LEVREK YETİŞTİRİCİLİĞİ 1. GİRİŞ Su ürünleri yetiştirme teknolojisinin gelişimi ile beraber levrek kültürü üzerindeki çalışmalarda yoğunlaşmıştır. Ülkemizde önceleri çipura balığının besiye alınması ve daha sonrada larva üretimine geçilmesini takiben, levrek larvalarının kültür çalışmalarında yoğun artışlar gözlenmiştir. İlk defa Fabre-Domerque (1905) tarafından levreklerin yapay yolla üretilebileceği bildirilmiş olup, Barnabé (1971) levreklerin hormon müdahelesi ile kontrol altına alınabileceğini rapor etmiştir. Aynı araştırmacı (1972) levrekleri jüvenil hale kadar getirmeyi başarmış ve bugün Avrupa ülkelerinde yumurtadan pazar boyuna kadar geniş bir endüstri kolu haline gelmesine öncülük etmiştir. Ülkemizde ise levrek larva yetiştiricilik çalışmaları 1984 yılında özel bir işletme ve E.Ü. Su Ürünleri Fakültesi'nde başlamıştır. 1980'li yılların sonunda üretimlerini binli rakamlar ile ifade eden akuakültür tesisleri günümüzde yıllık larva üretimlerini milyonlara dayanan rakamlar ile ifade etmektedirler. Levrek larva üretiminde sağlanan bu gelişim, yeni türlerin aquakültürüne de öncülük etmektedir.

SİSTEMATİKTEKİ YERİ VE BİYOLOJİSİ : Phylum : Vertabrata Subphylum : Pisces Classis : Osteichthyes Subordo : Percoidei Familia : Serranidae Genus : Dicentrarchus Species : labrax LEVREK(Dicentrarchus labrax, L. 1758)

Levrek balığının ege denizindeki yayılımı daha çok kıyı sularda yer alan dalyanlarda,sahile yakın acısu göllerinde ve nehir ağızları civarında olmaktadır. Yıl boyunca çeşitli derinliklerde bulunan levrek balığı,sonbahar ve kış aylarında özellikle kayalık littoral bölgede fazlaca av vermektedir.Tipik yırtıcı (karnivor) olan bu balıklar Atlantiğin bir kısmı ile Akdeniz’de yayılım gösterir. Operculum ve preoperculum üzerinde diken çıkıntılar mevcuttur .Operculum üzerinde sikloid,vücut üzerinde ktenoid pullar bulunur.Renk dorselde koyu gri_esmer,ventralde beyazdır.Maksimum boyu bir metre kadardır. Besi olarak en fazla küçük balıkları bilhassa sardalya’yı tercih ederler.İkinci olarak Decopod krustaselerden Cacinus sp.crangon sp.Macroppipus sp.türlerini yerler . Bir littoral bölge balığı olup,sıcaklığa ve tuzluluğa olan toleransı nedeniyle aha çok lagünlerde ve nehir ağızlarında bulunurlar.Ülkemizi çevreleyen tüm denizlerde bulunmasına ve avlanmasına karşın son yıllarda Doğu Karadeniz’de kayda değer bir miktara rastlanmamıştır. 20cm

ÇEVRESEL FAKTÖRLER: Sıcaklığın Etkisi: Tuzluluğun Etkisi: Üst Öldürücü Limit : 34 °C Alt Öldürücü Limit :1 °C Optimum Büyüme Sıcaklığı :22_24 °C Büyümenin Durduğu Sıcaklık:7-10 °C Yumurta Döllenme Sıcaklığı:15 °C Tuzluluğun Etkisi: Üst Limit:%0.5 Alt Limit:%05

ÜREME VE ÇOĞALMASI: Prelarva: Postlarva: Yumurtlama,Akdeniz de Ocak Mart aylarındadır.Yumurtalar küresel, vitellus homojen ve yumurta çapı Akdeniz’de 1.15-1.16mm kadardır.Yağ damlası çapı ise 0.33-0.36 mm civarındadır.Embriyoda siyah pigmentler vardır.Daha sonra sarı pigmentler oluşmakta ve embriyo yağ damlası ve vitellus üzerinde görülmektedir.Siyah pigmentlerin büyük oluşuyla türün yumurtaları diğerlerinden kolayca ayırt edilir. Prelarva: Yumurtadan çıkan larvalar başlangıçta 3,5-4mm boylarındadır.Yağ damlası vitellüsün arka tarafında ve ventrale yakın yer alır.Anüs,13-14 miomer hizasında ve takriben total boyun yarısından biraz geridedir.Sarı ve siyah pigmentler hem embriyo,hem vitellus ve hemde yağ damlası üzerinde dağınık olarak bulunur. Postlarva: Vücut genel olarak ince uzun olup baş yüksek değildir.Anüs,total boyun ortasında yer alır.Tek yüzgeçlerin oluşumu 10-11mm boyda başlar ve 16-17 mm boya erişinceye kadar devam eder.Pigmentasyon sarı ve siyahtır.Canlı halde pigmentler kahverengimsi sarı renkte görünür.Önceleri bütün pigmentler kahverengimsi sarı renkte görünür.Önceleri bütün pigmentler vücudun venralindedir.Kaudal yüzgecin kaidesinde sarı ve siyah pigmentlerin teşkil ettiği 2 leke karakteristiktir.

YETİŞTİRİ TEKTİKLERİ: Levrek yavrularının doğadan yakalanıp elle beslenme sonucu Pazar boyuna eriştirilmesi olan besiciliği haricinde yumurtadan Pazar boyuna kadar olan kontrollü koşullardaki bu alandaki ileri teknoloji ve titiz çalışma sonucu mümkündür.bu amaçla kurulan Akuakültür sistemlerinde laboratuar koşullarında besin zinciri oluşturularak levrek larvaları fingerling(parmak büyüklüğünde balık yavrusu)getirilebilir.Bu sistemler çeşitli kademelerden oluşur. ANAÇ ELDESİ VE YUMURTLAMA: Doğadan yakalanan genç bireyler anaç hale gelene kadar beslenebilir.Doğadan yakalanan anaçlar 1 ay adaptasyon havuzlarında tutularak ekolojik uyumları sağlanır.3 yaşındaki anaç balıklar palet yem ve canlı yemle beslenerek kondisyon kazandırılır.Stresten uzak tutularak havuzlara alınırlar. Levrekler doğada dişiler olgunlaşınca yumurtalarını taşlara sürtme yoluyla çıkarabilirler erkek bireylerde dış döllenmeyle döllerler. Kapalı sistemlerde döllenme belli hormanlar ile döllenme mevsimi saptırabilinir.Ayrıca sağma yöntemiyle veya hormon uygulanarak yumurtlama sağlanabilir.salanite%037-38 döllenme temparatürü 11,5-12,5 °Cdir.Balık yoğunluğu 3,5k/m3 dür.

YUMURTA SAĞIMI

HORMON UYGULANMASI: Yumurtlamayı çabuklaştırmak için ,dorsal yüzgeç kaidesine intramuskular(Human Chronic Gonadotrophine) enjekte edilebilir (KATAVİC-REGNER.1982) 48 saat aralıklar ile 2 seri enjeksiyon yapılır.Balıktaki yumurta olgunluğunu tespit için pipet yardımıyla vakumla alınan yumurtaların çapı ölçülebilir. Hormon enjeksiyonu üzerine çalışmış bir çok araştırmacı farklı değerler öne sürerler. *hormon enjeksiyonu ile elde edilen yumurtaların sayısı doğal olarak elde edilenlerden daha azdır.(ALES-SIO,1973;BOULINEAU 1974) *Sayısal farklılıklardan başka yumurta çaplarında değişiklik gösterir.Hormon uygulaması sonucu yumurta çapları daha büyük olduğu görülür.

YUMURTA ELDESİ VE DÖLLENME: Kullanılacak yöntem tartışma konusudur.KATAVIC(1980)’e göre abdominal baskı ile elde edilece yumurtaların nitelikleri genelllikle zayıftır. Hormon enjeksiyonu ile yumurtlamaya hazır hale gelen balıklardan abdominal baskı ile yumurta alınır.Rahat çalışmak ve stresi azaltmak için küçük dozlardaki anestezikler kullanılabilir.Bayılan anaçlardan olgun durumdaki dişinin yumurtaları içinde az miktarda deniz suyu bulunan cam kaba konur.hemen sonra 3 erkek balığın spermleri yine abdominal baskı ile sağılarak kap içine ilave edilir .90dk bu şekilde tutulduktan sonra %0.37.5 tuzluluktaki filtre edilmiş deniz suyuna alınır.

Yumurtaların Kuluçkalanması: Yumurtaların kuluçkalanması için dizayn yönünden farklı inhibitörler geliştirilmiştir.BARNABE’nin 1970 yılında ortaya koyduğu silindirik konik şekilli buna uygundur.Konik kısmın dibinde yapılan havalandırma yumurtalar pelajik şekilde dağılmasını sağlar. Larval Yetiştiricilik: Lavral evre yumurtanın açılması ile başlar.yumurtadan yeni çıkmış canlıya prelarva denir.Ağız ve anüs kapalıdır.Beslenme, vitellüs kesesinin absorblanmasıyla gerçekleşir.Vitellüsün kesesinin tükenmesi sıcaklıkla doğrudan ilişkilidir,ve sıcaklık yükseldikçe vitellüs absorbsiyonu artar.Vitellüsün absorbsiyonundan sonra postlarva evresi başlar.organların oluşumuna kadar devam eder.bu evrede beslenme dışarıdan alınan besinle olur.Pulların oluşumu ile postlarva sona erer ve jüvenil evre başlar.Larval dönem ve gençlik evresi 90 gün sürer.

Kuluçkalanmadan sonraki larvaların boyu 3. 1-3 Kuluçkalanmadan sonraki larvaların boyu 3.1-3.7 mm arasındadır ve vitellüs kesesi elipsoidtir.Larvalar özenle 15 birey/lt oranında tanklara transfer edilebilir.ilk 10 gün su yenilenmesi yapılmaz.İlaçlanma yapılmasında yarar vardır.ışıklanma gün peridiyodunda yapılır.Sıcaklık sabit tutulur. Vitellüs tüketiminden sonra larvalar su sütununa homojen yayılır.bu evre yumurtadan çıktıktan 3. günde başlar.Bu andan itibaren verilecek besinlerin kültürü ayrı olarak yapılır(ALG- ROTİFER -ARTEMİA) İlk larval dönemde yaşama oranı %80 olmakla beraber beslenme evresine geçişle birlikte ölümler başlar.bu evre çok kritiktir.besinlerdeki değişiklikler tüm larvaların yok olmasına sebep olabilir. Genç bireylerin yetiştiriciliği,lagünlerde valikültür sistemiyle ve denize yüzer ağ havuz tekniğiyle başarıyla uygulanabilir.

LEVREK HAVUZ SİSTEMİ

LEVREK KAPALI HAVUZ TEKNİĞİ

LEVREK DENİZDE ÜRETİM TEKNİĞİ