TEMEL YAŞAM DESTEĞİ BECERİSİ

Kelimeler Kardiyak arrest=kalp durması CAB -Circulation =Dolaşım -Airway =Hava yolu -Breathing =Solunum Kompresyon=Bası uygulanması Ventilasyon=Havalandırma Defibrilatör/OED(otomatik eksternal defibrilatör)=120-200 J(Bifazik) ve 360 J (Monofazik) şok enerjisi verebilen cihaz

Kelimeler Servikal = Boyun Vertebra= Omur Sternum=göğüs kemiği (kaburgaların gögsün ön tarafında birleşim yerindeki boyundan karına kadar uzanan kemik yapı) Trakeostomi=trakeadan(soluk borusunun ana kısmı) solunum yolu açılması Şoklanabilir ve şoklanamaz ritim: OED’nin uygulanabileceği ve uygulanamayabileceği kalbin atım düzeni

Kelimeler Karotis arter=Şah damarı Brakiyal arter=Kol atar damarı Radial arter=Önkol atar damarı

Kelimeler 112/mavi kod (sağlık birimlerinde kullanılır)= acil sağlık hizmetleri Supin pozisyon=yukarıya bakan pozisyon Ekstremite=Kol ve bacak gibi uzuvlar Abduksiyon=Kol yada bacağın tamamının ya da bir bölümünün vücudun dikey ekseninden yana doğru hareketi Adduksiyon:Kol ya da bacağın tamamının ya da bir bölümünün vücudun dikey eksenine doğru hareketi. Fleksiyon:Vücudun aralarında eklem bulunan iki bölümü arasındaki bükülme hareketi. Fleksiyonda bölümler arasındaki açı giderek daralır.

Kardiyopulmoner resusitasyon (KPR) (Yeniden canlandırma) Hastanın ilk değerlendirilmesinin yanı sıra, göğüs kompresyonları, hava yolu açıklığının ve ventilasyonun sağlanmasını kapsayan uygulamadır. Kardiyak arrestte altta yatan neden geri döndürülünceye kadar, etkili dolaşımın ve solunumun sürdürülmesi hedeflenir. Temel yaşam desteğini eğitim almış herkes uygulayabilir.

Erişkin yaşam zinciri (İlk 3 aşama (112’ye haber verme, KPR, defibrilasyon) temel yaşam desteği olarak anılır)

İŞLEM BASAMAKLARI Hasta ile karşılaştığınızda çevre ve kendi güvenliğinizi kontrol ediniz. Hastanın servikal vertebra yaralanma ihtimalini göz önünde bulundururak, sarsmadan sert bir zemine sırtüstü yatmasını sağlayınız. Hastanın yan tarafına geçiniz.

4. Omzuna elinizi koyarak hafifçe sarsınız. Yüksek sesle “Nasılsınız 4. Omzuna elinizi koyarak hafifçe sarsınız. Yüksek sesle “Nasılsınız? İyi misiniz?” soruları ile hastanın bilinç durumunu kontrol ediniz.

Bilinç Kontrolü (Omuzlara dokunarak ve sözlü uyaran ile) İYİ MİSİNİZ? Bilinç Kontrolü (Omuzlara dokunarak ve sözlü uyaran ile)

5. Cevap aldıysanız şikâyetini sorarak 112 acil’i telefonla arayınız 5. Cevap aldıysanız şikâyetini sorarak 112 acil’i telefonla arayınız. Cevap alamadıysanız veya iç çekme şeklinde solunum varsa öncelikle kalple ilgili sorun düşünüyorsanız önce 112’yi arayınız. Defibrilatör alınız yok ise ve mümkünse 2. bir kişiyi defibrilatörü alması için gönderiniz.

112’yi arayin Defibrilatör getirin

6. 112’deki görevliye olayla ilgili uygun bilgi veriniz. Acil durumun adresini (sokak, bina, kat, daire numarası vb…) ve telefon numarasını bildiriniz. Olayın niteliğini (kaza, kalp krizi, felç vb) bildiriniz. Yardıma ihtiyacı olan kişi sayısını, durumu ve hangi yardımın uygulandığını bildiriniz. 112 görevlisi telefonu kapatmadan siz kapatmayınız.

DOLAŞIMIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE SAĞLANMASI (CAB) CIRCULATION Nabız kontrolü: Erişkinlerde karotis arterden, çocuklarda ise brakiyal arterden hızla yapılır. Nabız var ise: Her 5 sn’de 1 soluk veriniz ve hastayı derlenme pozisyonuna alınız. 2 dk’da bir nabzı kontrol ediniz. Nabız yok ise: 30 göğüs kompresyonu-2 soluk, kardiyopulmoner resusitasyon (KPR)’a başlayınız.

ŞAHDAMARI KÖPRÜCÜK KEMİĞİ ATARDAMARI ÜSTKOL ATARDAMARI KASIK ATARDAMARI ÖNKOL ATARDAMARI BİLEK ATARDAMARI

Vücutta Nabız Alınabilen Bölgeler

HAVA YOLU AÇIKLIĞININ SAĞLANMASI (CAB) AIRWAY Elinizle hastanın alt çenesini açarak yabancı cisim kontrolü yapınız. Yabancı cisim görülüyorsa, 2. parmağınıza bir sargı bezi ( kumaş parçası) sarıp yabancı cismi sıyırarak (süpürme hareketi) çıkarınız.

A(Airway) Nefes yolu açılması

HAVA YOLU AÇIKLIĞININ SAĞLANMASI (CAB) AIRWAY Hastanın solunum yapıp yapmadığını kontrol ediniz. (Bak-Dinle-Hisset)

Solunum kontrolü, B(Breathing) Bak-Dinle-Hisset

HAVA YOLU AÇIKLIĞININ SAĞLANMASI (CAB) AIRWAY 3. Travma olmayan hastalarda hava yolunu açmak ve tıkayan dili kaldırmak için baş geri çene ileri (Head Tilt-Chin Lift) manevrası uygulayınız ( bilinci kapalı hastalarda hava yolunu tıkayan neden genellikle dilin geriye düşmesidir). Bir elinizi hastanın alnına, diğer elinizi alt çenenin ön kısmına koyarak hastanın başını geriye, çeneyi ileri doğru itiniz.

Boyun extansiyonu çene kaldırılması (Head Tilt-Chin Lift)

Hava Yolunun Açılması

4. Travmalı durumlarda ise dili kaldırmak için çene itme (Jaw Thrust) manevrası uygulayınız. Hastanın baş kısmına geçerek, her iki elinizi alt çenenin köşelerine yerleştirmek suretiyle, çeneyi öne ve yukarı doğru itiniz.

Çene asılması (Jaw Thrust) sadece sağlık personeli yapmalıdır.

5. Bu pozisyonda solunum basamağına geçiniz.

Kurtarıcı soluk

SOLUNUMUN DEĞERLENDİRİLMESİ VE SAĞLANMASI (BREATHING) (CAB) Hastanın solunumu yok ise: Ağız, burun veya açılmış ise trakeostomiden 1 saniyenin üzerinde 2 etkili (göğüs kafesini kaldıracak biçimde) soluk veriniz. Hastanın burun delikleri kapatınız, çenesini öne yukarı çekerek ağzının açılmasını sağlayınız, hava geçisine izin veren bir bez parçası hastanın ağzına kapatınız ve derin bir nefes alıp, hastaya veriniz. Diğer yöntemde ise, hastanın alt çenesini alttan destekle kapatarak havayı hastanın burnundan nefesle veriniz. Etkin bir solunum için göğüs kafesinin hareketlerini izleyiniz. Kompresyon/Ventilasyon oranını 30/2 olacak biçimde sürdürünüz. İleri hava yolu desteği sağlandığında ise kompresyonlardan bağımsız olarak 6 sn’de 1 soluk veriniz.

Etkin bir solunum için göğüs kafesinin hareketlerini izleyiniz.

DEFİBRİLATÖR KULLANIMA HAZIR İSE Ritmi kontrol ediniz. Şoklanabilir ritim var ise 1 şok veriniz. 2 dk KPR uygulayınız ve sonrasında ritmi tekrar kontrol ediniz ve gerekiyorsa işlemi tekrarlayınız.

Defibrilasyon

Defibrilasyon

2. Şoklanamaz ritim var ise 2 dk KPR uygulayınız ve sonrasında basamak 8’e dönünüz ve aynı basamakları tekrar ediniz.

KARDİYOPULMONER RESUSİTASYON (KPR) Hasta sert bir zeminde sırt üstü düz yatar pozisyona getirilir. Göğüs kompresyonu; göğüs kemiğinin (sternum) 1/2 alt kısmına bir elinizin el ayasını yerleştiriniz, diğer elinizi bu elin üzerine koyunuz. Dirseklerinizi kırmayınız( dik tutunuz).

KARDİYOPULMONER RESUSİTASYON (KPR) 3. Ağırlığınızı, vücudunuz bir bütün olarak hareket edecek biçimde kollarınıza veriniz (sternum 5 cm inecek kadar ritmik basınç uygulanmalıdır).

Uygun göğüs basısı

4. Pozisyonunuzu kaybetmeden göğüs kafesinin gevşemesine izin veriniz (göğüs kompresyonunu dakikada 100 olmalıdır). Kompresyonlar arasındaki süreyi mümkün olduğunca kısaltın ( mümkünse kompresyon yapanları 2 dk’da bir değiştiriniz)  

CPR (Asistan Oryantasyon Eğitimi - 2011 Erişkin Temel Yaşam Desteği CPR (Asistan Oryantasyon Eğitimi - 2011 Erişkin Temel Yaşam Desteği. Türkiye Acil Tıp Derneği sunumundan alınmıştır.)

4. 30 göğüs kompresyonu, 2 soluk verme şeklinde kardiyopulmoner resusitasyon uygulayınız.  

30 KALP MASAJI 2 SOLUNUM 30 KALP MASAJI / 2 NEFES

5. 5 tur tamamlanınca, hastayı tekrar değerlendiriniz 5. 5 tur tamamlanınca, hastayı tekrar değerlendiriniz. Yaşam bulgusu yok ise kardiyopulmoner resusitasyona devam ediniz. Yaşam bulguları varsa hastayı derlenme pozisyonuna alınız.  

Dolaşım ve solunumu yeterli, ancak bilinci kapalı bireylerde; havayolunu açık tutmak ve aspirasyon riskini azaltmak için derlenme (koma) pozisyonu verilir.

DERLENME (KOMA) POZİSYONU Dolaşımı ve solunumu etkili ancak bilinci kapalı bireylerde uygulanır. Havayolunu açık tutmak ve aspirasyon riskini azaltmak için uygulanır.

DERLENME Dolaşımı ve solunumu mevcut ama bilinç durumu iyi olmayan hastayı sırt üstü pozisyonda yatırınız. Hastanın sağ yanına geçiniz. Hastanın, sol kolu boynunun önünden geçecek biçimde, sol elini sağ yanağın altına yerleştiriniz. Sağ kolunu 90 derece yana doğru açınız. Hastanın sol bacağını dizden katlayınız.

5. Sol elinizle hastanın omzundan, sağ elinizle kalçasından tutarak kendinize doğru hastanın sol dirseği ve sol dizini yere temas edinceye kadar çeviriniz. 6. Hava yolunun açıklığını, solunumu ve dolaşımını tekrar kontrol ediniz. 7. Hastada solunum ve dolaşım bulguları yoksa tekrar sırt üstü yatırarak kardiyopulmoner resusitasyona başlayınız. 8. Ambulans gelinceye kadar bu pozisyonda bekleyiniz. Aynı pozisyon 30 dakikadan fazla sürerse, hastayı önce sırt üstü hale getiriniz ve karşı taraf için aynı işlemi yapınız.

Diğer elini el sırtı hastanın yanağına gelecek şekilde dayayın Hastayı supin pozisyona getirin, kendi tarafınızdaki kolunu abdüksyona, dirseği 90 derece fleksiyona getirin Diğer elini el sırtı hastanın yanağına gelecek şekilde dayayın Karşı taraftaki dizi fleksiyona getirin, hastayı omuz ve dizinden kavrayarak kendinize doğru çevirin Derlenme pozisyonunun önden görünüşü, hastayı tekrar tekrar değerlendirin

Erişkin temel yaşam desteği algoritması Sağlık personeli olmayanlar için

Erişkin temel yaşam desteği algoritması Sağlık personeli için yaşam desteği algoritması Yanıtsız hasta Solunum yok ya da anormal (gasping) 112’yi ara Defibrilatör getir İkinci bir kurtarıcı varsa arama ve getirme işini yapabilir Nabız kontrolü yap (10 sn) 5-6 sn’de bir 1 soluk ver Her 2 dakikada bir nabız kontrolü yap 30 KOMPRESYON: 2 SOLUK olacak şekilde KPR’ye başla OED/Defibrilatör gelince: Ritmi kontrol et Şoklanabilir ritim mi? 1 şok ver Hemen KPR’ye başla, 5 tur/2 dakikada bir ritmi ve nabzı kontrol et KPR’ye devam et, 5 tur/2 dakika da bir ritmi ve nabzı kontrol et Nabız var Nabız yok Şoklanabilir ritim değil Şoklanabilir ritim Etkili KPR için, Dakikada 100 bası Kompresyon derinliği en az 5 cm Her kompresyon sonrası göğsün geri gevşemesine izin ver Göğüs kompresyonlarına minimum ara ver Aşırı ventilasyondan kaçın

Bebek ve çocuklarda uygulama

Heimlich manevrası Bilinç açık, solunumu sıkıntılı hastada; yabancı cisim cisim aspirasyonundan şüphelenilir. Hastaya "boğuluyor musunuz" diye sorulduğunda ses çıkaramıyorsa Heimlich manevrası uygulanır veya her iki skapula arasına sertçe el ayasıyla birkaç kez vurulur. Bilinç kapanırsa KPR'ye başlanır.

Heimlich manevrası (Asistan Oryantasyon Eğitimi - 2011 Erişkin Temel Yaşam Desteği. Türkiye Acil Tıp Derneği sunumundan alınmıştır.)

Bebeklerde yabancı cisme bağlı olarak solunum yolu tam tıkanmışsa dönüşümlü olarak “Sırt Vuruşu” ve “Göğüs Basısı” yöntemi uygulanır. Bebeğin bilinci yerinde ise yüzüstü pozisyonda ön kol üzerine yatırılır. Bebek bu pozisyonda iken elin topuk kısmıyla skapulalar arasına çok hafif olmayacak şekilde beş kez vurulur. Bebek, diğer kolun üzerine sırt üstü ve başı hafif aşağı gelecek şekilde tek hamlede çevrilir.

Çocuklarda müdahale (Güleç A. M, Akkaya M, Önen G, Çelik K, T. C Çocuklarda müdahale (Güleç A. M, Akkaya M, Önen G, Çelik K, T.C. Sağlık Bakanlığı Ankara İl Sağlık Müdürlüğü. Acil ve Afetlerde Sağlık Hizmetleri Şube Müdürlüğü. Temel İlkyardım Uygulamaları Eğitim Kitabından alınmıştır.)

Yabancı cisim çıkmış mı bakılır, görülüyorsa bir hamlede alınır Yabancı cisim çıkmış mı bakılır, görülüyorsa bir hamlede alınır. Yabancı cisim çıkmamışsa iki parmakla göğüs kemiğinin alt kısmına iki parmakla beş kez aşağıya ve ileriye doğru bası uygulanır. Her saniyede bir bası yapılmalıdır. Yabancı cisim çıkana kadar 5 sırta vurma, 5 göğüs basısı işlemine dönüşümlü olarak devam edilir Bebeğin bilinci kapalı ise ya da tam tıkanmalarda ilk yardım sırasında bebeğin bilinci kapanırsa; Bebek, desteklenerek dikkatlice yere yatırılır (yabancı cisim çıkmasa da). Zaman kaybetmeden cardiyopulmoner resüsitasyona (CPR) başlanır.

Çocuklarda müdahale (Yabancı Cisme Bağlı Solunum Yolu Tıkanmaları Çocuklarda müdahale (Yabancı Cisme Bağlı Solunum Yolu Tıkanmaları. Milli Eğitim Bakanlığı Ankara 2011 kitabından alınmıştır.) 1-8 yaş çocukların boyuna göre diz üstü veya ayakta durulur

Defibrilasyon

Akış şeması Kardiyak Arrest VF NEA Nabızsız VT Asistoli Ventriküler Fibrilasyon NEA Nabızsız Elektriksel Aktivite Nabızsız VT Nabızsız Ventriküler Taşikardi Asistoli = Defibrilasyon Kullanılan Ritimler

Arrest ritimleri Ventriküler Fibrilasyon Nabızsız VT Nabızsız Elektriksel Aktivite Asistoli

Kritik Soru Şoklanabilir bir ritm Şoklamaya gerek yok

Kaynak ve resimler: Türkiye Acil Tıp Derneği American Heart Ass. İLCOR Adam.com Basic Life Support=BLS) CPR. Sağlık dökümanları.com/dokumanlar/Bls-cpr-egitimi.ppt.sunumu Milli Eğitim bakanlığı Sağlık bakanlığı