ENERJİ TASARRUFU
AYDINLATMADA YAPILAN ENERJİ TASARRUFU Evlerimizde kullandığımız elektrikli ev aletleri istenilen hizmet ve konfor seviyesini etkilemeksizin daha az enerji ile kullanılabilir. Verimli aydınlatma sistemlerini ve ev aletlerini kullanarak elektrik faturalarında azalma sağlanabilir. Verimli aletlerin fiyatları benzer modellerinden pahalı olabilir. Bununla birlikte verimli aletlerin satınalınması esnasında ödenen fiyat farkı daha sonra elektrik faturalarındaki düşüş ile kullanıcıya geri ödenir. 1999 verilerine göre, ülkemizde elektriğin % 47 gibi önemli oranı bina ve hizmetler sektöründe tüketilmiştir. Enerji türleri içerisinde elektrik enerjisinin maliyeti oldukça yüksektir. Bu nedenle elektriğin tüketimi konusuna önem vermek gerekir. Enerji maliyetlerinin ve enerjiye olan talebin artması, enerji tasarrufunu zorunlu hale getirmiştir. Enerji ihtiyacının % 62'sini ithal etmek zorunda olan ve fosil yakıt kullanarak elektrik enerjisine dönüşüm sağlayan santralların toplam veriminin % 30 olduğu ülkemizde enerjinin verimli kullanımının önemi açıkça görülmektedir.
EVLERİN ISITILMASINDA ENERJİ TASARRUFU Isi elde etmek icin elektrikli sobalar yerine gaz sobalari tercih edilmelidir. Kotu takilmis kapi ve pencerelerdeki bosluklar ve hava girisleri kontrol edilerek gerekirse izolasyonlari saglanmalidir. Yerleri hali kaplamak zeminde isi kaybini azaltacaktir. Kalin astarli perdeler kullanilarak pencerelerden isi kaybi azaltilmalidir. Perdeler radyator onlerini ortmeyecek sekilde kapatilmalidir. Odalari havalandirmak icin pencereler uzun sure acilmamalidir. 3-4 dakikalik sure yeterlidir. Radyatorler yaldiz boya ile boyanmalidir. Radyatorlerin ust tarafina mermer levha veya kafesler konmamalidir. Camasirlar radyator uzerinde kurutulmamalidir. Kullanilmayan odalar isitilmamali ve kapilari kapali tutulmalidir. Ancak bu odalarin sicakliginin 10 °C altina dusmemesine dikkat edilmelidir. Kullanilan odalarin sicakligi 18-21 derece arasinda tutulmalidir. Bacalar kis aylarina girmeden once kontrol ettirilerek temizletilmelidir
MUTFAKTA ENERJİ TASARRUFU Yiyecek hazirlama ve pisirme faaliyetlerinde dogru tipte pisirme araclarinin kullanimi ile de enerjiden tasarruf saglanir. Herseyden once yemekler mumkun olan en az suyla pisirilmeli ve tencerenin kapagi siki bir sekilde kapali tutulmali, yemek kaynamaya basladiktan sonra ocak iyice kisilmalidir. Cunku kaynama basladiktan sonra verilen yuksek isi daha cok suyun buharlasmasindan, dolayisiyla da enerjinin bosa harcanmasindan baska hic bir ise yaramaz. Ayrica kaplarin sadece tabanina isi verecek sekilde alev ayarlamasi yapilmalidir. Kabin kenarlarindan alev tasmamalidir. Duduklu tencere olarak adlandirilan basincli tencereler, ozellikle uzun sure pismesi gereken yiyeceklerin pisirilmesinde yakit tasarrufu sagladigi icin tercih edilmelidir. Basincli tencerelerin kullanilmadigi pisirme islemlerinde ise pisirmenin daha kolay ve kisa surede olmasi icin kenarlari kivrimsiz, tabani duz, yan yuzleri dik ve tabanla birlestigi yerde hafif yuvarlak olan kaplar kullanilmalidir. Ocaklarin verimli yanmalarini saglamak icin daima temiz tutulmalidir. Yiyecekler piserken firin kapagini sik sik acmak her seferinde soguk havanin firin icine girmesine, dolayisiyla da enerji kaybina neden olmaktadir. Bu nedenle kapak gereginden fazla acilmamalidir. Bircok yiyecek icin pisirilirken firinin onceden isitilmasina gerek yoktur.
ŞİMDİ ÖYKÜ ZAMANI
Selin, 6 yaşında küçük bir kızdı. Bir gün kırlara oynamaya çıktı Selin, 6 yaşında küçük bir kızdı. Bir gün kırlara oynamaya çıktı. Yorulduğunu fark edince bir ağacın gölgesinde dinlenmeye karar verdi. Çok uykusu gelmişti tam uykuya dalacaktı ki bir ses duydu. Bu ses “Ah beni anlayan bir insan olsa!” diyordu. Selin “Sizde kimsiniz?” diye sordu ama yine aynı söz. Sesi iyice dinleyince ağaçtan geldiğini anladı. Ağaca “Sen mi konuşuyorsun?” diye sorunca ağaç “Sen beni duyabiliyor musun?” dedi. Selin “Evet ama sen konuşamazsın ki. ‘’ dedi Ağaç “Hayır, ben gerçekten konuşuyorum. Sen beni duyabildiğine göre derdimi seninle paylaşabilirim, değil mi?” Selin ne diyeceğini şaşırdı “Anlat bakalım! Neymiş derdin?” dedi. Ağaç başladı anlatmaya. “Aslında bunu ağaç arkadaşlarıma da anlatabilirdim ama beni bir insanın dinlemesi gerekiyor.” Ağaç böyle söyleyince Selin daha da meraklandı. “ Bak. Aslında ben insanları çok seviyorum ama bazen onları anlamakta zorluk çekiyorum biliyor musun? Dünyada işinizi kolaylaştıran tüm araçlar enerji ile çalışıyor. Mesela buzdolabı, televizyon, bilgisayar. Tamam, insanlar bunları kullanacaklar. Ama biraz fazla kullanıyorlar. Ne birazı? Çok fazlasını kullanıyorlar. Demek istediğim şu. Bir el yıkamak için bir şelaleyi bitirmek mi lazım? İnsanlar bir odada oturuyor. Evin tüm ışıkları yanıyor bu nasıl iş? Selin “Haklısın ama bunları neden bana anlatıyorsun? Ben ne yapabilirim ki? Kimse beni dinlemiyor, hem ben daha 6 yaşındayım.”
Ağaç; “ Biliyorum ama sende bu enerjiyi boşa harcama konusunda bir şey düşünsen.” Selin “ Tamam” diyerek eve gitti. Akşam olunca odasının lambasını yaktı ve yine bir ses duydu. “Ah bizi anlayan bir insan olsa!” Selin etrafına baktı ve lambanın konuştuğunu gördü. Bu sefer şaşırmadı ve “ Ben seni anlayabiliyorum benimle konuşabilirsin” dedi. Lamba başladı anlatmaya. ‘’ Biliyorsun ben elektrik ile çalışıyorum. insanlar bazı araçlarını çalıştırmak için elektriğe ihtiyaç duyarlar. Bundan şikâyetçi değilim. Ama elektriği boşa harcıyorlar. Elektrik bitince sonunda olan onlara olacak. Bunu biliyorlar. Bizi tüketmek, kendilerine zarar vermek hoşlarına mı gidiyor? Lütfen hem bizler için hem de insanlık için bana yardım et! Selin bu sözlerden çok etkilenmişti. Bir an durdu “Şey. İyide ben ne yapabilirim ki? Daha 6 yaşında küçük bir kızım. Kimse beni ciddiye almaz ki. Lamba “Olsun. Sen yinede bir şeyler düşün. Tamam mı?” dedi. Selin bu konuyu çok ciddiye almıştı. Gece gündüz düşünüyordu.
Ertesi gün ağacın yanına gitti. Ağacın yanında bir de göl vardı Ertesi gün ağacın yanına gitti. Ağacın yanında bir de göl vardı. Ağaca “ Buldum. Madem insanlar enerji tasarrufu yapmıyorlar, bizde onlara bir oyun oynarız. Enerjinin kıymetini anlarlar, hem de tasarrufa başlarlar.” Ağaç. ‘’peki bu nasıl olacak?” dedi Selin “ Elektrik ile konuşacağım ve hiçbir yere ulaşmayacak. Su damlaları, siz de suyun akmasını engelleyebilirsiniz. Bundan sonra çeşmelerden su da akmayacak. Ağaç “Ne yapmak istediğini anladım. İnsanları enerjisiz bırakıp enerjinin önemini öğreteceksin.” Selin “Evet. Hadi işe koyulalım.” dedi..
Herkes üstüne düşen görevi yerine getirdi Herkes üstüne düşen görevi yerine getirdi. İnsanlar bir iki gün aldırış etmedi. Sonra hayatları çekilmez oldu. Ne su sayesinde ürettikleri enerji, ne de elektrik vardı. Televizyon bile izleyemiyorlardı. Buzdolabı çalışmadığı için bütün yiyecekler bozuluyordu. Lambalar yanmadığı içinde karanlıkta kalıyorlardı.
Bütün bunlardan sonra insanlar artık enerji tasarrufunun önemini anlamışlardı. Selin bunun üzerine arkadaşlarına yapmaları gerekenleri söyledi. Elektrikler geldi televizyon ve buzdolabı tekrar çalıştı. Lamba insanları aydınlatmaya devam etti. İnsanlar hatalarının farkına vardılar. Artık hiçbir enerjiyi boşa harcamamaya karar vermişlerdi
şiirlerrrrrrrrr
TASARRUF NE GÜZELDİR Haydi koş, bir, iki, üç... Gereksiz yanan ampuller, İsraf etmeyin enerjiyi diyor. Onu yeniden sağlamak güç... Bak, musluk ağlıyor, Tamir et beni diyor. Ah, çöp kutusundaki bayat ekmekler Fırında kalsaydım, diyor. Kış geldi yine, pencereler Elden geçmeli bir bir. Gereksiz ısı kaybı nedir? Anlattı öğretmenimiz teker teker. Çabuk tükeniyor petrol zenginliğimiz. Petrol demek, döviz demek. Tüm ulusa karşı ödevimiz Enerji tasarrufu için seslenmek. Öner KEMAL
ENERJİ VE TASARRUF Enerji ne, tasarruf ne bilelim: Temelidir uygarlığın, insanın. Güçlükleri üstümüzden silelim, Enerjiyi tutumluca kullanın. Enerjiyi elde etmek inan zor, Hep insanlık enerjiye bakar. Boşa harcanınca içim sızlıyor, Süleyman ATISIZ
HAZIRLAYAN:BİLGE KELEZ 4/B 790