HEPATİT SEROLOJİSİ Prof. Dr. Seyyal ROTA

VİRAL HEPATİTLERİN RUTİN TANISINDA SIKLIKLA KULLANILAN YÖNTEMLER 1. İMMÜN ASSAY TESTLER RIA, EIA, v.b. 2. MOLEKÜLER BİYOLOJİK TESTLER Hibridizasyon, PCR, v.b.

Hepatit A Picornavirus grubundandır. Tek iplikli RNA genomu içerir. Hepatovirus cinsindendir Oda ısısında pH 1 de 8 saat infeksiyözdür Zarfsızdır %20’lik eter ve kloroforma dirençlidir. -20 C’da yıllarca varlığını korur Kontamine su ve besin maddelerinde aylarca canlılığını sürdürür.

Serolojik tanı önemlidir. IgM hastalığın başlangıcından 1 ay kadar sonra en yüksek seviyeye çıkar En fazla 1 yıla kadar saptanabilir. IgG antikorları ise IgM’den daha sonra oluşur, yavaş yavaş yükselir ve muhtemelen hayat boyu saptanır.

HAV İNFEKSİYONUNUN KLİNİK VE LABORATUVAR BULGULARININ SEYRİ İkter Yüksek transaminazlar İnkübasyon Prodrom Anti HAV IgG Dışkıda HAV AntiHAV IgA Viremi AntiHAV IgM 3 6 9 12 6 9 12 Virüsün alınması Haftalar Aylar

HAV SEROLOJİK DEĞERLENDİRME TOTAL Anti-HAV Anti-HAV IgM YORUM + - Geçirilmiş HAV infeksiyonu Akut HAV infeksiyonu

Hepatit B Hepadnaviridae ailesindendir. Zarflı, etere, düşük pH ve donmaya dirençlidir. Kanda tam virion ve HBsAg olarak bulunabilir. Dane partikülü Sferik,filamentöz partiküller.

HBV Ag’leri HBsAg Semptomlardan 3-5 hafta önce saptanmaya başlanır. Akut, kronik enfeksiyonu ayırt edemez. 6 aydan fazla kronik enf. Fulminan olgularda negatifleşir. HCV, HDV enf.da baskılanabilir.

HBeAg Aktif replikasyon, infektiviteyi gösterir Bulaştırıcılık fazla Kronik enf. HBsAg ile yıllarca

HBcAg HBc Ag’i özyapı Ag’i olup serbest olarak bulunmaz. Anti HBc ile süratle birleşip kompleks oluşturduğundan serolojik tanıda HBcAg’nin saptanmaya çalışılması uygun değildir.Dane partikülü içinde bulunur. .

Bunlara karşı oluşan spesifik antikorlar (AntiHBs, AntiHBc, AntiHBe) duyarlı serolojik testlerle araştırılarak HBV infeksiyonunun; tanısında konmakta, replikasyon , kronikleşme durumu saptanmasında kullanılır

DNA polimeraz: RT aktivitesine sahiptir. İmmünolojik özelliği vardır. Antikorları saptanabilir.

AKUT HBV SEROLOJİSİ HBeAg HBV-DNA HBsAg Temas sonrası aylar Sarılık Semptomlar Anti HBc Anti HBcIgM HBeAg AntiHBs HBV-DNA PCR AntiHBe HBsAg 1 2 3 4 5 6 12 24 Temas sonrası aylar

AKUT HBV İNFEKSİYONUNUN KRONİKLEŞMESİ Anti HBc Semptomlar HBeAg Anti HBe HBV-DNA (PCR) HBsAg 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 AYLAR YILLAR Temas sonrası süre

HBV TARAMA SEROLOJİSİ - + HBsAg AntiHBc Anti HBs YORUM HBV ile karşılaşmamış + *HBV infeksiyonu (akut/kronik) Geçirilmiş HBV infeksiyonu *HBV infeksiyonu? HBV’ye aşı yanıtı * Diğer HBV göstergeleri ve HBV DNA bakılması önerilir.

HBV SEROLOJİSİ HBsAg HBeAg AntiHBe AntiHBcIgM Anti HBc AntiHBs YORUM - HBV ile karşılaşmış. + +/- *Erken HBV infeksiyonu? *Akut HBV infeksiyonu **Kronik HBV infeksiyonu *Akut HBV infeksiyonu (pencere dönemi) **Yalnız AntiHBc olumluluğu GeçirilmişHBV infeksiyonu HBV aşı yanıtı * Serolojik izlem önerilir. ** İleri inceleme ve serolojik izlem önerilir.

Yüzey Mutantları S Bölgesinde Mutasyon Grup spesifik determinantta (a) mutasyon: Mutant virüs immün sistemden kaçar, antiHBs’ye rağmen enfeksiyon yapar

Yüzey Mutantları S Bölgesinde Mutasyon Klasik HbsAg subtipleri ile hazırlanan aşıların koruyuculuğu yetersiz Tek başına HBV DNA pozitifliği, tek başına HbsAg pozitifliği, anti Hbs ile HbsAg’nin birlikteliği HbsAg saptanmasında hangi tip (monoklonal veya poliklonal) antikor kullanıldığı önemli

Kor-Prekor Mutantları Prekor Bölgesinde Mutasyon HBeAg üretilemez Viral replikasyon etkilenmez HBV replikasyonu için HBeAg translasyonu gerekli değil

HBV-DNA, HBeAg ve Anti-Hbe Serolojik Profilinin Yorumu + - Replikasyon mevcut. Replikasyon mevcut. Muhtemel mutant HBV. Replikasyon sona ermiş.

Hepatit D Virusu Defektif bir RNA virustur. Deltavirus cinsi içindedir. Delta Ag’i vardır. Virusun yüzeyinde HBsAg vardır.

HDV Patogenezi HBV’ye benzer Bulaşma yolları aynıdır. Aktif HBV infeksiyonu olan kişilerde hastalık oluşturur Koenfeksiyon olabilir. Kronik HBV hastalarında süperinfeksiyon yapabilir

Tanı Delta Ag ve Antikorları saptanır. HDV tanısı anti-HDV IgM pozitifliği ile birlikte total anti- anti-HDV pozitifliliği HDV viremisini gösterir.

Anti-HDV IgM etkenin alınmasından sonra 1 ay içinde serumda RIA veya ELISA ile saptanabilir. 2-4 hafta içinde kaybolur. Anti-HDV IgG antikorları ortaya çıkar. IgG 6 ay pozitifliğini korur.

HDV-HBV KOİNFEKSİYONU İkter Semptom Anti HBcIgM IgG Anti Delta HBsAg HDV RNA 1 2 3 4 5 6 12 Bulaşmadan sonra geçen aylar

HDV-HBV SÜPERİNFEKSİYONU İkter Semptom Anti Delta Anti HBc IgG HBsAg HDV RNA 1 2 3 4 5 6 12 Bulaşmadan sonra geçen aylar

HDV SEROLOJİK TANISI +/- + - Koinfeksiyon Süperinfek-siyon KLİNİK HBsAg AntiHBcIgM HDVAg HDV RNA AntiHDVIgM Total HDV YORUM Akut hepatit +/- + Koinfeksiyon - Süperinfek-siyon Kronik hepatit Kronik HBV-HDV

Flaviviridae familyasındandır Zarflıdır RNA virusudur 6 majör grubu vardır (genotip) Genotipler 1-6 Subtipler a,b,c şeklinde gösterilir. HCV 1b interferonla tedaviye dirençlidir.

Oluşan antikorlar koruyucu değildir. %80 kronik hepatit oluşur. Yeni mutantlar predominant hale geçip ALT düzeylerini yükseltebilir. Kronik aktif hepatitlerde HCV kor’una karşı antikorlar pozitiftir. Kronikleşmede immünolojik cevap rol oynar.

Laboratuvar tanısı Serolojik tanı İmmün sitemi baskılanmışlarda antikor saptanamayabilir Akut-kronik infeksiyonlar ayırt edilemez sadece virusla karşılaşma saptanabilir

HCV SEROLOJİK TANI (1) ELISA TESTLERİ 1. Kuşak ELISA testleri ; HCV antikorunun aranmasında bugüne kadar 3 kuşak ELISA testi kullanılmıştır. 1. Kuşak ELISA testleri ; NS 3, NS 4 gen ürününü içermiştir. 2. Kuşak ELISA testleri; kor ve NS3 bölgesinden ek proteinleri içermişlerdir. 3. Kuşak ELISA testleri; NS 5’ten bir rekombinant protein eklenmiştir. ***Serokonversiyonun tespiti 3. Kuşak testlerde 6-8 haftayı bulmaktadır.

Prevalansın düşük olduğu toplumlarda yalancı pozitifliğe yol açabilir. Doğrulama testleri gerekir. Doğrulama testi HCV proteinlerine karşı oluşan antikorları saptar.Bu teste RIBA (Rekombinant İmmunoblot Assay) adı verilir.

HCV SEROLOJİK TANI RIBA TESTLERİ 1. Kuşak RIBA testleri; NS5 proteini eklenmiştir. RIBA : 4 rekombinant protein ile işaretlenmiş nitrosellüloz striplerle inkübe edilmiş serum kullanılır.

Ancak EIA ve RIBA testleri akut ve kronik enfeksiyonları ayırdemez,sadece hastanın HCV ile karşılaştığını gösterir. RIBA ile doğrulama, eğer (+) bulunursa PCR ile HCV-RNA araştırılır RIBA (-) ise EIA sonucu muhtemelen yanlış pozitiftir.

TEST AMAÇ YORUM Hepatit C virüsü antikoru (Anti-HCV) 1. EIA Anti-HCV IgM?      2. RIBA HCV Ag ?  İnfeksiyon olduğunu gösterir, ancak, akut, kronik, ya da iyileşmiş olup olmadığını göstermez. Tüm EIA pozitiflikleri RIBA ya da RT-PCR ile doğrulanmalıdır. Duyarlılık %97’den fazladır. Düşük prevalanslı topluluklarda EIA’in yalancı pozitiflik oranı çok yüksektir. Bulaşmadan sonraki 15 hafta içerisinde hastaların %80’inde anti-HCV’yi saptar. Serokonversiyon geç oluşabilir ve erken yapılan test sonuç vermeyebilir.

DÜŞÜK PREVALANSLI YERLERDE HCV TANISI negatif DUR Anti-HCV ELISA pozitif negatif DUR RIBA anti-HCV Pozitif veya şüpheli negatif negatif DUR HCV RNA’yı tekrarla HCV RNA pozitif pozitif TIBBİ İZLEM Muhtemel HCV

YÜKSEK PREVALANSLI YERLERDE HCV TANISI negatif Anti-HCV için ELISA hayır pozitif Akut infeksiyon şüphesi evet negatif negatif Temastan 1 ve 6 ay sonra HCVRNA ve HCV EIA pozitif HCV RNA pozitif negatif tekrarlayan Yalancı negatif EIA şüphesi pozitif HCV RNA evet hayır pozitif HCV RNA negatif HCV RIBA negatif DUR Konvalesan HCV infeksiyonu DUR TIBBİ DEĞERLENDİRME HCV infeksiyonu Yalancı pozitif EIA

HEPATİT E VİRÜSÜ HEV RNA virusudur.

HEV SEROLOJİSİ Kesin tanı serolojik testlerle konulmaktadır. Akut dönemde Anti HEV IgM antikorları Semptomların başlangıcından itibaren belirlenebilir. İlk dört hafta IgM titresi pik yapar Altı ay içinde kaybolur

Anti HEV IgG antikorları, IgM’den kısa bir süre sonra pozitifleşir Akut fazda yükselen IgG titresi, konvelesan fazda düşer. Anti HEV IgG antikorları genellikle yıllarca kalır

HEPATİT G RNA virusu Flaviviridae

Kendini sınırlayan bir enfeksiyon oluşturur. Enfeksiyonun tanısı viral genomik RNA’nın saptanması ile konur. İyileşmiş HGV infeksiyonunu saptamak için HGV zarf proteini E2’ye karşı antikor aranır.