KADIN CİNSEL İSTEK BOZUKLUKLARINDA TANI VE TEDAVİ ALGORİTMASI Dr.Özay Özdemir

Güçlükler Sorunun tanımıyla ilgili farklılıklar Sorun süresiyle ilgili değişkenlik. Yaş gruplarında farklılık. Veri toplama yoluyla ilgili farklılık. Kadınların %50’si düşük cinsel isteğin sıkıntı/rahatsızlık yarattığını bildiriyor (sıkıntı, tanı koymak için gerekli).

Görülme sıklığı Heterojen Görülme sıklığı: %24-43 (2005). Birincil tanısı DCİB olan kadınların %40’ında uyarılma ve/veya orgazm bozukluğu tanısı Eğitim düzeyi arttıkça cinsel ilgi artıyor. Evli kadınlarda daha az sıklık

Nedenleri Fiziksel nedenler Yaşam dönemlerine özgü fiziksel etkenler (menstruasyon, gebelik, emzirme, menapoz ve yaşlılık) Fiziksel durumlar ve hastalıklar İlaç, alkol, madde Psikolojik nedenler (bireysel-ilişkisel, yüzeysel-derin) Bireysel: Nevrotik çatışmalara bağlı korku Kadınlık rolüyle ilgili sorunlar Yaşam dönemlerine özgü ruhsal etkenler (mitler) Depresyon, anksiyete.. İlişkisel: İlişkide doyumsuzluk Cinsel işlev bozuklukları Çift/evlilik sorunları

Kadın cinsel istek bozuklukları TANI

Kadınlarda cinsel istek bozukluğu tanı algoritması 1 CİNSEL DÜŞLEMLERİ, CİNSEL ETKİNLİKTE BULUNMA İSTEĞİ yok, azalmış ya da [beklenenden(?)] düşük; belirgin sıkıntı ya da ilişkide güçlüğe neden olmuş *düşük (hipoaktif) cinsel istek bozukluğu Yaşı ve yaşam koşulları gibi cinsel işlevselliğini etkileyen etkenleri UNUTMA!

1.A. Yaşamboyu yaygın Düşük (hipoaktif) cinsel istek bozukluğu Kendimi bildim bileli cinsel etkinlikte bulunma isteğim yok. Cinselliği hiç düşünmem, yaşamımda cinsellik olmasa da olur. Hiç masturbasyon yapmadım, gereksinim duymadım.

1B. Edinsel (Yaygın. Duruma bağlı 1B. Edinsel (Yaygın? Duruma bağlı?) Düşük (hipoaktif) cinsel istek bozukluğu Yeni evli, cinsel bilgi ve deneyim yetersiz, ilk gece korkusu, başarısızlık (partnerine yeterli olamayacağı, aşağılanacağına ilişkin) korkuları.. Bir süredir evli çift, kendisinde var olan diğer bir CİB’e (uyarılma, orgazm boz) veya cinsel ağrı boz (vajinismus, disparoni) ikincil istek azlığı/kaybı.. Daha önceden cinsel isteği var, bir zaman sonra azalmış

1B. Edinsel (Yaygın. Duruma bağlı 1B. Edinsel (Yaygın? Duruma bağlı?) Düşük (hipoaktif) cinsel istek bozukluğu C) Bir süredir evli çift, partnerinde var olan diğer bir CİB’e (uyarılma, orgazm boz) ikincil istek azlığı/kaybı.. d) Çocuk olduktan ya da çocuk yapma düşüncesi/planı sonrası gelişen istek azlığı/kaybı.. e) Kendisi veya partnerinin stresli yaşam olayı ardından gelişen istek azlığı/kaybı..

1B. Edinsel (Yaygın. Duruma bağlı 1B. Edinsel (Yaygın? Duruma bağlı?) Düşük (hipoaktif) cinsel istek bozukluğu Evlilik/ilişki sorunlarına ikincil/paralel gelişen istek azlığı/kaybı.. Ayrılık, boşanma, kayıp sonrası gelişen istek azlığı/kaybı..

1B. Edinsel yaygın bileşik nedenlere bağlı Düşük (hipoaktif) cinsel istek bozukluğu Menapozla birlikte gelişen istek azlığı/kaybı.. Gebelik, emzirme dönemlerinde istek azlığı/kaybı.. Bu dönemler öncesinde cinsel isteği yeterli düzeyde.

Kadında genel tıbbi duruma bağlı düşük cinsel istek bozukluğu. Ağır hastalık veya ameliyatlar (örn. mastektomi, histerektomi, ileostomi): beden algısıyla ilgili olumsuz psikolojik etki. Hormon dengesini bozan endokrin bozukluklar : Oral kontraseptif kul., troid, prolaktin. Kişinin enerjisini tüketen hastalıklar Fiziksel ve psikolojik uyum gerektiren kronik durumlar Çökkünlük yaratabilen ciddi hastalıklar CİNSEL İSTEKTE BELİRGİN BİR AZALMAYA NEDEN OLAN DURUMLARDIR.

Kadınlarda cinsel istek bozukluğu tanı algoritması 3 Cinsel istekteki azalma ya da kayıp; -madde intoksikasyonu sırasında ya da sonra ki bir ay içinde ortaya çıkmışsa, -etiyolojide ilaç kullanımı etkisi varsa; *Madde kullanımına bağlı CİB, istek bozukluğuyla giden

Madde kullanımına bağlı CİB, istek bozukluğuyla giden Alkol, sedatifler, anksiyolitikler ve opiyatların kötüye kullanımı hemen hemen her zaman cinsel isteği azaltır. Cinsel istekte azalmaya neden olan, psikiyatride kullanılan ilaçlar: Antidopaminerjik ilaçlar SSRI !!

Kadınlarda cinsel istek bozukluğu tanı algoritması 4 Cinsel yakınlaşma olasılığı, cinsel aktiviteden kaçınacak kadar tiksinme, korku ya da anksiyete uyandırıyorsa; *Cinsel tiksinme (aversiyon) bozukluğu.

Ne zaman? Cinsel tiksinme (aversiyon) bozukluğu. Cinsel saldırı: Tecavüz, çocukluk çağı kötüye kullanımı .. Ağrı uyandıran koitus (cinsel birleşme) deneyimleri, Cinsel dürtüler ile utanç ve suçluluk gibi zorlayıcı duygular arasında bilinçdışı bağlantılar yaratmış olan erken gelişimsel çatışmalar fallik dönemdeki inhibisyon ve çözülmemiş ödipal çatışmalar, sonucunda gelişebilir.

Ne zaman? Cinsel tisinme (aversiyon) bozukluğu. Cinsel yakınlaşma düşüncesi veya girişimi ile fobik tepkiler. Kişi “iğrenç bulma” ve “tiksinme” gibi yoğun, nahoş duygular ifade eden sözcükleri kullanır. Erken başlangıçlı, genellikle yaşamboyu. Bazı olgular iki tanı için de uygun.

Örnek olgu Vajinismus Yaygın DCİB Cinsel tiksinme bozukluğu (kendi ve eşinin cinsel organına dokunmak konusunda ciddi aversif)

Kadın cinsel istek bozuklukları TEDAVİ

Tedavi seçenekleri Danışmanlık Kısa cinsel terapi (6-10 seans):Bilişsel-Davranışçı psikoterapi Modifiye cinsel terapi: Psikodinamik yönelimli cinsel terapi Bireysel psikodinamik psikoterapiler İlaç tedavisi Hormon tedavisi

Tedavi seçeneğini belirlerken kullanılan tanı dışındaki etmenler Başvuru şekli? Tedavi motivasyonu? Konumu ?

Başvuru şekli ? BŞ1. Kendi isteği ve kararıyla.. BŞ2. Partnerinin isteği ve kararıyla.. BŞ3. Aile isteği ve kararıyla.. BŞ4. Doktor sevki veya yönlendirmesiyle..

Tedavi motivasyonu ? TM1. Cinsel isteğindeki azalmanın/kaybın nedenlerini anlamak ve mümkünse değiştirmek konusunda istekli.. TM2. Cinsel isteğindeki azalmanın/kaybın nedenleri hakkında -(ön) bilinçli- farkındalığı var, değiştirmek konusunda isteksiz. (aslında partnerinden ayrılma kararını verme aşamasında, desteğe gereksinimi var) TM3. Cinsel isteğindeki azalmanın/kaybın nedenleri hakkında -(ön) bilinçli- farkındalığı var, değiştirmek konusunda kararsız.(uzun süreli bireysel psikoterapi adayı?)

Konumu? Yaş Medeni durum: evli/bekar. Düzenli cinsel partner: var/yok. Sosyokültürel düzey. Psikolojik bilinç.