayan (hematüri olmayan) durumlar: Pigmentüri Porfirinüri Hemoglobinüri Miyolobinüri Besinler İlaçlar (nitrofurantoin, primakin, klorokin, ibuprofen, indandione (antikoagülan), fenolftalein, levodepo, fenasetin, kinin, rifampisin, cascara (müshil)) Fizyolojik hematüri durumları: Menstrüel kanama Ağır egzersiz

OVAL YAĞ CİSİMLERİ  Renal tübüler hücrelere yağ damlacıklarının girmesiyle oluşur. Sedimentte görünümü: Basit ışık mikroskobunda görülür. Karanlık saha gerekmez.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta sitoplazmasında yağ vakuolleri bulunan hücreler görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta oval yağ cisimciği görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta iki adet oval yağ cisimciği görünüyor.

SPERM HÜCRELERİ  Özel şekillidir (hücrenin bir ucunda kuyruk var). Taze idrarda hareketlidir, fakat idrarın düşük pH'ı nedeniyle spermler hareket yeteneğini kaybederler. Normali: Normalde idrarda bulunmaz.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta 1 adet sperm hücresi  görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta sperm hücreleri görünüyor.

Patolojisi: Çok miktarda olması. Nedenleri: Fizyolojik: Gece emisyonları, epilepsi nöbeti sonrası, coitus sonrası görülür. Patolojik: Retrograd ejakülasyonun göstergesidir. Prostat- testis- vesiculo seminalis hastalıkları/ operasyon sonrasında, diabetik nöropatide, sempatolitik ilaçlar, medüllo spinalis patolojilerinde görülür

TÜMÖR HÜCRELERİ  Multipl miyelomlu hücrelerde %60'ında idrarda plazma hücreleri bulunmuştur. Hipernefromada da saptanır.

Karıştığı yapılar ve ayrımı: Eritrosit Mantar Normali: Normalde idrarda bulunmaz. Patolojisi: Çok miktarda olması. Nedenleri: Nefrotik sendrom için patognomoniktir.

KRİSTALLER ÜRİK ASİT KRİSTALİ Sedimentte görünümü: Sarı- kahverengi renkte veya renksizdir. Kama, halter, baklava, prizmatik rozetler, kübik, oval, düzensiz- hexagonal tabakalar halinde görülebilir. Santrifüj sonrası tüpün dibinde pembe bir çökelti oluşturur. İdrara alkali eklendiğinde veya ısıtıldığında amorf ürat, sodyum ürat veya potasyum ürat kristaline dönüşürek farklı bir mikroskopik görüntü verir.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta  ürik asid kristali görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta  ürik asid kristali görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta ürik asid kristalleri görünüyor.

SİSTİN KRİSTALİ Sistin aminoasittir. Nefronlardan geri emilir. Sedimentte görünümü: Renksiz - hexagonaldir (6 köşeli). Refraktildir. Taze idrarda biraraya gelme eğilimdedir.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta sistin kristali ve kalsiyum okzalat kristalleri  görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta sistin kristalleri  görünüyor.

BİLURİBİN KRİSTALİ Sedimentte görünümü: Sarı- kırmızı- kahverengi renktedir. Baklava, iğne, granüler şekildedir. Karıştığı yapılar ve ayrımı: Diğer kristaller Normali: İdrarda normalde bulunabilir. Patolojisi: Klinikle uyumlu görülmesi patolojik sayılabilir.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta  eritrositler, lökosit ve okun ucunda bilirübin kristalleri  görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta  okun ucunda bilirübin kristali  görünüyor.

KOLESTEROL KRİSTALİ Sedimentte görünümü: Renksizdir. Bir- birkaç köşesi kesik veya çentikli, geniş, yassı dikdörtgen tabakalar şeklinde görülür. Vücut sıcaklığında bakılan globüler formda, soğutulan idrarda kristalize formda görülür.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta kolesterol kristai  görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta kolesterol kristalleri  görünüyor.

KALSİYUM OKZALAT KRİSTALİ En sık görülen kristal oluşumudur. pH=6-7 civarında oluşur. Sedimentte görünümü: Renksizdir. İki şekli bulunur: Dihidrat şekli: Mektup zarfı şeklindedir.Daha sık rastlanır. Monohidrat şekli: Yuvarlak, halter şeklindedir. Daha nadir rastanır.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta kalsiyum okzalat kristalleri (dihidrat)  görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta kalsiyum okzalat kristalleri (dihidrat ve monohidrat)  görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta kalsiyum okzalat kristalleri (monohidrat ve dihidrat)  görünüyor.

Karıştığı yapılar ve ayrımı: Asetik asitte erimezler. Güçlü hidroklorik asidle erir. Eritrosit Mantar Normali: İdrarda normalde bulunabilir. Patolojisi: Klinikle uyumlu görülmesi patolojik sayılabilir.

TRİPLE FOSFAT (AMONYUM MAGNESYUM FOSFAT) KRİSTALİ Sedimentte görünümü: Sarımtrak- renksizdir. Tabut kapağı şeklindedir. X harfi- tavuk tüyüne benzer şekilde de görülebilir. Karıştığı yapılar ve ayrımı: Diğer kristallerle Normali: İdrarda normalde bulunabilir. Patolojisi: Klinikle uyumlu görülmesi patolojik sayılabilir.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta pH 8 bakteri içeren idrarda triple fosfat kristalleri  görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta pH 8 bakteri içeren idrarda triple fosfat kristalleri  görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede direkt idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede direkt idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta triple fosfat kristalleri görünüyor.

SİLENDİRLER

Böbrek distal tübülüs ve toplayıcı kanallardan kaynaklıdır. Sedimentte görünümü: Silindir şeklinde, kenarları paralel, uçları yuvarlak, protein yapısında elemanlardır. En iyi düşük ışık ve 10 oküler büyütmede görülür. Özellikle lamelin kenarlarında toplandığından lamelin kenar ve köşelerine dikkat edilerek aranmalıdır. Alkali idrarda uzun süre kalırsa parçalanacağından taze idrarda aranması gerekir. İdrarda protein içeriği yüksek idrarda görülme olasılığı fazladır.

HİYALEN SİLENDİR İdrarda en sık bulunan silendirdir. Silendir sadece proteinden oluşur. Tübüllerde ilk oluşan silendirdir. Sedimentte görünümü: Saydam, renksizdir. Işık kontrast hale getirilince daha kolay görülür. Asid idrarda görülür. Normali: Her sahada 2 tane bulunması normal kabul edilir.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta hiyalen silendir görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta hiyalen silendir, lökosit, maya ve bakteriler görünüyor. Bakteriler hiyalen silendire ince granüler silendir izlenimi vermektedir.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta hiyalen silendir görünüyor.

GRANÜLER SİLENDİR Hücre silendirlerindeki hücrelerin (eritrosit- lökosit- epitel) dejenere olup parçalanmasıyla veya tubuler epitel hücrelerinden idrara salınan lizozomal partiküllerin hiyalin silendir matriksi ile birleşmesi sonucu oluşur. Sedimentte görünümü: Homojen, granüler, yoğun, düz, silendirik yapıdadır. Şekli ve büyüklüğü hiyalin silendire benzer ama şeffaf- mat değildir, granüllüdür. Görünümüne göre iki tiptir: İnce granüllü silendirler: Granüller küçük ve düzenlidir. Işığı az kırar. Kaba granüllü silendirler: Granüller büyük ve düzensizdir (irregüler). Işığı çok kırar. Hücresel hasarı göstergesidir.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta kaba granüler silendir  görünüyor.

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta kısa ve geniş kaba granüler silendir görünüyor (Böbrek hasarını gösterir).

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta granüllü silendir görünüyor.

MUM (WAXY) SİLENDİR (SİRÖ) Granüllü silendirlerin dejenere olmasıyla oluşurlar. Sedimentte görünümü: İçi boş silendir şeklinde görünür. Nadiren birkaç granül veya hücre taşıyabilirler. Belirgin özelliği uzun kenarlarından içeri doğru yarıkların olmasıdır. Bazen uzun uçları kıvrımlıdır. Ancak santrifüj sırasında çoğunlukla parçalanırlar.  

Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 400x büyütmede idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta mum silendir  görünüyor.

Açıklama: 200x büyütmede direkt idrar sedimenti mikroskopisi Açıklama: 200x büyütmede direkt idrar sedimenti mikroskopisi. Fotoğrafta mum silendir görünüyor.