TÜKETİCİ HAKLARI

TÜKETİCİ Bir mal veya hizmeti özel amaçlarla satın alarak nihai olarak kullanan veya tüketen kişilerdir. Tüketicinin korunması Tüketicilerin aldığı mal veya hizmetlerin tüketimi sırasında karşılaştıkları sorunların giderilmesidir.

Türkiye’de Ekonomistlere göre; Türkiye’de tüketici yasalarının, tüketicilerin kendi haklarını koruma bilinci gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında oldukça yetersizdir. Türkiye’de yıllardır süren yüksek enflasyon, tüketicinin satın alma gücü ve tüketim malı değerini sürekli değiştirdiğinden yoğun olarak tüketici sorunları yaşanmasına neden olunmuştur.

4077 sayılı “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun” ile tüketici hakları yasal güvence altına alındı. Yasa, ekonominin gereklerine ve kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ilgili, ekonomik çıkarlarını koruyucu, zararlarını tazmin edici, aydınlatıcı ve eğitici önlemler almaya çevresel tehlikelerden korumaya yönelik girişimleri düzenledi.

Yasanın tüketicilere sağladığı bazı haklar Ayıplı Mal Tüketicinin satın aldığı mal hatalı çıkarsa; tüketici ayıplı malın15 gün içinde değiştirilmesi, paranın geri verilmesi, ücretsiz tamir edilmesi ya da ayıbın neden olduğu değer kaybının malın bedelinden indirilmesini satıcıdan isteyebilir. Eğer tüketici “gizli ayıbı” geç fark ederse, satıcıya başvuru süresi, 2 yıla çıkabilir.

Taksitli ve Ön Ödemeli Satışlar Taksitli satışlarda tüketici borçlandığı toplam miktarı önceden ödeme hakkına sahiptir. Tüketici aynı zamanda bir taksit miktarından az olmamak koşuluyla bir veya birden fazla taksit ödemesinde bulunabilir. Her iki durumda da satıcı ödenen miktara göre gerekli faiz indirimini yapmakla yükümlüdür.

Kapıdan Yapılan Satışlar Satıcının evinize ya da işyerinize gelerek yaptığı (1998′de bedeli 6 milyon lirayı aşan) satışlar kapıdan satış olarak adlandırılır. Bu tür satışlarda tüketici bir haftalık tecrübe ve muayene süresi sonunda malı kabul veya hiçbir gerekçe göstermeden reddetme hakkına sahiptir. Satıcı, tüketiciye “cayma bildirim belgesi ”ni vermek zorundadır. Tüketici, bir hafta içinde ürünü “cayma” belgesiyle birlikte elden götürerek, iadeli taahhütlü posta ya da noter aracılığıyla iade ya da ihbar edebilir.

Tüketici Kredisindeki Haklar Tüketicilerin banka veya benzeri finans kurumlarına bir mal ve ya hizmeti satın almak amacıyla tüketici kredisi almak için başvurmaları ile tüketiciler arasında yazılı bir sözleşmenin yapılması ve bu sözleşmenin bir kopyasının tüketiciye verilmesi zorunludur. Taraflar arasında yapılan sözleşmede öngörülen kredi şartları, sözleşme süresi içersin de tüketici aleyhine değiştirilemez.

Etiket Tüketicilere sunulan mal ve hizmetlerin ambalajları üzerine ve kapıya asılan tarifelerde; “üretim yeri, cinsi, satış fiyatı, net ağırlığı” gibi bilgiler yazılmak zorundadır. Etiket ve tarifesi olmayan satıcıların uyarılması, uymayanların belediye ya da ilgili kurumlara şikayet edilmesi tüketicinin görevidir.

Tüketici Hakları Kavramı Tüketici hakları tüketicinin alışverişle ortaya çıkan haklarıdır. Tüketici hakları malın kalitesinde söz verilen süreye kadar dayanıp dayanmamasından tüketicinin isteğinin karşılayıp karşılamaması durumunda ortaya çıkar. Eğer tüketici aldığı mal ayıplı ve kusurlu ise tüketici mal aldığı yere gidip satıcıdan: *Aldığı malı geri vererek parayı alabilir. *Aldığı malı yenisi ile değiştirmesini isteyebilir. *Maldaki ayıbın giderilmesini isteyebilir.

*Ayıp oranında maldan indirim yapılmasını isteyebilir. Tüketici yukarıdaki haklardan herhangi birsini isteyebilir. Tüketici bu haklarını malın teslim tarihinden itibaren 15 gün içerisinde ya da maldaki ayıp gizli ise iki yıl içersin de yukarıdaki haklarını talep edebilir. Tüketici hakları bunlarla sınırlı kalmayıp taksitli satışlarda ve kapıdan satışlarda garanti belgesi satışlarda hakları vardır.

15 Mart Dünya Tüketiciler Günü 15 MART tarihi, Dünya Tüketiciler Günü olarak kutlanmaktadır. Bu günde tüketicilerin bilinçlendirilmesi için seminerler düzenlenmekte, alışveriş merkezlerinde stantlar kurulmakta, radyo ve televizyon programları yayınlanmaktadır.

BÜŞRA UTANAN