Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey Jeotermal Bölge Isıtma Sistemlerinde Kavramsal Planlama Umran Serpen FWC BENEFICIARIES LOT 4 Enerji ve Nükleer Güvenlik EuropeAid/127054/C/SER/multi “Doğrudan Jeotermal Enerji Kullanımına İlişkin İller Bankası’nın Kurumsal Kapasitesinin Güçlendirilmesi için Teknik Yardım” Proje EXERGIA S.A. tarafından yürütülmektedir ( Konsorsiyum üyesi )

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey JEOTERMAL BÖLGE ISITMA SİSTEMİ PROJESİ • KAVRAMSAL PLANLAMA • UYGULAMA PROJESİ • UYGULAMA • TEST VE İŞLETMEYE ALMA • İŞLETME

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey KAVRAMSAL PLANLAMANIN ÖNEMİ PLANLAMA UYGULAMA İŞLETME BİR PROJEDE KALİTE VE MALİYETİ ETKİLEME GÜCÜ

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey KAVRAMSAL PLANLAMA TEKNİKFİZİBİLİTE EKONOMİKFİZİBİLİTE POLİTİKFİZİBİLİTE

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey • jeotermal akışkan sıcaklıkları • jeotermal akışkan debileri • jeotermal akışkanın kimyasal yapısı • üretim ve re-enjeksiyon kuyularının sayısı • kuyu karakteristiklerinin-kuyu üretim re- enjeksiyon testleri sonuçları • saha ve kuyuların topoğrafik yapısı

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey Rezervuar performanslarının (uygun teknikle) belirlenmesi devlet tarafından finanse edilmelidir: • Bu sistemler (uygun ısıl konforun yaratılması, çevresel yanma emisyon kirliliğinin azaltılması nedenleriyle) devletin görevlerinden biri olan toplum sağlığının korunmasına önemli katkılarda bulunmaktadır. • Jeotermal bölge ısıtma sistemleri, gerek planlama ve yatırım aşamasında gerekse işletme aşamasında istihdam ve katma değer yaratan işletmelerdir. Devlet için vergi anlamında gelir kaynağıdır. • Bu sistemlerin işletilmeye başlanılması ile ithal edilen enerji kaynakları için ödenen dövizden tasarruf edilmektedir. Bu tasarrufun toplum açısından hem doğrudan (döviz maliyetinden tasarruf edilmesi) hem de dolaylı (tasarruf edilen dövizin başka gereksinimler için kullanılması) faydası söz konusudur.

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey • tipik iklim yılı için 365 gün x 24 saat dış sıcaklık ortalamaları • ısıtma tasarım sıcaklığı

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey • Binaların, – Oturma alanları – Kat sayıları – Kat yüksekleri – Konut sayıları – Konut kullanım alanları – Konut değilse kullanım cinsi Ada büyüklükleri-yüzölçümleri • Adada var olan binaların toplam oturma alanı • Adada var olan binaların toplam kullanım alanı • Adada gelecekte olan yeni yapıların, imar iznine bağlı olarak ilgili büyüklüklerinin tahmini değerleri • Bölgenin büyüklüğü-yüzölçümü • Bögede var olan binaların toplam oturma alanları • Bölgede gelecekte olan yapılaşmaya ait toplam oturma alanları

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey Şirketimiz, ekonomik ve çevre dostu olan jeotermal enerjiyi toplumumuzun daha geniş kesimine ulaştırmak amacıyla yeni ısıtma bölgeleri oluşturmak için çalışmalara başlamış bulunmaktadır. Ülkemizin doğal kaynağı olan bu temiz enerjinin sizlere daha sağlıklı ulaştırılması tarafınızca isteniyor ise aşağıdaki anketin tam ve doğru olarak doldurulmasını rica eder, sağlık ve esenlikler dileriz. Saygılarımızla Balçova Jeotermal Enerji SAN. ve TİC. LTD. ŞTİ 1. Adres Bilgileri Ad / Soyad / Tel: Daire sahibi Ad / Soyad / Tel(Kendisi ise boş bırakılacak) Mahalle : Sokak : Apartman Adı / No : Kat : Zemin  Çatı katı  Zemin Kat Daire No : Apartmandaki Daire Sayısı : Apartmanın Yöneticisi :(varsa Ad / Soyad / Tel) 1.Eviniz kaç metrakere? (Tapu kaydına göre) 1. Isınma ihtiyaçlarınızı karşılamada hangi yöntemi kullanıyorsunuz ? (A) Kat Kaloriferi(LPG / Fuel-Oil ) (B) Merkezi Sistem ile (Kömür / Fuel-Oil / LPG (dökme) ) (A)Soba (Odun / Kömür / Elektrik ) (B)Klima (F) Diğerleri – Belirtiniz : EK 1

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of TurkeyİSTERİM89ÖDERİM74 UYGULAMA? EN KÖTÜSÜ ?

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey FİNANS • KAMU – BELEDİYE – İL ÖZEL İDARELERİ • KREDİ – İÇ – DIŞ • KULLANICI

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey Teknik fizibilite Sistem tasarımı Yatırım maliyeti analiz İşletme Maliyeti analizi Ekonomik fizibilite Politik fizibilite

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey Sistem tasarımı 1.S istem ısı yükünün bulunması 2.E nerji transfer sisteminin belirlenmesi 3.J eotermal akışkan üretimi planlaması 4.E nerji transfer merkezlerinin ve akışkan dağıtım şebekelerinin planlanması 5.O tomasyon: Gözlem ve kontrol sistemlerinin tasarımı –G–Gözlem ve Veri Toplama: •R•Rezervuar karakteristikleri (Ri): •B•Bölge ısıtma sistemi işletme parametreleri (Bi) •İ•İklim verileri (Ci) –K–Kontrol:

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey kademesiz

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey Tek kademeli

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey İki kademeli

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey Tablo 3: Jeotermal bölge ısıtma sistemleri yatırm grupları maliyet tablosu. NoYatırım grupları 1 Jeotermal saha geliştirme yönetimi, üretim ve re-enjeksiyon performans projesi 2Yüzey ve derin arama çalışmaları 3 Üretim ve re-enjeksiyon kuyuları delinmesi (üretim ve re-enjeksiyon testleri dahil) 4Kavramsal planlama projesi 5Kamulaştırma bedelleri 6Bölge ısıtma sistemi uygulama projesi 7Üretim kuyuları, kuyu başı ekipmanları ve tesisleri 8 Üretim ve re-enjeksiyon ağı (jeotermal akışkan toplama ve basma hatları: borular, izolasyon, vanalar ve varsa booster pompaları ile birlikte)

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey 9 Isı transfer ve akışkan pompalama merkezleri (ısı değiştirgeçleri, pompalar, vanalar, yardımcı ekipmanlar) 10 Bina altı sistemlerine girişe kadar kent içi dağıtım şebekesi (borular, izolasyon, vanalar, kaçak kontrol sistemleri 11Gözlem ve kontrol otomasyon sistemi, yazılımları 12Bina altı donanımları (eşanjörler, kontrol ekipmanları) 13Bağımsız kontrol hizmetleri 14 İşletme yapıları (ısı merkezleri binaları, lokal ekipman binaları, yönetim merkezi, yardımcı tesisleri, vs.) 15 İşletme yardımcı araç ve gereçleri (taşıma ve iş araçları, yardımcı ekipmanlar: kompresörler, jeneratörler, vs.) 16 Elektrik güç sistemleri (gerekli yerlere enerji sağlayacak hatlar ve donanımlar: trafolar, vs.) 17 İşletme yönetim araç ve gereçleri (bilgisayarlar, ofis donanımları, vs.) 18işletmeye alma ve test hizmetleri

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey Tablo 4 : Jeotermal bölge ısıtma sistemleri işletme maliyeti bileşenleri. Noİşletme maliyeti bileşeni 1Enerji – Elektrik maliyeti 2 Kimyasal madde maliyeti (inhibütör, su arıtma kimyasalları, korozyon önleyici kimyasallar,vs.) 3Personel maliyeti 4Bakım, onarım ve yenileme maliyetleri 5Amortisman maliyeti 6Yönetim Maliyeti 7Genel giderler 8Jeotermal saha ve su kullanım bedeli, sabit rüsum ve harçlar 9Besi suyu maliyetleri

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey KAVRAMSAL PLANLAMANIN SONUÇLARI - 1 • Jeotermal saha bilgileri: – Jeotermal saha hakkında yapılmış yüzey ve derin arama çalışmalarının sonuçları – Sahada mevcut üretim kuyuları – Jeotermal akışkan üretim sıcaklıkları – Üretim debileri – Sahada mevcut re-enjeksiyon kuyuları – Üretim ve re-enjeksiyon performans tahmini

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey KAVRAMSAL PLANLAMANIN SONUÇLARI - 2 • Bölgesel iklim verilerinin(mevcut değilse) analizi – Isıtma yükü tasarım sıcaklığı – Isıtma sezonu uzunluğu – Isıtma sezonu boyunca saatlik ortalama sıcaklıklar – Aylık ortalama sıcaklıklar – Günlük ortalama sıcaklıklar

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey KAVRAMSAL PLANLAMANIN SONUÇLARI - 3 • Bölge jetermal enerji kullanım alanları parametreleri: – Konfor ısıtması yapılacak alanlar ve cinsleri – Konutlar – Sağlık kurumları – Eğitimkurumları – Resmi daireler – İş yerleri – Diğer alanlar – Endüstriyel kuruluşlar – Üretim alanları – Jeotermal enerji kullanılacak proses cinsleri – Proses sıcaklıkları – Enerji gereksinimleri – Tarım tesisleri – Seralar: alanlar, sera cinsi ve özellikleri, üretim cinsi – Diğer uygulama alanları parametreleri – Gelecekteki yapılaşma alanları ve cinslerine göre dağılımı, parametreleri – Yapılaşma senaryosu

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey KAVRAMSAL PLANLAMANIN SONUÇLARI - 4 • Bölgesel enerji ve sosyo-ekonomik parametreler – Kullanılan yakıt cinsleri, toplamları, dağılımları – Kulanılan ısıtma sistemleri çeşitleri ve dağılımı – Yıllık yakıt maliyetleri – Jeotermal sisteme katılım isteği: bölgesel katılım oranı senaryoları

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey KAVRAMSAL PLANLAMANIN SONUÇLARI - 5 • Bölgesel yük dağılımının analizi – Konfor ısıtması ısı kaybı ve sıcak su yükü ve yıl boyunca dağılımı, toplamı – Endüstriyel ısı yükü ve yıl boyunca dağılımı, toplamı – Tasarım tepe ısı yükü – Bölgesel tepe yük dağılımı – Bölgesel katılım oranı senaryolarına göre tepe yük dağılımlarının değişimi

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey KAVRAMSAL PLANLAMANIN SONUÇLARI - 6 • Sistem analizi ve tasarımı – Enerji transfer sistemi – Çalışma sıcaklıkları – Sistem ekipmanları: malzemeleri, büyüklükleri ve miktarları – Kuyu başı ekipmanları – Pompalar ve frekans konvertörleri – Isı değiştirgeçleri – Vanalar – Kontrol ekipmanları – İşletme yardımcı araç ve gereçleri – Otomasyon yazılımı ve ekipmanları

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey KAVRAMSAL PLANLAMANIN SONUÇLARI - 7 • Sistem elektrifikasyonu – Enerji hattı/hatları – Trafo/lar

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey KAVRAMSAL PLANLAMANIN SONUÇLARI - 8 • Tepe yük jeotermal akışkan debisi • Yıllık jeotermal akışkan üretimi miktarı • Konvansiyonel enerji performansı : CER tahmini • Ekipman ve bileşen(kuyular) ömürleri • Yatırım maliyetleri (Tablo 3). • Bölge katılım senaryolarına göre birim alan yatırım maliyeti • Birim güç yatırım maliyeti • Birim enerji yatırım maliyeti • İşletme maliyetleri (Tablo 4) • Bölge katılım senaryolarına göre birim alan işletme maliyeti

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey KAVRAMSAL PLANLAMANIN SONUÇLARI - 9 • Ekonomik analiz – Sistem ömrü – Amortisman senaryosu – Hurda değerler – Yatırım senaryosu – Finansman modeli – Kullanıcı katılım senaryoları – Kullanıcı (yatırım) katılım payı ve zamana dağılımı – Kullanıcı enerji kullanım ücretleri ve zamana dağılımı – Kullanıcı dışı yatırım kaynakları ve zamana dağılımı – Karlılık analizi

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey KAVRAMSAL PLANLAMANIN SONUÇLARI - 10 • Tasarımı yapılan jeotermal sistemin, bölgede mevcut sistemlerle ekonomik ve çevresel etkiler açısından karşılaştırılması: – Konvansiyonel enerji kaynaklarındaki tasarruf – İthal enerji kaynaklarında tasarruf – Isıl konforda değişim – CO2 emisyonu – Kullanıcılar açısından ekonomik değerlendirme: Alternatif enerji kaynakları (doğalgaz, kömür, elektrik) ile karşılaştırma ve geri ödeme süreleri.

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey KAVRAMSAL PLANLAMANIN SONUÇLARI - 11 • Ekonomik analizin, saha performansı ve bölge katılım oranları açısından eleştirisi ve öneriler – Jeotermal saha geliştirme ve yönetimi önerisi – Yatırım kararı ve planı önerileri

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey PLANLAMA UYGULAMA İŞLETME BİR PROJEDE KALİTE VE MALİYETİ ETKİLEME GÜCÜ SONUÇ

Member of Consortium This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey • HİZMET DIŞI SİSTEMLER... • YENİLEME VE DEĞİŞİM GEREKSİNİMİ... • EKONOMİK OLMAYAN İŞLETMELER... • EKONOMİK DUYARLILIĞI OLMAYAN İŞLETMELER... • BORULAR, BORULAR... • YILLARCA SÜREN YATIRIMLAR... •