SOSYAL PSİKOLOJİYE GİRİŞ ve SOSYAL PSİKOLOJİNİN TARİHÇESİ BÖLÜM BİR

Sosyal Psikoloji Nedir? Sosyal ve kültürel ortamdaki birey davranışlarının özelliklerinin ve nedenlerinin bilimsel şekilde incelenmesi Kişinin başka kişilere ilişkin davranışlarının incelenmesi KLASİK BİR SOSYAL PSİKOLOJİ TANIMI: Bireylerin düşünce, duygu ve davranışlarının, başkalarının gerçek, hayal edilen veya gizli varlığından etkileniş tarzını anlama ve açıklama çabası (Allport, 1968) Her sosyal psikolog, sosyal psikoloji kendi çalışma alanına bağlı olarak yapmaktadır. Daha önce ortaya koyulmuş tanımlamalar bugün de geçerliğini korumaktadır. Bu tanımlamaların birine doğru demek yerine birkaçını ele alıp ortak yönlerini bulmak daha faydalı olacaktır.

BU TANIMLARA GÖRE SOSYAL PSİKOLOJİ Toplum içindeki birey davranışı bilimi BU TANIMLARA GÖRE SOSYAL PSİKOLOJİNİN ÇALIŞMA BİRİMİ Birey

Başka Sosyal Psikoloji Tanımları İnsanların sosyal gruplara katılmaları sonucu ortaya çıkan davranış düzenliliklerini incelemesi Çoğunlukla sembolik nitelikteki etkileşimi incelemesi ve organizma-çevre karşılıklı etkileşimini kapsaması Sosyal çevre tarafından kontrol edilen, etkilenen ve sınırlandırılan insan davranışını incelemesi

İKİNCİ GRUP TANIMLARIN ÖZELLİĞİ Vurgunun bireyin davranışından SOSYAL ETKİLEŞİME ve SOSYAL ÇEVREYE kayması Bu tanımlara baktığımızda ise vurgunun bireyin davranışından sosyal etkileşime ve sosyal çevreye doğru kaydığını görüyoruz. Bu iki grup tanım bize farklı şeyleri vurgulasa da ikisinde de sosyal etki ve birey davranışı üzerinde durulmakta ve bireyi ya da davranışlarını sosyal çevre içinde incelemekten bahsetmektedir.

Sosyal Psikolojinin iki akımı Psikolojik Sosyal Psikoloji Sosyolojik Sosyal Psikoloji 1908: 2 sosyal bilimci ayrı ayrı 2 sosyal psikoloji kitabı yazmış Psikolog Sosyolog Yine bir grupta bireyin bir grupta çevrenin vurgulanması sosyal psikolojinin bünyesinde paralel olarak psikoloji ve sosyoloji akımlarının olduğunu göstermektedir. Sosyal psikolojide etkin olan bu iki akım sosyal psi. Bilim dalı olarak başlangıcından beri görülmüştür. Mesela 1908’de …..

Sosyal Psikolojinin iki akımı Psikolojik Sosyal Psikoloji İçten-dışa (bireyden-çevreye) Sosyolojik Sosyal Psikoloji Dıştan-içe (çevreden-bireye) Psikolojik: bireyin davranışını ve bunun nedenlerini sosyal çevre içinde fakat birey düzeyinde anlamak açıklamak. Asıl incelenecek olan birey, onun toplum tarafından etkilenen duyguları, tutumları, güdüleri, öğrenme ve algılarıdır. Bireyin davranışlarını onun nedenlerini toplum içinde incelemek. Sosyolojik: araştırma konusu sosyal çevre ya da grup Kişilerarası etkileşim,iç olaylar değil… Peki sosyolojiden farkı nedir? Sosyoloji olayları toplum düzeyinde inceler…sos.psi araştırma konusu daha dardır: mesela kişi-çevre etkileşimi gibi…

En Genel Şekliyle Sosyal Psikolojinin konusu Birey-Toplum (Grup) etkileşimi Birey ve toplum birbirinden bağımsız düşünülemez…çünkü birey toplum içindedir…toplumun değerleri,normları, kuralları, değerleri, tutumları ise bireyin içinde davranışlarında, yaşayışındadır…

Sosyal Psikolojinin diğer sosyal bilimler arasındaki yeri Kökü: Psikoloji ve sosyoloji Bu disiplinlerin birleşme noktası Sosyal psikolojiye neden ihtiyaç duyulmuştur? Yeni bir bakış açısı Sosyal psikoloji için önemli bir başka sosyal bilim: Antropoloji Bakış açısı kısmını anlat…hem sos. Hem psi. Olmayan ya da kolayca geliştirilmeyen bir görüş şekli getirir. Çünkü psi:daha çok davranışa odaklanıp kişinin toplum içinde yaşadığını önemsemeyebilir. Sos: ise kişilerin bulundukları ortama kişisel özelliklerini getirdiklerini ya da getirebileceklerini birey olana kişinin değerini önemsemeyebilir. BU YÜZDEN SOSYAL PSİ. BU SORUNA CEVAP BULDUĞU İÇİN ÖNEMLİDİR. Örneğin psi: kişisel özellikler hakkında bilgi sağladığı halde liderlik hakkında daha az şey söylemektedir. Çünkü liderlik sadece bireyin değil, grubun davranışını da içermektedir. Antropoloji nedir:ırk bilimi…şekli çizip bir süre konuşabilirim…

Sosyal Psikoloji’ye Yöneltilen Eleştiriler Sosyal psikolojinin herkesin bildiği gerçekleri göstermesi ve bu sebeple önemsiz olması Araştırma sonuçlarının insanları belli amaçlar uğrunda yönlendirmek için kullanılabileceği ve bu sebeple tehlikeli olduğu İki çelişkili eleştiriyle karşı karşıya…

Sosyal Psikolojinin Tarihsel Gelişimi Eski YUNAN felsefesi NEDEN?? Eflatun: insan-toplum ilişkisi Aristo: sosyal etki ve ikna konusu ANCAK, Sosyal psikoloji konusu ve cevaplamaya çalıştığı sorular bakımından eski olsa da, Soruların cevaplarına yaklaşımı, yani bilimsel bir yaklaşımla sorunlara eğilmesi çok da yenidir. Bugün sosyal psikologlar tarafından cevaplanmaya çalışılan sorular eski düşünürler tarafından çalışılmış ve cevapları felsefede aranmıştır… Hatta daha eskilere gidip, hamurabi kanunlarında da sosyal düzenle ilgili maddelerden söz edilebilir. Buna bağlı olarak sos.psi konuları ve soruları insanlık tarihi kadar eski olsa da buna cevap arayışı yöntemi yenidir.

Sosyal Psikolojinin Tarihsel Gelişimi Bilim dalı olarak ortaya çıkışı: 19. yy sonları 17. ve 18. yy daki gelişmelerin sosyal psikolojinin oluşmasına katkısı büyük: İngiliz filozofları Birey-toplum ilişkisi kapsamında, sosyal davranışın dayandığı güdüler Toplum-birey ilişkisi: Bilimsel yaklaşımla değil Kişisel gözlem, sezgi, tahmin, mantığa dayalı Sosyolojinin bir bilim olarak belirmesi Comte “morale positive” sosyal psi. benzeyen bir kavramı geliştirdi… “sosyal kontrat” yani kişi-toplum uyumunu ve sosyal düzeni açıklamaya yönelik bir kavram

Sosyal Psikolojinin Tarihsel Gelişimi Toplum ve toplumsal konuların ön plana çıktığı grup ruhu,grup zihni kavramı vurgulandı Grubun birey üstündeki varlığı, niteliği Karşı Görüş: Sembolik etkileşim görüşü hakim Bireyde sosyal benliğin gelişmesini açıklamaya yönelik Farklı kişiliklere rağmen nasıl insanlar benzer davranışlar gösterek sosyal bir düzen oluşturuyorlar? Diğer Karşı Görüş: Bireyi ve birey davranışını vurgulayan grup psikolojisi diye bir şey olmadığını söyleyen görüş 1920lerde ise: Pozitivizm ve deneysel yöntem Sosyal gerçekle uğraşmaya başladılar Görgül araştırmalar ön planda

Sosyal Psikolojinin Bir Çalışma Alanı Olarak Belirmesi Sosyal psikolojinin başlangıcı olarak kabul edilen tarih: 1908 Sosyal psikoloji adını taşıyan 2 ders kitabı İngiliz psikolog: Mc Dougall Amerikalı sosyolog: Ross

Bu kitaplarda ileri sürülen temel görüşler: Mc Dougall: Sosyal Psikolojiye Giriş Ross: Sosyal Psikoloji Psikoloji bir bilimdir. Güdülenmenin önemi İçgüdü, sosyal davranışın anahtarıdır. (Darwin’in etkisi) Birey ön planda: bu zamana kadar ki sosyal psikolojik düşünce tarzından farklı Grup zihni kavramını kabul etmiş Sosyolojiye grup ve sosyal yapı ile ilgilenir. Taklit, sosyal davranışın anahtarıdır. (Fransız yazar Tarde’nin etkisi) Mc dougall bir psikoloji kitabı yazmışken, ross bir sosyoloji kitabı yazmıştır…

Sosyal Psikolojinin Bir Çalışma Alanı Olarak Belirmesi 1924: F. H. Allport, Sosyal Psikoloji Mc Dougall’ın bireysel yaklaşımını kabul etmiş, grup zihni kavramına karşı çıkmış Davranışçılık akımına uyarak: öğrenilmemiş içgüdü kavramını reddetmiş, sosyal davranışta öğrenmenin önemini belirtmiş Gözlem, iç-gözlem gibi yöntemler yerine DENEY yöntemine ağırlık vermiş Deneysel sosyal psikolojinin ilk örnekleri: Triplett, Moede ve Allport’un gruplarla yaptığı laboratuvar deneyi araştırmaları

Sosyal Psikolojinin Alanının Bilimsel Gelişimi 1920-1930lar arası: Davranışçılık görüşünün yaygınlaşması Deneysel yaklaşıma verilen önem Psikolog kökenli sosyal psikologlar: Sayısal çalışmalara, ölçme ve deney yapmaya önem verme Tutum örneği… Tutum örneği: gerekli kuramsal çalışmalar yapılmadan daha tutum tanımı yapılmadan, tutum ölçmek için çeşitli ölçekler kullanıldı… Sembolik etkileşim kuramı: biyolojik bir varlık olarak doğan insanın nasıl bir sosyal birey olduğunu, ve sosyal birey özelliğinin sosyal düzenin psikolojik temelini meydana getirmesini vurgulamaktadır.

Sosyal Psikolojinin Alanının Bilimsel Gelişimi 1920-1930lar arası Sosyolog sosyal psikologlar ise: Kuram geliştirme çabasında G. H. Mead C. H. Cooley Sembolik etkileşim kuramı Kuramsal görüşün görgül araştırmalarla desteklenmesi eksik Tutum örneği: gerekli kuramsal çalışmalar yapılmadan daha tutum tanımı yapılmadan, tutum ölçmek için çeşitli ölçekler kullanıldı… Sembolik etkileşim kuramı: biyolojik bir varlık olarak doğan insanın nasıl bir sosyal birey olduğunu, ve sosyal birey özelliğinin sosyal düzenin psikolojik temelini meydana getirmesini vurgulamaktadır.

Sosyal Psikolojinin Alanının Bilimsel Gelişimi 1930ların sonları: Sosyolog sosyal psikologlar: kuramsal düzeyde Psikolog sosyal psikologlar: görgül araştırma düzeyinde ilerleme gösterdiler. Birbirleriyle yeterli ilişki yok

Sosyal Psikolojinin Alanının Bilimsel Gelişimi 2. Dünya Savaşı hemen öncesindeki 3 temel gelişme: Kurt Lewin ve öğrencilerinin GRUP DİNAMİĞİ ÇALIŞMALARI Grup yapısı ve sürecini hem kuramsal hem de görgül olarak incelemişler Grup konusunun sosyal psikolojideki biçimlenişine katkıda bulunmuş Zamanın önemli sosyolojik görüşlerini bilen ve özellikle SEMBOLİK ETKİLEŞİM kuramını benimsemiş psikolog neslinin ortaya çıkması Öncüsü: Muzaffer Sherif (1935, 1936): ilk defa laboratuvar ortamında sosyal normların oluşumunu gerçekleştiren ve inceleyen Amerika’da ilk defa endüstri ve devlet fonlarının sosyal psikolojik araştırmalar için kullanılmaya başlanması Sosyal psikolojinin uygulama alanlarını genişletmiş Sosyal psikolojinin niteliğini değiştirmiş Hawthorne çalışmaları: sosyal davranışın incelenmesi Carl Hovland ve ark. çalışması: etkileyici iletişim ilgili laboratuvar deneyi Sos.psi.bugünkü duruma gelmesinde önemli rol oynamıştır… 2. kısım: ne o ne o…allport: bireycilerin yaptığı gibi grup olayını biyolojiye indirmiş ne de ve mc dougall: grup, toplum, kültür kuramcıları gibi grup ruhuna grup olayına soyut bir açıklama getirmiş açıklamaları… 3. Kısım araştırmalar, tutum değişimi kuramına temel sağlıyor…

Sosyal Psikolojinin Alanının Bilimsel Gelişimi Sosyal psikolojinin ilerlemesine katkıda bulunan diğer etkenler: Akademik hayatta davranışçılığın gelişimi, kavram ve yöntem bakımından katkı Sosyal öğrenme kuramı Sosyal-kişisel etkenlerin algıya etkisi: YENİ GÖRÜŞ Kişilik psikolojisindeki gelişmeler Psikanalitik görüşün önyargılı ayırımcı tutumları çözümlemede uygulanması Kamuoyu yoklamalarıyla politik tutum ve bunlardaki değişimin ölçülmesi

Sosyal Psikolojinin Alanının Bilimsel Gelişimi Sosyal psikolojinin ilerlemesine katkıda bulunan diğer etkenler: 1930lardan sonra sosyolojideki çeşitli gelişmeler: Mead ve Cooley’in katkıları (Sembolik etkileşim) Göreli yoksunluk, rol, rol çatışması, statü, yabancılaşma, Gruplara katılarak gözlem yöntemiyle yapılan sosyolojik çalışmalar: doğal grup hakkında bilgi Küçük toplum yapısı ve kültür incelenmesi Tüm bunlar sosyal psikologlara katkı sağlamış…

Sosyal Psikolojinin Alanının Bilimsel Gelişimi Sosyal psikolojinin ilerlemesine katkıda bulunan diğer etkenler: Antropolojide 1930larda başlayan ve 1940ların sonuna kadar devam eden kültür-kişilik akımı, antropoloji ve psikolojinin yakınlaşmasını sağlamış Bu akım içinde psikolojik kavramlar antropologlar tarafından çok fazla kullanılmış 1950lerde bu çok fazla tepki almış ve antropoloji ve psikoloji tekrar birbirinden uzaklaşmış

Sosyal Psikolojinin Alanının Bilimsel Gelişimi Sosyal psikolojinin ilerlemesine katkıda bulunan diğer etkenler: 1930 ve 1940ların antropoloji ve psikoloji ortaklığı sadece belirli konularda kendini göstermiş (Kluckhohn, 1954): Psikanalitik kavramlar Öğrenme psikolojisi kavramları Projektif testler Günümüzde de antropoloji ve psikoloji ortaklıkları görülmekte Kültürler arası araştırmaların artışı (özellikle 1970ler)

Sosyal Psikolojinin Alanının Bilimsel Gelişimi Sosyoloji Antropoloji Psikolinguistik Siyaset bilimi İletişim İktisat Nüfus bilimi Sos.psi psi, sos,ant, ilişkisi dışında listede olan alanlarla ilişkileri özellikle yakın zamanlarda gelişmiş ve bu gelişmeler sosyal psi destek sağlamış…

Sosyal Psikolojinin Alanının Bilimsel Gelişimi ÖZETLE, 1950ler: sosyal psikoloji içinde sosyoloji ve psikolojinin ilk sentezi Newcomb (1950): sosyal psikoloji kitabı Lindzey (1954): 2 ciltlik sosyal psikoloji el kitabı 1950ler de sosyal psikolojik araştırmalar sayıca artmış 1960 ve 1970lerin ki ise sayıca daha da fazla Lindzey’in sosyal psikoloji el kitabı yenilenmiş: 5 cilt halinde basılmış (Lindzey ve Aronson, 1968) 1960larda ders kitapları ve okuma kitapları sayısı da artmış, Paralel bir şekilde, sosyal psikolojik konulara değinen bilimsel dergiler de sayıca ve kapsam bakımından artmış…

1970lerden Günümüze Sosyal Psikoloji Sosyal psikoloji tanımı, çalıştığı temel konular ya da problem açısından yapılmaktadır. Sosyal davranış ya da ele alınan problem Tek seferde (kesitsel) Zaman içinde (boylamsal) incelenebilir Boylamsal inceleme Sosyalleşme ve sosyal gelişim süreci Kesitsel inceleme Sosyalleşmiş kişilerin sosyal ortam içindeki ilişkileri

1970lerden Günümüze Sosyal Psikoloji 1980lerden sonra sosyal psikolojiyi sistematik bir şekilde incelemek pek mümkün değil Yeni ve devam eden bir dönem olması ve içinde bulunduğumuz gelişimi zamanın sağladığı yaklaşımla incelemek biraz zor Son 10 yılda sosyal psikolojik çalışmaların genel olarak ve özellikle Amerika’da çok artması, ana hatlarının belirlenmesinin zor olması

1970lerden Günümüze Sosyal Psikoloji Buna rağmen 1980lerden sonra sosyal psikolojide gelişmeler Bilişsel sosyal psikoloji Amerikalı psikolog A. Anastasia (1992) psikoloji içinde gelişen iki yeni alandan bahsediyor: Yaşam boyu gelişim psikolojisi Kültürler arası psikoloji Sosyal ve psikolojik araştırma ve kuramların uygulamalara yönelmesi Sosyal psikolojik bilgi birikiminin insan refahına hizmet etmesi Ahmetin mehmete tekme atma örneği…bilişselin katkısı… Sağlık, eğitim, endüstri-örgüt psi…çevre sorunları, aile çalışmaları…